Cyanide vergiftiging

Auteur: Pim / Supervisor: [[]] / Co-auteur: [[]] / Niveau: Gevorderd/Expert / Paginastatus: Concept. Laatste bewerking: Pim. Zie ook Handleiding. Eerste Hulp Wiki zoekt schrijvers! Schrijf jij ook mee?

Cyanide vergiftigingen of vergiftigingen met blauwzuurgas zijn levensbedreigende vergiftigingen, zowel voor het slachtoffer als voor de (eerste)hulpverlener. Cyanide is een zeer giftige chemische stof die in de chemische- en metaalindustrie veelvuldig gebruikt wordt. Daarnaast komt cyanide vrij bij verbranding van PVC en diverse soorten plastics en is het aanwezig in uitlaatgassen van auto's. Cyanide is zeer giftig voor de mens omdat het in de cellen processen in de mitochondrien (belangrijk voor de energiehuishouding) blokkeert. De energie en zuurstofhuishouding in de cellen komt hierdoor vrijwil direct stil te liggen en symptomen treden zeer snel op.

De mens krijgt dagelijks zeer kleine hoeveelheden cyanide binnen, onder andere via de voeding (cassave bevat een stof die tot cyanide wordt omgezet in het lichaam) en door het roken van sigaretten. Het lichaam is echter in staat om cyanide (in de lever) weer om te zetten in een niet schadelijke stof. Soms ontstaan tekenen van een chronische vergiftiging. Komt er echter een grote hoeveelheid tegelijk in het lichaam, dan is het lichaam niet in staat op de cyanide onschadelijk te maken en treden verschijnselen van een acute (ernstige) vergiftiging op.

Cyanide of blauwzuurgas ruikt naar amandelen, de geur kan echter niet door iedereen worden waargenomen. Sommige mensen zijn door een genetische afwijking niet in staat het te ruiken.

Opname in het lichaam

Cyanide kan op meerdere manieren worden opgenomen in het lichaam:

• Door inademing van het gas, bijvoorbeeld wanneer cyanide vrij komt bij verbranding van plastics of bij een bedrijfsongeval. Met name bij slachtoffers ide in een brandende ruimte aanwezig waren waar ook plastic brandde is er een risico op inademen van het gas. Zie ook inhalatietrauma.
• Door inname via het maag-darmstelsel kan cyanide worden opgenomen in de maag en darmen.
• Door contact met de huid waarbij cyanide wordt opgenomen.

In lage concentraties leidt cyanide tot diverse symptomen. Wanneer het slachtoffer in aanraking komt met hoge doses cyanide treedt de dood direct in. Cyanide is een sterk gif en afhankelijk van het type verbinding is vaak slechts een kleine hoeveelheid nodig om zeer ernstige verschijnselen of overlijden te veroorzaken. Zo is een theelepel cyaankali voldoende om een olifant van 3000kg te vergiftigen.

Symptomen en klachten

De symptomen bij een cyanide vergiftiging zijn afhankelijk van de concentratie waarmee het slachtoffer in contact komt. In lage doseringen worden gezien:

• Ademgeur ruikt naar bittere amandelen
• Hoofdpijn en duizeligheid
• Krachtsverlies
• Verwardheid
• Soms misselijkheid en braken
• Soms snelle en diepe ademhaling, later gevolgd door afname van de ademhaling en hypoventilatie

Ernstige vergiftigingen:
Het slachtoffer is verward en suf, heeft een snelle (vaak diepe) ademhaling, heeft snelle hartslag en een lage bloeddruk.

• Kortademigheid en zuurstoftekort
• Snelle en diepe ademhaling, gevolgd door vertraging en meer oppervakkige ademhaling (hypoventilatie)
• Snelle hartfrequentie, later een trage hartfrequentie (bradycardie)
• Lage bloeddruk (hypotensie)
• Intredende bewusteloosheid, sufheid
• Ademhalingsstilstand (apneu)

Zeer hoge concentraties:

• Snelle bewusteloosheid
• Overlijden

Soms worden longoedeem (uit zich als hevige benauwdheid en reutelen) en tranende ogen gezien. Sommige cyanideverbindingen geven ernstige huidirritatie en blaarvorming.

Er is meestal geen sprake van cyanose omdat cyanide de transportcapaciteit van hemoglobine voor zuurstof nauwelijks beïnvloed.

Eerste Hulp

• Let op de eigen veiligheid, cyanide is zeer giftig en kan in de lucht aanwezig zijn. Niet iedereen is in staat om cyanide te ruiken. Draag voldoende bescherming en ga een ruimte met mogelijke gassen niet binnen. Handschoenen uit de meeste verbanddozen bieden onvoldoende bescherming tegen giftige stoffen. Voorkom dat je in contact komt met cyanide.
• Waarschuw zo snel mogelijk professionele hulp in de vorm van ambulance en brandweer.
• Benader het slachtoffer volgens de ABCDE-methodiek.
• Geef indien getraind zuurstof met een non-rebrathing mask met een flow van 15L zuurstof per minuut.
• Indien er sprake is van een ademhalingsstilstand, start reanimatie ZONDER beademingen. Bij beademen kan men cyanide dat in de uitademingslucht van het slachtoffer zit inademen.
  • Medisch personeel en professionele hulpverleners kunnen gebruik maken van een beademingsballon bij de beademing van slachtoffers met een cyanide vergiftiging.
• Laat een benauwd slachtoffer in een halfzittende houding zitten.

Extra informatie

Essentieel in de behandeling van een cyanide vergiftiging door professionele hulpverleners is het snel herkennen van de vergiftiging en het toedienen van 100% zuurstof. Daarnaast moet de lage bloeddruk bestreden worden door het geven veel vocht via het infuus. Professionele hulpverleners zullen vitamine B12 (hydroxycobalamine) toedienen per infuus, waardoor de schadelijke werking van het cyanide beperkt wordt.

Inhoud