Insectenbeten: verschil tussen versies
| [gecontroleerde versie] | [gecontroleerde versie] |
| (9 tussenliggende versies door 3 gebruikers niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
| − | {{Status| | + | {{Status| |
|mainauthor= [[Sija]] | |mainauthor= [[Sija]] | ||
| − | |coauthor= [[]] | + | |coauthor= [[]] |
| − | |supervisor= [[Pim]] | + | |controller= |
| − | |niveau= [[Handleiding#Niveau|Beginner]] | + | |supervisor= [[Pim]] |
| + | |niveau= [[Handleiding#Niveau|Beginner]] | ||
|status= [[Handleiding#Status|Concept]] | |status= [[Handleiding#Status|Concept]] | ||
}} | }} | ||
| − | Insectensteken komen veelvuldig voor en worden meest veroorzaakt door muggen, mieren, wespen, bijen en hommels. Voor informatie over tekenbeten zie [[Tekenbeet]] De meeste insecten (met uitzondering van muggen) steken uit zelfverdediging. Wespen kunnen meerdere keren steken; bijen slechts 1 keer, daarom zullen deze ook niet snel steken. Bij een steek wordt een kleine hoeveelheid gif via het steekapparaat (de angel) in het lichaam gepompt. Alleen vrouwtjes-insecten kunnen steken. De angel is oorspronkelijk ontwikkeld als legboor om eitjes te leggen, maar is later doorontwikkeld tot angel met gifklieren. Op de plaats van de steek ontstaat een [[ontstekingsreactie]] die gekenmerkt wordt door roodheid, zwelling, warm en pijn. Vaak is er ook sprake van jeuk. | + | |
| + | {{LinkBox1| | ||
| + | |LinkCategorie= Algemeen | ||
| + | |LinktitleOK= Insectenbeet | ||
| + | |LinkOK= http://www.ehbo.nl/tips/insectenbeet/ | ||
| + | |LinktitleRK= | ||
| + | |LinkRK= | ||
| + | }} | ||
| + | |||
| + | |||
| + | '''Insectensteken''' komen veelvuldig voor en worden meest veroorzaakt door muggen, mieren, wespen, bijen en hommels. Voor informatie over tekenbeten zie [[Tekenbeet]]. De meeste insecten (met uitzondering van muggen) steken uit zelfverdediging. Wespen kunnen meerdere keren steken; bijen slechts 1 keer, daarom zullen deze ook niet snel steken. Bij een steek wordt een kleine hoeveelheid gif via het steekapparaat (de angel) in het lichaam gepompt. Alleen vrouwtjes-insecten kunnen steken. De angel is oorspronkelijk ontwikkeld als legboor om eitjes te leggen, maar is later doorontwikkeld tot angel met gifklieren. Op de plaats van de steek ontstaat een [[ontstekingsreactie]] die gekenmerkt wordt door roodheid, zwelling, warm en pijn. Vaak is er ook sprake van jeuk. | ||
Een muggensteek is doorgaans niet direct pijnlijk, maar zal na enige tijd een jeukende bult veroorzaken. Bijen- en wespensteken daarentegen worden direct gevolgd door pijn en vaak jeuk. Bij een bijensteek blijft de angel achter waarna de bij overlijdt, bij wespen is dit niet het geval en zij kunnen dan ook meer dan eens steken. De achtergebleven angel van een bij zal gif blijven afgeven bij de insteekplaats, zeker wanneer het gifpompje nog aanwezig is. Het is dus belangrijk om de angel er zo snel mogelijk uit te halen. Op de steekplaats treedt roodheid, pijn en zwelling van de huid op, vaak met jeuk. | Een muggensteek is doorgaans niet direct pijnlijk, maar zal na enige tijd een jeukende bult veroorzaken. Bijen- en wespensteken daarentegen worden direct gevolgd door pijn en vaak jeuk. Bij een bijensteek blijft de angel achter waarna de bij overlijdt, bij wespen is dit niet het geval en zij kunnen dan ook meer dan eens steken. De achtergebleven angel van een bij zal gif blijven afgeven bij de insteekplaats, zeker wanneer het gifpompje nog aanwezig is. Het is dus belangrijk om de angel er zo snel mogelijk uit te halen. Op de steekplaats treedt roodheid, pijn en zwelling van de huid op, vaak met jeuk. | ||
| Regel 13: | Regel 24: | ||
==Bijensteek== | ==Bijensteek== | ||
Verwijder het gifpompje nooit met de vingers of een pincet, hiermee wordt alsnog het gifpompje leeg gedrukt waardoor het gif in het lichaam van het slachtoffer komt. Ga als volgt te werk: | Verwijder het gifpompje nooit met de vingers of een pincet, hiermee wordt alsnog het gifpompje leeg gedrukt waardoor het gif in het lichaam van het slachtoffer komt. Ga als volgt te werk: | ||
| − | + | # Plaats de nagel van middel- of ringvinger net onder het gifpompje. Een alternatief is het hoekje van een (bank)pasje. | |
| − | + | # Maak een krabbende beweging om het gifpompje met angel te verwijderen | |
| − | + | # Gooi de angel voorzichtig weg | |
| − | + | # Uitzuigen van de steekplaats met een pompje is niet zinvol<ref name="IFARG11">International first aid and resuscitation guidelines 2011, (International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies, Geneva, 2011) http://www.ifrc.org</ref>, al geeft het psychisch wel verlichting | |
| − | + | # Pijn en jeuk kunnen verminderd worden door het aanbrengen van een crème zoals [[Azaron ]]of [[Nestosyl]]. | |
==Wespensteek== | ==Wespensteek== | ||
| − | Als de angel niet meer in de huid zit zoals bij een wespen- of hommelsteek of na verwijdering van de angel, kan het gif uit de wond worden gezogen. Dit kan | + | Als de angel niet meer in de huid zit zoals bij een wespen- of hommelsteek of na verwijdering van de angel, kan het gif uit de wond worden gezogen. Dit kan gedaan worden met een vacuümpompje ([http://www.jaico.nl/aspivenin/ Aspivenin]). Het nut van uitzuigen is overigens voor insectensteken (en slangenbeten) is in wetenschappelijk onderzoek nooit aangetoond.<ref>Snake-venom and insect-venom extractors: an unproved therapie. Gellert GA. N Engl J Med. 1992 Oct 29;327(18):1322</ref><ref>Snakebite suction devices don't remove venom: they just sick. Bush SP. Ann Emerg Med. 2004 Feb;43(2):187-8.</ref><ref>Suction for venomous snakebite: a study of "mock venom" extraction in a human model. Alberts MB, Shalit M, LoGalbo F. Ann Emerg Med. 2004 Feb;43(2):181-6. </ref><ref>Effects of a negative pressure venom extraction device (Extractor) on local tissue injury after artificial rattlesnake envenomation in a porcine model. Bush SP, Hegewald KG, Green SM, Cardwell MD, Hayes WK.Wilderness Environ Med. 2000 Fall;11(3):180-8.</ref><ref name="IFARG11">International first aid and resuscitation guidelines 2011, (International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies, Geneva, 2011) http://www.ifrc.org</ref> Uitzuigen geeft wel een risico op het ontstaan van schade aan de huid. Gebruik nooit de mond voor uitzuigen, dit kan een allergische reactie teweeg brengen. |
Ga als volgt te werk: | Ga als volgt te werk: | ||
| Regel 32: | Regel 43: | ||
==Allergische reactie/ anafalactische shock== | ==Allergische reactie/ anafalactische shock== | ||
| − | Sommige mensen zijn overgevoelig voor een insectenbeet. Dit kan zich uiten in een wat ernstigere reactie tot aan een [[Aandoeningen:Shock#anafylactische shock|anafylactische shock]] Mensen die bekend zijn met ernstige overgevoeligheid hebben vaak een pompje bij zich met adrenaline ( | + | Sommige mensen zijn overgevoelig voor een insectenbeet. Dit kan zich uiten in een wat ernstigere reactie tot aan een [[Aandoeningen:Shock#anafylactische shock|anafylactische shock]]. Mensen die bekend zijn met ernstige overgevoeligheid hebben vaak een pompje bij zich met adrenaline ([[EpiPen]]®). Door het injecteren van adrenaline wordt een shock verminderd of voorkomen. het injecteren van medicijnen in het lichaam is in principe [[voorbehouden handeling]], maar kan in dit geval een levensreddende handeling zijn. De [[EpiPen]]® is een autoinjector, dit wil zeggen dat het een voorgevulde spuit is met een automatisch injectiemechanisme voor éénmalig gebruik, die eenvoudig door niet medici gebruikt kan worden. |
| − | Voor de gebruikersinstructie zie [http://www.anafylaxis.nl/Videos/epipen.swf Epi-pen] | + | Voor de gebruikersinstructie zie [http://www.anafylaxis.nl/Videos/epipen.swf Epi-pen] of zie de pagina over de [[EpiPen]]. |
Belangrijk: Het gebruik van de Epi-pen® stopt de anafylactische reactie niet. Het slachtoffer moet dus zo snel mogelijk naar het ziekenhuis, bel hiervoor 112 en zeg dat het om een anafylactische reactie gaat. Houd tot de aankomst van de ambulance het slachtoffer goed in de gaten en controleer de [[vitale functies]]. | Belangrijk: Het gebruik van de Epi-pen® stopt de anafylactische reactie niet. Het slachtoffer moet dus zo snel mogelijk naar het ziekenhuis, bel hiervoor 112 en zeg dat het om een anafylactische reactie gaat. Houd tot de aankomst van de ambulance het slachtoffer goed in de gaten en controleer de [[vitale functies]]. | ||
| + | |||
| + | |||
| + | {| class="wikitable" | ||
| + | |- | ||
| + | ! Opmerking | ||
| + | |- | ||
| + | | In de 26ste druk van [[Het Oranje Kruis Boekje]] wordt uitdrukkelijk aangegeven dat het gebruik van de [[Epipen]] door eerstehulpverleners niet is toegestaan bij slachtoffers die zij niet kennen en van wie zij geen instructie hebben gekregen in het gebruik van de [[Epipen]].<ref>Het Oranje Kruis Boekje, 26ste druk, H. van der Pols (Het Oranje Kruis, 2011) ISBN 978-90-06-92171-7</ref> | ||
| + | |||
| + | In Nederland valt het gebruik van de [[EpiPen]] eigenlijk buiten de Eerste Hulpverlening en is voorbehouden aan het slachtoffer zelf of hiertoe geïnstrueerde mantelzorgers (bv. van jonge kinderen), die volgens voorbeschreven handelingen Eerste Hulp kunnen geven. De mantelzorgers zijn dus van te voren geinstrueerd over wanneer de [[EpiPen]] te gebruiken, wie te waarschuwen (ouders/huisarts/ziekenhuis) en wat te melden bij alarmering. <ref>Dit is overeenkomstig EFAM 2011 (in afwijking van de IFRC-richtlijnen 2011, p. 22). | ||
| + | </ref> | ||
| + | |||
| + | |} | ||
==Steek in mond of keel== | ==Steek in mond of keel== | ||
| Regel 44: | Regel 67: | ||
# Verwijder de eventuele angel | # Verwijder de eventuele angel | ||
| − | |||
# Smeer een anti-insectenbeetmiddel (zoals Azaron of Nestosyl) op de plaats van de steek | # Smeer een anti-insectenbeetmiddel (zoals Azaron of Nestosyl) op de plaats van de steek | ||
# Vraag aan het slachtoffer of deze allergisch is voor bepaalde insectenbeten. Wees altijd bedacht op een eventuele anafalactische shock | # Vraag aan het slachtoffer of deze allergisch is voor bepaalde insectenbeten. Wees altijd bedacht op een eventuele anafalactische shock | ||
# Breng het slachtoffer direct naar een arts bij steken in de mond of in de keel. | # Breng het slachtoffer direct naar een arts bij steken in de mond of in de keel. | ||
| − | + | ==Bronvermeldingen== | |
| + | Op deze pagina werden onder andere de volgende bronnen gebruikt:<ref name="HOKB">Het Oranje Kruis Boekje, 26ste druk, H. van der Pols (Het Oranje Kruis, 2011) ISBN 978-90-06-92171-7</ref><ref name="HOKVKO">Verbandleer en kleine ongevallen, Het Oranje Kruis (Thieme Meulenhoff, 2009) ISBN 9789006920192</ref><ref name="RKEH">Eerste Hulp, weet wat je moet doen, Het Nederlandse Rode Kruis (Bohn Stafleu van Loghem, 2008) ISBN 978-90-313-5161-9</ref> | ||
| + | |||
| + | <references /> | ||
| + | |||
[[Categorie:Woordenlijst]][[Categorie:Kleine letsels]] | [[Categorie:Woordenlijst]][[Categorie:Kleine letsels]] | ||
Huidige versie van 27 jul 2013 om 12:20
| Auteur: Sija / Supervisor: Pim / Co-auteur: [[]] / Niveau: Beginner / Paginastatus: Concept. Laatste bewerking: Pim. Zie ook Handleiding. Eerste Hulp Wiki zoekt schrijvers! Schrijf jij ook mee? |
| Snelle Eerste Hulp tips? |
| ehbo.nl Insectenbeet |
Insectensteken komen veelvuldig voor en worden meest veroorzaakt door muggen, mieren, wespen, bijen en hommels. Voor informatie over tekenbeten zie Tekenbeet. De meeste insecten (met uitzondering van muggen) steken uit zelfverdediging. Wespen kunnen meerdere keren steken; bijen slechts 1 keer, daarom zullen deze ook niet snel steken. Bij een steek wordt een kleine hoeveelheid gif via het steekapparaat (de angel) in het lichaam gepompt. Alleen vrouwtjes-insecten kunnen steken. De angel is oorspronkelijk ontwikkeld als legboor om eitjes te leggen, maar is later doorontwikkeld tot angel met gifklieren. Op de plaats van de steek ontstaat een ontstekingsreactie die gekenmerkt wordt door roodheid, zwelling, warm en pijn. Vaak is er ook sprake van jeuk.
Een muggensteek is doorgaans niet direct pijnlijk, maar zal na enige tijd een jeukende bult veroorzaken. Bijen- en wespensteken daarentegen worden direct gevolgd door pijn en vaak jeuk. Bij een bijensteek blijft de angel achter waarna de bij overlijdt, bij wespen is dit niet het geval en zij kunnen dan ook meer dan eens steken. De achtergebleven angel van een bij zal gif blijven afgeven bij de insteekplaats, zeker wanneer het gifpompje nog aanwezig is. Het is dus belangrijk om de angel er zo snel mogelijk uit te halen. Op de steekplaats treedt roodheid, pijn en zwelling van de huid op, vaak met jeuk.
Inhoud
Bijensteek
Verwijder het gifpompje nooit met de vingers of een pincet, hiermee wordt alsnog het gifpompje leeg gedrukt waardoor het gif in het lichaam van het slachtoffer komt. Ga als volgt te werk:
- Plaats de nagel van middel- of ringvinger net onder het gifpompje. Een alternatief is het hoekje van een (bank)pasje.
- Maak een krabbende beweging om het gifpompje met angel te verwijderen
- Gooi de angel voorzichtig weg
- Uitzuigen van de steekplaats met een pompje is niet zinvol[1], al geeft het psychisch wel verlichting
- Pijn en jeuk kunnen verminderd worden door het aanbrengen van een crème zoals Azaron of Nestosyl.
Wespensteek
Als de angel niet meer in de huid zit zoals bij een wespen- of hommelsteek of na verwijdering van de angel, kan het gif uit de wond worden gezogen. Dit kan gedaan worden met een vacuümpompje (Aspivenin). Het nut van uitzuigen is overigens voor insectensteken (en slangenbeten) is in wetenschappelijk onderzoek nooit aangetoond.[2][3][4][5][1] Uitzuigen geeft wel een risico op het ontstaan van schade aan de huid. Gebruik nooit de mond voor uitzuigen, dit kan een allergische reactie teweeg brengen.
Ga als volgt te werk:
- Bevestig het meest geschikte zuignapje op het uiteinde van het pompje
- Trek de zuiger helemaal uit
- Plaats het pompje op de beet of steek
- Druk het pompje helemaal in zodat het vacuüm ontstaat
- Laat de pomp 2 tot 3 minuten zitten. Eventueel kan deze tijd verlengd worden
- Haal de druk van de zuiger door het topje van de zuiger met de duim omhoog te drukken
- Reinig de huis en het zuignapje met een desinfectiemiddel zoals Sterilon
Allergische reactie/ anafalactische shock
Sommige mensen zijn overgevoelig voor een insectenbeet. Dit kan zich uiten in een wat ernstigere reactie tot aan een anafylactische shock. Mensen die bekend zijn met ernstige overgevoeligheid hebben vaak een pompje bij zich met adrenaline (EpiPen®). Door het injecteren van adrenaline wordt een shock verminderd of voorkomen. het injecteren van medicijnen in het lichaam is in principe voorbehouden handeling, maar kan in dit geval een levensreddende handeling zijn. De EpiPen® is een autoinjector, dit wil zeggen dat het een voorgevulde spuit is met een automatisch injectiemechanisme voor éénmalig gebruik, die eenvoudig door niet medici gebruikt kan worden.
Voor de gebruikersinstructie zie Epi-pen of zie de pagina over de EpiPen.
Belangrijk: Het gebruik van de Epi-pen® stopt de anafylactische reactie niet. Het slachtoffer moet dus zo snel mogelijk naar het ziekenhuis, bel hiervoor 112 en zeg dat het om een anafylactische reactie gaat. Houd tot de aankomst van de ambulance het slachtoffer goed in de gaten en controleer de vitale functies.
| Opmerking |
|---|
| In de 26ste druk van Het Oranje Kruis Boekje wordt uitdrukkelijk aangegeven dat het gebruik van de Epipen door eerstehulpverleners niet is toegestaan bij slachtoffers die zij niet kennen en van wie zij geen instructie hebben gekregen in het gebruik van de Epipen.[6]
In Nederland valt het gebruik van de EpiPen eigenlijk buiten de Eerste Hulpverlening en is voorbehouden aan het slachtoffer zelf of hiertoe geïnstrueerde mantelzorgers (bv. van jonge kinderen), die volgens voorbeschreven handelingen Eerste Hulp kunnen geven. De mantelzorgers zijn dus van te voren geinstrueerd over wanneer de EpiPen te gebruiken, wie te waarschuwen (ouders/huisarts/ziekenhuis) en wat te melden bij alarmering. [7] |
Steek in mond of keel
Bij een steek in de mond of in de keel moet het slachtoffer altijd door een arts gezien worden. Door zwelling kan de luchtweg worden afgesloten. Zwelling kan gedeeltelijk worden voorkomen met ijs en koude dranken.
Overzicht eerste hulp
- Verwijder de eventuele angel
- Smeer een anti-insectenbeetmiddel (zoals Azaron of Nestosyl) op de plaats van de steek
- Vraag aan het slachtoffer of deze allergisch is voor bepaalde insectenbeten. Wees altijd bedacht op een eventuele anafalactische shock
- Breng het slachtoffer direct naar een arts bij steken in de mond of in de keel.
Bronvermeldingen
Op deze pagina werden onder andere de volgende bronnen gebruikt:[8][9][10]
- ↑ 1,0 1,1 International first aid and resuscitation guidelines 2011, (International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies, Geneva, 2011) http://www.ifrc.org
- ↑ Snake-venom and insect-venom extractors: an unproved therapie. Gellert GA. N Engl J Med. 1992 Oct 29;327(18):1322
- ↑ Snakebite suction devices don't remove venom: they just sick. Bush SP. Ann Emerg Med. 2004 Feb;43(2):187-8.
- ↑ Suction for venomous snakebite: a study of "mock venom" extraction in a human model. Alberts MB, Shalit M, LoGalbo F. Ann Emerg Med. 2004 Feb;43(2):181-6.
- ↑ Effects of a negative pressure venom extraction device (Extractor) on local tissue injury after artificial rattlesnake envenomation in a porcine model. Bush SP, Hegewald KG, Green SM, Cardwell MD, Hayes WK.Wilderness Environ Med. 2000 Fall;11(3):180-8.
- ↑ Het Oranje Kruis Boekje, 26ste druk, H. van der Pols (Het Oranje Kruis, 2011) ISBN 978-90-06-92171-7
- ↑ Dit is overeenkomstig EFAM 2011 (in afwijking van de IFRC-richtlijnen 2011, p. 22).
- ↑ Het Oranje Kruis Boekje, 26ste druk, H. van der Pols (Het Oranje Kruis, 2011) ISBN 978-90-06-92171-7
- ↑ Verbandleer en kleine ongevallen, Het Oranje Kruis (Thieme Meulenhoff, 2009) ISBN 9789006920192
- ↑ Eerste Hulp, weet wat je moet doen, Het Nederlandse Rode Kruis (Bohn Stafleu van Loghem, 2008) ISBN 978-90-313-5161-9
