| Auteur: Pim / Supervisor: Pim / Co-auteur: Heleen / Niveau: Gevorderd/Expert / Paginastatus: Concept. Laatste bewerking: Pim. Zie ook Handleiding. Eerste Hulp Wiki zoekt schrijvers! Schrijf jij ook mee? |
| Voorbehouden of risicovolle handeling |
|---|
| Deze vaardigheid valt onder de voorbehouden of risicovolle handelingen. Deze valt niet binnen de standaard vaardigheden van de Eerste Hulp. |
De saturatiemeter of pulseoximeter meet hoeveel procent van het hemoglobine in de rode bloedcellen zuurstof heeft gebonden. Dit wordt ook wel zuurstofsaturatie of zuurstofverzadiging genoemd. In de slagaders hoort 97-100% van het hemoglobine zuurstof gebonden te hebben. Daarnaast geeft de saturatiemeter een indicatie van de hartfrequentie en kan er een polscurve worden weergegeven. De saturatiemeter werkt op basis van de absorptie van licht. Hiervoor worden twee verschillende golflengtes licht gebruikt, rood (660nm) en infrarood (940nm). Dit licht wordt door twee light-emitting diodes (LED) uitgezonden en een fotocel detecteert de hoeveelheid licht nadat het door de vinger is gegaan. Aan de hand hiervan kan de saturatie berekend worden.
De zuurstofsaturatie zegt alleen wat over oxygenatie, ofwel de hoeveelheid gebonden zuurstof in het bloed. Het zegt niets over de ventilatie. Bij slachtoffers met ademnood en problemen met de ademhaling of circulatie daalt de saturatie vaak pas laat. Een saturatiedaling is een laat teken van achteruitgang en de hulpverlener moet dus al eerder alert zijn op tekenen van een inadequate ademhaling, zoals een snelle of trage ademhaling of tekenen van verhoogde ademarbeid, zoals gebruik van de hulpademhalingsspieren, neusvleugelen of intrekkingen.
Ook zonder saturatiemeter is het vaak mogelijk om een indruk te krijgen van de zuurstofsaturatie van het slachtoffer. Iemand met roze slijmvliezen (lippen) heeft doorgaans een normale saturatie (uitgezonderd koolmonoxide vergiftiging). Wanneer de slijmvliezen echter paars of blauw verkleurd zijn, is er sprake van cyanose en is de zuurstofsaturatie van het bloed verlaagd. Cyanose is een laat teken van zuurstoftekort! Daarnaast zijn er diverse aanwijzingen voor zuurstoftekort die de hulpverlener alert kunnen maken op een ademhalingsprobleem. Zie ook: zuurstoftekort.
Bij het geven van zuurstoftherapie kan een saturatiemeter informatie geven of de toegediende zuurstof effect heeft op de saturatie.
Essentieel is dat je bij gebruik van een saturatie meter kijkt naar de patiënt, niet alleen naar je meting! Een goede meting sluit niet uit dat er sprake is van ernstig zuurstoftekort!
Indicatie
Het meten van de zuurstofsaturatie is een standaardcontrole in de breathing door professionele hulpverleners. In de Eerste Hulp zal de saturatiemeter doorgaans niet gebruikt worden.
Methode
- Zorg dat de batterijen in de saturatiemeter zitten en zet de saturatiemeter aan.
- Bevestig de sensor aan de saturatiemeter en kijk of het rode lichtje op de sensor brandt. Plaats de sensor met het rode licht op het nagelbed en kijk of het gele lichtje boven de aanknop begint te knipperen.
- Wacht tot de getallen zich stabiliseren en noteer deze op het slachtofferformulier.
- Nagellak maakt de meting soms onbetrouwbaar of onmogelijk. Dit hoeft echter niet op voorhand verwijderd te worden, dit kan immers kostbare tijd kosten. Verwijder nagellak dus alleen als er geen andere plek is waar een betrouwbare meting kan worden verkregen en je ervan overtuigd bent dat de nagellak een goede meting onmogelijk maakt. Soms helpt het om de meter een kwartslag te draaien, zodat deze aan beide zijden van de vinger meet.
- Indien het slachtoffer koude handen heeft, bijvoorbeeld bij koud weer of als gevolg van slechte doorbloeding van de handen en voeten bij shock kan de gemeten waarde onbetrouwbaar zijn. Andere plekken voor het plaatsen van de sensor zijn de tenen en de oorlel.
- Bij waardes onder de 70-80% is de betrouwbaarheid van de saturatiemeter niet gegarandeerd, tussen de 80 en 100% heeft de meting een nauwkeurigheid tot op 3%.
Voordeel: Snel een beeld van de oxygenatie en beschikbaarheid van zuurstof aan de weefsels. Meten van het effect van zuurstoftherapie.
Risico’s en complicaties: Foutieve meting mogelijk, onderkoeling of shock (slechte perifere doorbloeding), te hoge meting door koolstofmonoxide in het bloed (bijvoorbeeld na brand).
Achtergrondinformatie
Hoewel gezonde mensen een saturatie van ongeveer 100% hebben, en een saturatie lager dan 95% als afwijkend wordt gezien, zijn er mensen die in normale toestand een saturatie onder de 90% hebben. Deze mensen hebben veelal COPD, een longziekte die met name wordt veroorzaakt door roken. Over het algemeen mag echter worden uitgegaan van een noodgeval als een saturatie onder de 90% wordt gemeten. Vergeet niet dat de saturatiemeter ook de hartfrequentie weergeeft.