| Auteur: Pim / Supervisor: Pim / Co-auteur: {{{coauthor}}} / Niveau: Gevorderd / Paginastatus: Concept. Laatste bewerking: Pim. Zie ook Handleiding. Eerste Hulp Wiki zoekt schrijvers! Schrijf jij ook mee? |
De controle van de hartslag of polsslag kan op meerdere locaties aan het lichaam plaatsvinden. De hartslag wordt altijd aan een slagader gevoeld, deze pulseren immers. Een ader pulseert niet. De aan of afwezigheid van een hartslag zegt iets over de aan of afwezigheid van de circulatie. Het zegt echter niet per se iets over de kwaliteit van de circulatie indien er een hartslag aanwezig is. Op grond van alleen de hartslag kan men de kwaliteit van de circulatie onvoldoende beoordelen.
Let op: controle van de hart wordt altijd gedaan met wijsvinger en middelvinger. Gebruik nooit je duim, omdat de kans aanwezig is dat je dan je eigen hartslag voelt in plaats van die van het slachtoffer. In de duim loopt de slagader namelijk midden over de vinger, terwijl bij de andere vingers deze aan weerszijden van de vinger loopt. Duw niet te hard, want met name bij de kleinere slagaders bestaat de kans dat je de slagader dichtdrukt en geen hartslag voelt.
Inhoud
Controle aan de pols (arteria radialis)
Bij een slachtoffer dat aanspreekbaar is, is de meest gebruikelijke plaats om de hartslag (hier vaak 'polsslag' of 'pols' genoemd) te controleren aan de polsslagader of arteria radialis. De polsslagader is gelegen aan de binnenzijde van de pols aan de duimkant, tussen het spaakbeen en de twee pezen die zorgen voor het buigen van de vingers. De slagader is doorgaans niet te zien, de oppervlakkige vaten die je ziet lopen zijn aders.
- Zoek het juiste punt voor controle van de polsslag (afbeelding volgt).
- Leg wijs- en middelvinger op de op de juiste plaats en geef lichte druk tot je de slagader voelt pulseren.
- Tel het aantal slagen in 1 minuut, of gebruik een verkorte telling zoals hieronder beschreven.
- Beoordeel de 'vulling' van de pols (zie ook Vitale functies.
Controle in de hals (arteria carotis)
Bij een bewusteloos slachtoffer wordt de hartslag doorgaans gecontroleerd aan de halsslagader of arteria carotis. Deze is groter dan de polsslagader en vaak beter te voelen. Hij is echter minder eenvoudig te vinden en juiste lokalisatie vereist oefening. De halsslagader is gelegen aan weerszijden van de luchtpijp en ligt tussen de luchtpijp (en adamsappel) en de schuine halsspier.
- Zoek de luchtpijp en adamsappel op en plaats wijs- en ringvinger op de adamsappel.
- Verplaats de vingers vanaf de adamsappel naar je toe en laat deze als het ware 'afglijden' van de adamsappel waardoor je tussen de luchtpijp en de schuine halsspier uitkomt. Duw voorzichtig recht naar beneden.
- Je voelt nu de halsslagader pulseren (indien er een hartslag aanwezig is).
- Ga niet 'zoeken' of 'masseren' in dit gebied. Dit kan er voor zorgen dat als gevolg van een reflex de hartslag vertraagt.
Controle in de lies (arteria femoralis)
Professionele hulpverleners controleren de hartslag bij bewusteloze slachtoffers tijdens een reanimatie of ernstige shock vaak aan de liesslagader of arteria femoralis. Dit is een grote slagader die vaak goed te voelen is. Deze zelfde slagader wordt gebruikt als drukpunt bij een ernstige bloeding aan het onderbeen. Controle aan de liesslagader wordt in de Eerste Hulp doorgaans niet toegepast.
Beoordelen van de hartslag
Hartfrequentie
Het tellen van de hartslag om de hartfrequentie te berekenen is relatief eenvoudig. Er zijn enkele methoden:
- Het aantal hartslagen tellen in één minuut. Dit geeft het aantal slagen per minuut en daarmee de hartfrequentie per minuut (X/min). Dit is de betrouwbaarste methode, maar duurt relatief lang.
- Het tellen van het aantal hartslagen in 30 seconden (1/2 minuut), en vervolgens het aantal getelde slagen vermenigvuldigen met 2.
- Het tellen van het aantal hartslagen in 15 seconden (1/4 minuut), en vervolgens het aantal getelde slagen vermenigvuldigen met 4. Deze methode is betrouwbaar, maar geeft meer variatie dan het tellen van 30 seconden of een volle minuut.
- Bij hele trage hartfrequenties is het beter om een volle minuut te tellen, dan wordt de uitslag betrouwbaarder.
Men kan gebruik maken van een horloge, een stopwatch of een polsteller. Polstellers zijn verkrijgbaar in 1/2 of 1/4 minuut.
Vulling van de hartslag
Het beoordelen van de hartslag op vulling of kracht is lastig en vergt ervaring. Daarnaast is er verschil in kracht van de hartslag bij verschillende (gezonde) personen.
Regelmaat
De hartslag kan regelmatig of onregelmatig zijn. Het beoordelen van de regelmaat vergt enige oefening. Soms is het lastig te beoordelen of de hartslag regelmatig is, maar dat er extra slagen zijn, of dat de hartslag daadwerkelijk onregelmatig is. Soms voelt de hartslag behalve onregelmatig per slag verschillend in kracht.