Ongevallen met vuurwerk

Een gecontroleerde versie van deze pagina, goedgekeurd op 31 dec 2011, is gebaseerd op deze versie.

Rond de jaarwisseling wordt voor miljoenen euro's vuurwerk afgestoken. Vele prachtige vuurpijlen, vuurpotten en knallers gaan de lucht in. Helaas heeft dit vuurwerk ook zijn keerzijde en bezoeken jaarlijks vele (jonge) mensen de Spoedeisende Hulp na een ongeval met vuurwerk. Soms doordat eenvoudig siervuurwerk niet doet wat men verwachtte, soms doordat een zelfgemaakte vuurwerkbom onverwacht ontploft of sterker blijkt dan in eerste instantie ingeschat.

Preventie

Preventie bij ongevallen met vuurwerk is het sleutelwoord. Veel ongevallen kunnen voorkomen worden door veilig afsteken van vuurwerk en door gebruik beschermingsmiddelen.

Steek vuurwerk aan met een aansteeklont.
Gebruik alleen goedgekeurd vuurwerk.
Steek vuurwerk dat niet is afgegaan niet opnieuw aan.
Gooi geen vuurwerk in een kampvuur.
Neem voldoende afstand tot het vuurwerk.
Zet vuurpijlen in een verzwaarde fles, zodat deze niet kan omvallen.
Gebruik een veiligheidsbril ter bescherming van de ogen.
Draag geen brandbare kleding, zoals een fleece-trui.
Zorg ervoor dat je blusmiddelen bij de hand hebt, zoals een kleine brandblusser en een emmer water.

Letsels bij ongevallen met vuurwerk

Vuurwerk is een explosief en kan diverse (ernstige) letsels veroorzaken.

Brandwonden ontstaan wanneer het vuurwerk dicht bij het lichaam tot ontploffing komt. Door de grote hitte die vrijkomt kunnen zelfs derdegraads brandwonden ontstaan. Vaak raken de onbedekte lichaamsdelen het eerst verbrand, zoals het gelaat en de handen. Kleding kan in brand vliegen. Soms treedt er ook een inhalatietrauma op, als gevolg van inademen van vuur en rook.
Amputatie van lichaamsdelen kan optreden door de explosie, waarbij lichaamsdelen worden afgerukt en actief bloedverlies kan optreden. Daarnaast kunnen (ernstige) huidverwondingen ontstaan.
Blast kan optreden als gevolg van de explosie, met name bij zwaarder vuurwerk. Als gevolg van de drukverplaatsing kan ernstig inwendig letsel ontstaan.
Oogletsels treden veelvuldig op, doordat stukjes vuurwerk, as, metaal en kruit in de ogen terecht komen. Deze kunnen leiden tot ernstige schade aan het oog en zelfs blindheid. Ook kan verbranding van het oog optreden.
Gehoorschade kan door de knal optreden. Soms is dit tijdelijk, soms is er langere tijd een piep in de oren, soms treedt zelfs doofheid op.
Exploderend vuurwerk in het gezicht kan behalve ernstige verminking ook een directe bedreiging vormen van de vitale functies. De luchtweg kan beschadigd raken, en er kan hevig bloedverlies optreden.

Eerste Hulp bij ongevallen met vuurwerk

Ongevallen met vuurwerk zijn er in vele variaties. Deze pagina geeft een aantal vuistregels voor de eerste hulp bij vuurwerkongevallen, de specifieke letsels worden op hun respectievelijke pagina's besproken.

Let op de eigen veiligheid!
Blus eventuele brandjes op het slachtoffer met een blusdeken of water.
Koelen: Eerst water, de rest komt later. Het direct koelen van brandwonden met lauw stromend water gedurende 10-15 minuten is essentieel om verergering van de brandwonden te voorkomen. Verbind de wond na het koelen met een Metalline-verband of gebruik Burnshield en verwijs het slachtoffer naar de huisarts of Spoedeisende Hulp. Gebruik nooit brandzalf of boter op een brandwond. Bij grote tweede- of derdegraads brandwonden, brandwonden in het gelaat en een mogelijk inhalatietrauma, waarschuw 112.
Actief bloedverlies: stop actief bloedverlies door druk op de wond en leg een wonddrukverband aan. Bij hevig bloedverlies waarschuwt men een ambulance en geeft men druk op de wond. Soms betekent dit dat men het koelen even moet uitstellen. Eventueel kan Burnshield gebruikt worden.
Amputatie: verbind de verwondingen, koel indien mogelijk tenzij er sprake is van veel bloedverlies. Neem ook het afgerukte lichaamsdeel mee naar het ziekenhuis, indien dit beschikbaar is.
Doofheid: verwijs het slachtoffer naar de huisarts voor beoordeling. Indien er bloed uit het oor komt, verwijs het slachtoffer naar de Spoedeisende Hulp zodat hij door de KNO-arts gezien kan worden.
Oogletsels: wrijf niet in het oog en probeer niet om splinters of stukjes roet te verwijderen, dit kan schade aan het oog verergeren. Bij verbranding kan men het oog voorzichtig spoelen met lauw water gedurende 10-15 minuten, tenzij er sprake is van een doordringende oogverwonding. Ieder oogletsel moet door een arts beoordeeld worden. Bedek het oog met een kapje en voorkom dat het slachtoffer in het oog wrijft. Druppel niets in het oog

Bij alle letsels van ongevallen met vuurwerk is het belangrijk om het slachtoffer na het optreden van het ongeval niet meer te laten eten of drinken. Wanneer er een operatie moet plaatsvinden kan het van belang zijn dat het slachtoffer nuchter is. Gebruik geen alcohol om de pijn te verzachten!