Koolstofmonoxide vergiftiging

Auteur: Pim / Supervisor: Pim / Co-auteur: [[]] / Niveau: Beginner/Gevorderd / Paginastatus: Incompleet. Laatste bewerking: Pim. Zie ook Handleiding. Eerste Hulp Wiki zoekt schrijvers! Schrijf jij ook mee?

Koolstofmonoxide of koolmonoxide vergiftiging of kolendamp vergiftiging is een levensbedreigende vergiftiging als gevolg van het inademen van het gas koolstofmonoxide. Koolstofmonoxide komt vrij bij onvolledige verbranding, zoals een slecht werkende kachel of geiser in combinatie met onvoldoende zuurstofaanvoer (slecht geventileerde ruimtes). Daarnaast veroorzaken ook uitlaatgassen in slecht geventileerde ruimtes voor een verhoogd koolstofmonoxide gehalte. Ook bij slachtoffers die worden gered uit een brandend huis wordt soms een koolstofmonoxide vergiftiging gezien in combinatie met een inhalatietrauma. Koolstofmonoxide is een reukloos en kleurloos gas en wordt door slachtoffers niet opgemerkt. Er is speciale apparatuur om koolstofmonoxide te detecteren.

Het kan lastig zijn om een koolstofmonoxide vergiftiging te ontdekken omdat het gas kleur- en geurloos is. In afgesloten ruimtes waar een kachel of open haard brand dient men bij klachten als hoofdpijn, sufheid en griepachtige klachten bij meerdere personen altijd alert te zijn op een koolstofmonoxide vergiftiging, zeker wanneer ook huisdieren suf of bewusteloos zijn.

Koolstofmonoxide is een molecuul dat net als zuurstof bindt aan de vrije bindingsplaatsen op het hemoglobine-molecuul, de affiniteit voor koolstofmonoxide is echter veel groter dan die van zuurstof. Dat wil zeggen dat koolstofmonoxide veel gemakkelijker (240x) bindt aan het hemoglobine-molecuul dan zuurstof en verdrijft daarmee zuurstof van de bindingsplaatsen af. Hierdoor wordt de capaciteit om zuurstof te vervoeren in het bloed sterk verminderd en treedt ernstig zuurstoftekort op. Geringe concentraties koolstofmonoxide in de lucht kunnen al ernstige klachten veroorzaken.

Het zuurstoftekort veroorzaakt door binding van koolstofmonoxide is echter niet te meten met een saturatiemeter, omdat de saturatiemeter alleen meet of er moleculen gebonden zijn aan het hemoglobine, niet welke moleculen. Bij een slachtoffer met een ernstige koolstofmonoxide vergiftiging kan de gemeten saturatie goed zijn (>95%) terwijl er sprake is van ernstig zuurstoftekort.

Een koolstofmonoxide kan door professionele hulpverleners worden behandeld door het toedienen van een zo hoog mogelijke concentratie zuurstof om de koolstofmonoxide van het hemoglobine-molecuul te verdringen. Vanwege de sterke binding van het koolstofmonoxide molecuul aan de bindingsplaatsen op het hemoglobine-molecuul duurt het enige tijd voordat er verbetering optreedt.

Symptomen

Een koolstofmonoxide vergiftiging begint meestal met hoofdpijn, vermoeidheid, wat misselijkheid en sufheid. Het slachtoffer wijt deze klachten vaak niet aan koolstofmonoxide en zoekt een andere verklaring. In een later stadium treden bewustzijnsstoornissen op, met misselijkheid braken, diepe bewusteloosheid en overlijden.

Symptomen van koolstofmonoxide vergiftiging (tussen haakjes het percentage van het hemoglobine dat gebonden is met koolstofmonooxide):

• Kortademigheid bij inspanning (10-25%), versnelde ademhaling
• Hoofdpijn en misselijkheid (10-30%)
• Duizeligheid (25-40%)
• Spierzwakte in de benen (meer dan in de armen)
• Verwardheid (30-40%)
• Bewusteloosheid (40-60%)
• Epileptische aanval(40-50%)
• Ademhalingsstoornissen, hartritmestoornissen, hypotensie (50-70%)
• Overlijden (>60-70%)

Een framboosrode of roze kleur van het gelaat wordt vaak genoemd als symptoom, maar is echter relatief zeldzaam. Er wordt bij een koolstofmonoxide vergiftiging géén cyanose gezien. Naarmate de concentratie van koolstofmonoxide in de ruimte stijgt zullen ook de symptomen toenemen. Een hogere concentratie in de ruimte zorgt voor meer bezetting van het hemoglobinemolecuul door koolmonoxide. Kinderen zijn gevoeliger voor koolstofmonoxide en zullen eerder klachten ontwikkelen.

Eerste hulp

Centraal bij de eerste hulp bij een koolstofmonoxide vergiftiging staan de eigen veiligheid van de hulpverlener en de aanvoer van verse lucht bij de slachtoffers.

• Ga de ruimte niet zonder meer binnen, zet alle ramen en deuren open en zorg voor aanvoer van verse lucht.
• Benader het slachtoffer volgens de ABCDE-methodiek.
• Waarschuw 112 en vermeld dat het mogelijk om een koolstofmonoxide vergiftiging gaat.
• Breng slachtoffers zo snel mogelijk in de buitenlucht en verplaats bewusteloze slachtoffers indien mogelijk met de Noodvervoersgreep van Rautek.
• Indien beschikbaar en getraind in het geven van zuurstof, dien een zo hoog mogelijke concentratie zuurstof toe (100%) op een non-rebreather mask met een flow van 15 liter per minuut.
• Indien er geen ademhaling aanwezig is, start reanimatie, gebruik indien mogelijk een beademingsmasker met extra zuurstof. Beademen van slachtoffers met een koolstofmonoxide vergiftiging is niet gevaarlijk voor de hulpverlener. Indien er echter de mogelijkheid van een vergiftiging met cyanide bestaat, dan mag geen mond-op-mond beademing gegeven worden!

Lees meer over de stof Koolstofmonoxide op Wikipedia: http://nl.wikipedia.org/wiki/Koolstofmonoxide.

Extra informatie

Professionele hulpverleners zullen bewusteloze slachtoffers intuberen en beademen om zoveel mogelijk zuurstof toe te dienen en zo de koolstofmonoxide uit te wassen. In het ziekenhuis zal men controleren hoe hoog de concentratie van het koolstofmonoxide in het bloed is. Bij hoge concentraties wordt het slachtoffer soms overgeplaatst naar een ziekenhuis met een hyperbare zuurstoftank waarin men hoge concentraties zuurstof kan toedienen onder druk, waardoor het koolstofmonoxide molecuul sneller loslaat van het hemoglobine.

Inhoud