Huidverwondingen

Soorten wonden

In eerdere hoofdstukken zijn al twee typen verbanden aan bod gekomen, te weten het wonddrukverband (hoofdstuk Circulation) en het drukverband (hoofdstuk Letsels aan het bewegingsapparaat). In dit hoofdstuk wordt een overzicht gegeven van mogelijke verwondingen en hun behandeling doormiddel van een derde type verband, het wonddekverband. Wonden Uitwendige wonden kunnen in een aantal categorieën worden ingedeeld: · Arteriële (slagaderlijke) bloedingen · Veneuze (aderlijke) bloedingen · Ernstige veneuze bloedingen · (Kleine) snijwonden · Schaafwonden · Spataderlijke bloedingen De behandeling van arteriële of slagaderlijke bloedingen worden bij het onderdeel Bleeding Control in het hoofdstuk Circulation beschreven. Veneuze bloedingen kunnen variëren van een speldenprik, tot een ernstige in- of uitwendige bloeding, bijvoorbeeld door een grote snijverwonding met een mes. Inwendige bloedingen worden beschreven in het hoofdstuk Circulation. Kenmerk van een veneuze bloeding is dat het bloed er gelijkmatig uitstroomt. Dit in tegenstelling tot een arteriële bloeding, waarbij het bloed er stootsgewijs uit spuit. Afhankelijk van de grootte van de wond, zal deze wel of niet hard bloeden. Bij een groot bloedverlies dient men rekening te houden met het optreden van een shock. Doordat een veneuze bloeding doorgaans behoorlijk bloedt is de wond over het algemeen goed schoon. Dit in tegenstelling tot schaafwonden, die niet veel bloeden, waardoor vuil en bacteriën in de wond achterblijven. Schaafwonden dienen dan ook goed schoongemaakt te worden met water en zeep en eventueel te worden ontsmet met een wondontsmettingsmiddel. Afdekken is doorgaans niet nodig, ze drogen aan de lucht. Schaafwonden kunnen op plaatsten zitten waar kleding overheen gaat. Deze schaafwonden kunnen het beste wel steriel afgedekt worden om schuren van de wond en infectie door vuil uit de kleding te voorkomen. Hiervoor kan men het beste een metallinegaas gebruiken, omdat daarmee voorkomen wordt dat het gaas aan de wond plakt. In de regel kan bij een veneuze bloeding worden volstaan met een wonddekverband. Hoe je dit moet aanleggen wordt hieronder verder behandeld. Bij zeer hevige veneuze bloedingen kan het noodzakelijk zijn om een wonddrukverband aan te leggen. Spataderlijke bloedingen zijn over het algemeen niet levensbedreigend. Hoewel er hierbij ook een behoorlijke hoeveelheid bloed uit kan vloeien. Hier geldt dan ook dat een dekverband of een wonddrukverband in de regel voldoende is om de bloeding te stoppen. Wondbehandeling: wel of niet verwijzen voor verdere medische behandeling? Sommige wonden, zoals eenvoudige snijwonden, kunnen door de EHBO-er zelf worden behandeld met een wonddekverband. Echter, bij andere wonden is de expertise van een arts nodig om te beoordelen wat de meest optimale behandeling is. Criteria voor verwijzing voor behandeling door huisarts of spoedeisende hulp-arts zijn: · Wonden die gehecht moeten worden: (snij)wonden groter dan 1 centimeter, wonden in het gelaat of wonden met rafelige wondranden · Diepe wonden, wonden waarbij de bodem van de wond niet zichtbaar is en waarbij mogelijk onderliggende structuren beschadigd zijn · Vuile wonden, zoals wonden gecontamineerd met straatvuil, bijtwonden (menselijke beet dient altijd doorgestuurd te worden!), vleesmesverwondingen, wonden met veel zand of steentjes. Wonden waarbij tetanusprofylaxe vereist is, zoals wonden waarin veel straatvuil terecht kan zijn gekomen · Wonden over gewrichten, met het risico van contractuurvorming (dwangstand gewricht) 5BOSA2 – Vaardigheden 162 Acute Geneeskunde Verbandleer Een open wond dient steriel te worden afgedekt. Een van de functies hiervan is om op deze manier besmetting van de wond met bacteriën en daarmee een infectie te voorkomen. Behalve dat heeft het aanleggen van een (dek)verband nog enkele functies, zoals het voorkomen van verder bloedverlies en de wond mechanisch beschermen. Het verband dat wordt aangelegd moet functioneel zijn voor het doel. Algemene behandeling van wonden:

Draag handschoenen!
Geef druk rechtstreeks op de wond, bij voorkeur met een schone doek of gaasje er tussen
Houdt het aangedane lichaamsdeel omhoog
Laat het slachtoffer liggen of zitten op een stoel. Blijf voor het slachtoffer staan, zodat je het

slachtoffer op kunt vangen bij een eventuele flauwte. Wondreiniging en wondontsmetting Iedere wond is per definitie besmet. Het is een illusie dat een wond door het bloeden voldoende schoonspoelt van bacteriën en (straat)vuil. Iedere wond, ook wanneer deze nog door een arts gezien moet worden, dient met kraanwater te worden schoongespoeld. Het kraanwater in Nederland is in principe schoon genoeg voor wondreiniging. Na het schoonspoelen van de wond met kraanwater wordt de omgeving van de wond ontsmet met een wondontsmettingsmiddel. Dit dient als doel bacteriën rondom de wond te verwijderen, zodat zij geen wondinfectie kunnen veroorzaken. Wondontsmettingsmiddel wordt bij voorkeur rondom de wond gebruikt en slechts spaarzaam in de wond wanneer er een hoog infectierisico is. Grote hoeveelheden wondontsmettingsmiddel in de wond kunnen de wondgenezing vetragen. Het ontsmetten van wonden met povidonjodium (Betadine®) of chloorhexidine (Sterilon®) mag alleen gebeuren als de EHBO-er de definitieve wondverzorging geeft. Dat wil zeggen, als de wond niet meer gezien hoeft te worden door een arts.

Laat het slachtoffer zitten of liggen. Blijf voor het slachtoffer staan, zodat je het slachtoffer op

kan vangen indien hij flauwvalt.

Draag indien mogelijk handschoenen.
Laat het slachtoffer sieraden in de omgeving van de wond afdoen en laat deze eventueel om de

gezonde arm/ in de broekzak doen of geef deze aan het slachtoffer of familie van het slachtoffer.

Inspecteer of de wond vuil is. Bedenk dat een schone wond niet bestaat (behalve bij een

chirurgische wond) en dat wondreiniging altijd noodzakelijk is. Alle verwondingen die opgelopen zijn in keukens, speeltuinen, of op straat, zijn in principe "vuil", ook al is dit niet altijd met het blote oog te zien.

Spoel de wond uit onder de kraan en was de wond indien nodig uit met zeep. Bij schaafwonden

kan eventueel een borsteltje of gaasje gebruikt worden om zand uit de wond te halen.

Beoordeel of al het vuil uit de wond is en dep de wond voorzichtig droog met een steriel gaasje.
Beoordeel of de wond nog door een arts gezien moet worden,
Zo ja,
Laat loshangende stukken huid en nagels gewoon zitten. Wanneer je deze lostrekt vererger je

de wond. Bij losse nagels dient de wond door de huisarts gezien te worden.

Ga dan verder met het steriel afdekken (zoals hieronder wordt beschreven).
Zo nee,
Dan zorg je voor de definitieve wondverzorging.
Ontsmet de wond en omgeving van de wond met een wondontsmettingsmiddel zoals

povidonjodium of chloorhexidine .

Ga dan verder met het steriel afdekken zoals hieronder wordt beschreven.

5BOSA2 – Vaardigheden Acute Geneeskunde 163 Steriel afdekken van een wond

Haal het gaasje voorzichtig uit de verpakking en raak zo min mogelijk van het gaasje met de

blote handen aan.

Leg het gaasje op de wond, zodat de gehele wond wordt afgedekt. Indien het gaasje te klein is

voor de wond, pak dan een groter gaasje of een snelverband. Gaasjes mogen nooit kleiner geknipt worden om ze passend te maken! Hiermee wordt de steriliteit van het gaasje aangetast.

Een schaafwond kan eventueel worden afgedekt met een Metalline of niet-verklevend gaas om

verkleving met de wond te voorkomen.

Leg vervolgens een laagje witte watten op het gaasje. De watten dienen als absorptiemateriaal

voor bloed.

Let op dat de watten niet buiten het gaasje uitsteken, want dan plakken ze vast aan de wond!
Leg vervolgens een hydrofiel elastische zwachtel over het gaasje heen. Doel hiervan is dat het

gaasje gefixeerd blijft liggen en dat de wond goed wordt afgedekt.