Automatische controleur, bot, bureaucraat, developer, redacteur, nuke, eindredacteur, toezichthouder, beheerder
5.533
bewerkingen
Wijzigingen
geen bewerkingssamenvatting
===Algemene symptomen en klachten bij shock===
Shock is een levensbedreigend ziektebeeld dat vele gradaties kent, en indien niet ingegrepen wordt, tot de dood zal leiden. Het slachtoffer zal in de loop van de tijd met het dalen van de bloeddruk en het afnemen van de doorbloeding van weefsels steeds slechter worden, meer symptomen krijgen, het bewustzijn verliezen en overlijden. Het tijdig herkennen en anticiperen op het ontstaan van een shock is dan ook essentieel en bij een vermoeden van shock moet direct professionele hulp worden ingeschakeld.
====Gecompenseerde (beginnende) shock====
* Verkleinen van het vaatvolume, door de vaten in de minder essentiële weefsels te laten samenknijpen ([[vasoconstrictie]]). De huid wordt bleek en koud door verminderde doorbloedingen verminderde doorbloeding van de nieren zal een afname van de urineproductie geven. Het slachtoffer zal een sterke dorstprikkel krijgen in een poging van het lichaam om het tekort aan te vullen.
* Bij een aanhoudend en toenemend tekort aan circulerend volume zal bij een tekort zal ook de doorbloeding van het maag-darmstelsel worden stilgelegd, om zo de vitale organen zo lang mogelijk van bloed te voorzien.
Het doel van de bovenstaande mechanismen is om de bloeddruk op peil te houden, en de meest vitale organen zo lang mogelijk te sparen. Met name kinderen en jongvolwassenen kunnen langdurig compenseren voor shock en zullen pas in een later stadium een daling van de bloeddruk doormaken. Zij hebben in eerste instantie een versnelde hartslag, vernauwing van de vaten in de huid (bleek, klam) en pas op het moment dat de compensatiemechanismen tekort schieten zal de bloeddruk dalen. Als alle compensatiemechanismen zijn uitgeput zullen ook de vitale organen niet voldoende doorbloeding meer krijgen en zal het slachtoffer overlijden.
Het tekort aan doorbloeding van de weefsels zorgt voor veranderingen in de functies van de hersenen. Het slachtoffer zal verward worden, angstig zijn en steeds suffer worden en vervolgens het bewustzijn verliezen.
====Algemene Symptomen====
De bovenstaande compensatiemechanismen zorgen samen met de afname van de doorbloeding en de verlaging van de bloeddruk voor de belangrijkste verschijnselen bij shock. De verminderde doorbloeding van de huid en activatie van het sympatische zenuwstelsel leidt tot het bleek en klam worden van de huid, die koud aanvoelt. Ook de slijmvliezen, zoals de lippen, tong en mond zullen hun roze kleur verliezen. De afname van de doorbloeding van de huid is gemakkelijk te testen met de [[Capillary Refill]]. Doordat het hart probeert meer bloed in de circulatie rond te pompen zal de polsfrequentie toenemen, tot meer dan 100-120 slagen per minuut en zal de pols ook zwak of week aanvoelen. Dorst is een symptoom van een zeer ernstige shock (geef het slachtoffer '''niet''' te drinken!).
Het slachtoffer voelt zich ziek en voelt de dood naderen. Vaak is er ook misselijkheid en braken, wat bij slachtoffers met een verminderd bewustzijn kan leiden tot verslikking!
Let op: het bovenstaande beeld is niet van toepassing op de distributieve shock!
|}
=== Algemeen handelen bij shock===
Iedere groep van shock heeft zijn eigen specifieke handelingen, maar een aantal dingen zijn universeel.
* Probeer de oorzaak van de shock weg te nemen of tot staan te brengen.
===Oorzaken===
Hypovolemische schok wordt veroorzaakt door ernstig bloed of vochtverlies. Het meest voor de hand liggend is dan natuurlijk de ernstige (slagaderlijke) bloeding, of een inwendige bloeding na bijvoorbeeld een ongeval. Denk bijvoorbeeld aan het stuur in de buik na val van fiets. Ook enkele botbreuken kunnen tot veel (inwendig) bloedverlies leiden, zoals een fractuur van het bovenbeen. Spontaan kunnen in de borst- of buikholte bloedingen optreden als gevolg van scheuren van de grote bloedvaten ([[aneurysma]]), bloedingen van de maag of darmen of organen in de buik. Symptomen hiervan kunnen zijn: (acute) [[pijn in de buik]], bloedbraken, bloederige of zwarte diarree ([[melaena]]). Daarnaast kan bij brandwonden door blaarvorming veel vochtverlies optreden, het vocht wordt dan aan de vaten onttrokken en verlaat het lichaam via de verbrande huid. Bij jonge kinderen en ouderen kan ook langdurig braken of diarree zonder voldoende vochtinname leiden tot uitdroging en shock.
===Behandeling===
De belangrijkste behandeling is het stoppen van het bloedverlies. Het slachtoffer moet plat worden neergelegd, eventueel met de benen omhoog om het bloed dat zich in de benen bevindt naar de vitale organen te brengen. Dit wordt alleen uitgevoerd indien er géén sprake is van wervelletsel, of fracturen van de benen of het bekken.
===Neurogene shock===
Een neurogene shock ontstaat soms bij een (volledige) dwarslaesie, als de zenuwen van het [[Autonome_zenuwstelsel|autonome zenuwstelsel]] worden doorgesneden. Dit zenuwstelsel kan de spanning van de vaten regelen en zorgt met name voor het samenknijpen van de vaten ([[vasoconstrictie]]). Als dit zenuwstelsel uitvalt zal er vaatverwijding ([[vasodilatatie]]) optreden en een shock ontstaan.
==Achtergrondinformatie==
Shock kan worden onderverdeeld in verschillende klassen, waarbij de progressie van het ziektebeeld wordt beschreven. Dit is met name voor professionele hulpverlening van belang, maar schetst een aardig beeld voor de gevorderde eerstehulpverlener.
{| class="wikitable"
|-
! Klasse !! Percentage<br>totale bloedvolume !! Volume<br>verlies !! Symptomen
|-
| Klasse I || tot 15% || - || Beperkte toename van [[hartfrequentie]], pols goed voelbaar
|-
| Klasse II || 15-30% || 750-1000ml || Versnelde [[hartfrequentie]], versnelde [[ademhaling]], zwakke polsslag, normale [[bloeddruk]], angst, soms bleekheid
|-
| Klasse III || 30-40% || 1500-2000ml || [[Bewustzijndsveranderingen]], nrust, angst, verwardheid, versnelde [[hartfrequentie]], versnelde [[ademhaling]], zwakke polsslag, bloeddrukdaling, bleekheid, klamme huid, vertraagde [[capillary refill]]
|-
| Klasse IV || >40% || 2000ml || [[Bewustzijnsveranderingen]], [[bewusteloosheid]], onrust, angst, verwardheid, sterk versnelde [[harfrequentie]], versnelde [[ademhaling]], moeilijk voelbare polsslag, sterke bloeddrukdaling, bleekheid, klamme huid, sterk vertraagde [[capillary refill]]
|}