| Auteur: Pim / Supervisor: Pim / Co-auteur: [[]] / Niveau: Beginner/Gevorderd / Paginastatus: Concept. Laatste bewerking: Pim. Zie ook Handleiding. Eerste Hulp Wiki zoekt schrijvers! Schrijf jij ook mee? |
Gewrichtsletsels of letsels van de gewrichten zijn onder andere verstuikingen, ontwrichtingen en botbreuken. Gewrichten zijn de functionele verbindingen tussen botten die bewegingen mogelijk maken. Deze gewrichten hebben het zwaar te verduren en vangen regelmatig forse schokken op. Een gewricht is opgebouwd uit bot, gewrichtsvlakken, kraakbeen, kapsel en ligamenten (banden die een gewricht verbinden). De belangrijkste gewrichtletsels spelen zich af in de ligamenten (banden), het kapsel en het kraakbeen. Er zijn twee groepen gewrichtletsels: verstuikingen (distorsies) en ontwrichtingen (luxaties) ('uit de kom'). Bij een kneuzing is het gewricht zelf niet aangedaan.
Een verstuiking ontstaat doordat overmatige rek wordt uitgeoefend op de ligamenten die het gewricht bijeen houden. Hierbij kan schade ontstaan aan het ligament, maar ook aan het gewrichtskapsel en kraakbeen. Er kan sprake zijn van lichte overrekking, maar ook kunnen er (kleine) scheuren in het ligament en kapsel ontstaan. Er ontstaat dan een bloeding in en rond het gewricht, wat zich uit als een bloeduitstorting. Gebruik voor beoordeling van enkelletsels de Ottawa Ankle Rules.
Een ontwrichting wordt in de volksmond 'uit de kom' genoemd. Het gewricht is niet meer op de juiste plaats, door een plotselinge kracht aan het ledemaat. De schouderluxatie komt het meeste voor. Bij een luxatie kan schade ontstaan aan het gewrichtsvlak, het kraakbeen en de ligamenten. Soms raken ook omliggende structuren zoals spieren, pezen en zenuwen beschadigd.
Symptomen en klachten
Een verstuiking is altijd pijnlijk en er treedt meestal zwelling op van het aangedane gewricht doordat er bloed en vocht buiten de vaten komt. De zwelling is vaak warm en rood, en kan later blauw verkleuren (er ontstaat een bloeduitstorting. Soms is er ook functiebeperking van het gewricht. Het is soms lastig om het verschil te maken tussen een fractuur en een verstuiking. In het ziekenhuis kan men met een röntgenfoto een fractuur uitsluiten.
Bij een ontwrichting of luxatie is er meestal een abnormale stand van het gewricht. Er is veel pijn en de functie is ernstig beperkt. Het slachtoffer wil het gewricht niet bewegen. Soms is er ook sprake van schade aan vaten en zenuwen, waardoor de bloedtoevoer verminderd is en het ledemaat bleek wordt en het gevoel verminderd is.
Handelen
De algemene principes bij de behandeling van verstuikingen en ontwrichtingen door eerstehulpverleners zijn als volgt: Pas de (R)ICE-regel:
- Geef steun en rust aan het aangedane gewricht
- Koel de plaats van de fractuur 10-15 minuten met stromend water of een coldpack
- Immobiliseer het aangedane lichaamsdeel, staak inspanning
- Leg bij verstuikingen een drukverband aan
- Houdt bij verstuikingen het aangedane lichaamsdeel omhoog
- Geef bij letsels aan de onderarm een mitella
- Geef bij letsels aan de bovenarm en schouder een brede das
- Stuur het slachtoffer bij twijfel over de aanwezigheid van een fractuur naar een arts
- Stuur ieder slachtoffer met een ontwrichting naar een arts
| Let op: |
|---|
| Plaats een ontwricht lichaamsdeel nooit zelf terug, dat kan ernstige schade aan het gewricht veroorzaken! |