Spalken van botbreuken

Een gecontroleerde versie van deze pagina, goedgekeurd op 5 sep 2013, is gebaseerd op deze versie.

Auteur: Pim / Supervisor: Pim / Co-auteur: [[]] / Niveau: Beginner / Paginastatus: Incompleet. Laatste bewerking: Pim. Zie ook Handleiding.

Eerste Hulp Wiki zoekt schrijvers! Schrijf jij ook mee?

Het spalken van botbreuken of immobiliseren van botbreuken is in Nederland niet vaak noodzakelijk, omdat professionele hulpverleners vaak snel bij het slachtoffer kunnen zijn. Echter, wanneer het slachtoffer zich op een afgelegen plaats bevindt, is hulp niet altijd snel ter plaatse. Soms is het noodzakelijk om het slachtoffer te verplaatsen naar een plaats waar wel hulp aanwezig is.

Bij een botbreuk is iedere beweging pijnlijk. Dat komt doordat de gebroken uiteinden van het bot ten opzichte van elkaar bewegen. Die beweging moet dan ook zoveel mogelijk voorkomen worden door de gebroken ledenmaat onbeweeglijk te houden. Bij een slachtoffer dat niet verplaatst hoeft te worden kan dat door een omstander de ledemaat te laten immobiliseren. Als het slachtoffer wel verplaatst moet worden, dan zijn er verschillende methoden om de botbreuk te spalken.

Botbreuken die gespalkt kunnen worden zijn onder andere de onderarm- en polsbreuk, de bekkenbreuk, de heup- en dijbeenbreuk, de onderbeen- en enkelbreuk.

Principes bij het spalken van een botbreuk

Om een botbreuk goed te kunnen immobiliseren moet er sprake zijn van een ruime lengte waarover de breuk wordt geïmmobiliseerd. Dat betekent dat er vrijwel altijd de twee gewrichten die zich aan weerszijden van de breuk bevinden worden meegenomen in de spalk.

Een eerstehulpverlener spalkt een botbreuk in principe altijd in de stand waarin de breuk wordt aangetroffen. Alleen wanneer het echt niet anders kan wordt een botbreuk door een eerstehulpverlener rechtgezet. Dat is bijvoorbeeld omdat het slachtoffer vanwege grote standsafwijkingen van de ledemaat niet te vervoeren is. Dat is echter zeer uitzonderlijk. Het ondeskundig rechtzetten (repositioneren) van een botbreuk is zeer pijnlijk en kan leiden tot beschadiging van het bot en de omliggende weefsels.

Methodes om botbreuken te spalken

Er zijn verschillende methoden om een botbreuk te spalken. Welke methode de voorkeur heeft is afhankelijk van het type botbreuk en de beschikbare middelen.

Body splinting is de meest eenvoudige manier van spalken. Hierbij wordt de ledemaat met de botbreuk aan een andere ledemaat vastgemaakt. Bijvoorbeeld twee vingers die met tape aan elkaar verbonden worden of een gebroken been dat aan het andere been gespalkt wordt.
De aluminium spalk of SAM Splint is een vervormbare spalk die aan het lichaamsdeel kan worden aangepast en zeer veel verschillende toepassingen kent.
In het buitengebied kan gebruik worden gemaakt van takken en touw om een botbreuk te immobiliseren. Zie ook Spalken van botbreuken in afgelegen gebieden.
Ook kan gebruik worden gemaakt van plankjes en dekens (klassiek spalken).