12
bewerkingen
Wijzigingen
→Verwijzingen Airway
|mainauthor= [[Pim]]
|supervisor= [[Pim]]
|coauthor= [[]]
|controller= [[Daan]]
|niveau= [[Handleiding#Niveau|Gevorderd]]
|status= [[Handleiding#Status|Incompleet]]
}}
Het protocolonderdeel '''Airway and [[C-Spine]] ''' ([[nekwervelkolom]]) kan worden onderverdeeld in tweeonderdelen, het vrijhouden of vrij maken van de luchtweg en het [[immobiliseren van de nekwervelkolom]]als het [[ongevalsmechanisme]] of de klachten van het slachtoffer daar aanleiding toe geven.
==Airway==
===Anatomie===
De airway (luchtweg) van de mens bestaat uit de mond en keelholte, het strottenhoofd, die overgaat in de [[luchtpijp]] ([[trachea]]). Achter de luchtweg ligt de [[slokdarm]] (oesophagus).
De luchtwegen beginnen bij de ingang van mond en neus en reiken tot aan de alveoli in de longen. Ditbetekent dat ook de mond- en keelholte tot de luchtwegen gerekend worden en dat na inademing vanuitmond of neus de lucht via de keel naar de trachea wordt geleid om vervolgens via de bronchiën enbronchiolen bij de alveoli terecht te komen waar de gaswisseling plaatsvindt. Een vrije luchtweg is eenabsolute voorwaarde voor een goede ademhaling en behoeft op grond daarvan vroegtijdig in hetprotocol de [[ABCDE-methodiek]] aandacht. Essentieel is dan ook om bedreigingen van de vrije luchtweg snel te herkennen en(indien mogelijk) te behandelen.
===Normale functie===
Bij een slachtoffer dat bij [[bewustzijn]] is wordt de luchtweg door diverse reflexen open of vrij gehouden. Dit zijn onder andere het afsluiten van de luchtpijp met het strotteklepje en de hoestreflex. Bij een bewusteloos slachtoffer zakt de tongbasis naar achteren omdat deze slap wordt, waardoor de luchtweg geblokkeerd kan raken. Meestal kan dit met een simpele [[kinlift]] verholpen worden, soms zijn extra handelingen nodig.
===Oorzaken van stoornissen in de Airway===
Er zijn diverse factoren die een bedreiging van de luchtwegen kunnen veroorzaken. Een [[Luchtwegbelemmering|belemmering]] van de luchtwegen kan volledig of gedeeltelijk zijn. Een volledige [[luchtwegbelemmering]] leidt snel tot ernstige verstoringen in de [[vitale functies]] en zal door [[zuurstoftekort]] leiden tot [[bewustzijnsverlies]] en een [[circulatiestilstand]]. Ook een gedeeltelijke belemmering kan ernstige problemen geven en stoornissen in de [[vitale functies]] veroorzaken.
# [[Bewusteloosheid]] of een [[verminderd bewustzijn]]
# [[Anafylaxie|Allergische reactie/anafylaxie]]
# Slijm, braaksel of bloed in de luchtwegen
# [[Aangezichtsletsel]] of [[kaakfractuurkaakletsel]]
# Letsels van de hals en [[larynx]] (strottenhoofd)
# Spasme van het strottenhoofd ([[laryngospasme]])
| || Stembandspasme ([[Laryngospasme]]) || Manipulatie in de keel, trauma strottenhoofd
|-
| || Vreemd voorwerp || [[Corpus Alienumcorpus alienum]], [[Luchtwegbelemmering]]
|-
| || Direct trauma || -
|-
| Luchtpijp ([[Trachea]]) || Vreemd voorwerp || [[Corpus Alienum]], [[Luchtwegbelemmering]]
|-
| || Zwelling van de slijmvliezen || [[Anafylaxie]], [[Inhalatietrauma]]
|-
| Lagere luchgwegen[[luchtwegen]]/bronchiën || [[Bronchospasme]] || [[Anafylaxie]], [[Astma]], [[COPD]]
|-
| || Pneumothorax || [[Pneumothorax]], [[Spanningspneumothorax]]
Een gedeeltelijk geblokkeerde luchtweg kenmerkt zich door luidruchtige ademhaling, gierend of gorgelend. Er is sprake van paniek en ook hier kan het slachtoffer grote moeite hebben te ademen. De hulp[[ademhalingsspieren]] worden gebruikt.
Bijgeluiden bij de ademhaling zijn een sterk signaal voor een gedeeltelijke obstructie van de luchtwegen. Er kan sprake zijn van een gierend geluid bij inademing (inspiratoire [[stridor]]), door bijvoorbeeld een obstructie ter hoogte van de [[larynx]] of daarboven. Ook bij uitademing kan een gierend geluid optreden (ook wel piepen of [[wheezing]] genoemd), als gevolg van een obstructie in de lagere luchtwegen, onder de [[larynx]]. Dit kan onder andere veroorzaakt worden door slijm, [[bronchoconstrictie]] zoals bij astma of een [[allergische reactie]]. Snurkende geluiden worden meestal veroorzaakt door (gedeeltelijke) blokkade van de bovenste luchtwegen door verslapping van de [[tongbasis]] bij bewusteloosheid. Heesheid kan een teken zijn van beschadiging van de adamsappel {([[larynx]]), vaak zijn er dan ook zwellingen of verwondingen in de hals.
Slachtoffers met problemen in de Airway kunnen door zuurstoftekort in de hersenen ([[hypoxemie]]) erg onrustig zijn en 'vechten' tegen de hulpverleners.
===Controles in de Airway===
De luchtweg wordt beoordeeld door te kijken, te luisteren en te voelen. Kijk of er normale adembewegingen zijn, of dat er sprake is van gebruik van [[hulpademhalingsspieren]], [[intrekkingen ]] en een zig-zag beweging. Kijk of er tekenen zijn van een luchtwegobstructie[[luchtwegbelemmering]]. Luister of er bijgeluiden zijn en of spreken of hoesten mogelijk is. Kijk of er sprake is van [[cyanose]]: een blauwe verkleuring van de lippen, slijmvliezen of het gelaat. Kijk of de luchtpijp ([[trachea]]) in het midden staat en of het strottenhoofd ([[larynx]]) er normaal uitziet en of er geen zwellingen zijn in de hals.
===Handelingen in de Airway===
snel herkennen en snel alarmeren.
Bij een bewusteloos slachtoffer wordt voorzichtig de [[chinlift]] of [[jawthrust]] uitgevoerd om de luchtweg vrij te maken en te kunnen controleren of er ademhaling aanwezig is. Indien er sprake is van een [[hoogenergetisch trauma]] dient men de nek niet te kantelen bij het vrijmaken van de luchtweg. Het slachtoffer kan eventueel in de [[stabiele zijligging]] gelegd worden.Knellende kleding rond de nek en borstkas, zoals sjaals en stropdassen, worden losgemaakt.
Indien er sprake is van een [[verstikkingluchtwegbelemmering]] door een vreemd voorwerp ([[corpus alienum]]) dient men eerst na te gaan of het slachtoffer kan praten of hoesten. Indien dit mogelijk is wordt het slachtoffer aangemoedigd te hoesten om zo het voorwerp op te hoesten. Indien praten of hoesten niet mogelijk is, er is dus een volledige luchtwegobstructie, dan geeft men 5 slagen tussen de schouderbladen, gevolgd door 5 maal de [[Heimlichmanoeuvre]]. Lees ook: [[luchtwegbelemmering]].
Bij [[anafylaxie]] kan men de [[EpiPen]] gebruiken. Bij letsels in het aangezicht is het meestal praktisch om het slachtoffer in een halfzittende houding wat voorover te laten leunen, zodat er geen bloed via de mond of keel de
===Samenvatting===
===Verwijzingen<p>Airway===* [[Airway:Heimlich|Heimlich ManoeuvreAdemhalingsstelsel]]* [[Heimlichmanoeuvre]] * [[Airway:Chinlift|Chinlift]] * [[Airway:Jawthrust|Jawthrust]] * [[Airway:MayoTube|MayoTubeMayotube]]* [[Wervelletsel:CSpine|C-Spine]][[StandaardABCDE|StandaardABCDE]]
==C-spine (de nekwervelkolom)==
===Anatomie===
De nekwervelkolom ook wel cervicale wervelkolom, CWK of C-spine genoemd, bevat net als de rest van de wervelkolomhet ruggenmerg dat tussen hersenen en lichaam loopt en bestaat zelf uit botstructuren en weke delenzoals ligamenten.
===Normale functie===
Wegens de grote mobiliteit van de nek, zijn deze structuren erg gevoelig voor letselen is de kans groot dat na een HET [[hoogenergetisch trauma]] of een plotseling trauma aan de nek fracturen botbreuken van de[[wervelletsel|nekwervelkolom ]] optreden. De oorzaken voor letsel aan de cervicale wervelkolom zijn voornamelijkongelukken met motorvoertuigen (50%), vallen van hoogte (20%) en sporten (15%). De rest wordtveroorzaakt door inter-persoonlijk geweld. In het protocol de [[ABCDE-methodiek]] is daarom apart aandacht voor [[immobilisatievan de nekwervelkolom ]] en het hoofd, met name ook omdat na het ongeval de nek gemakkelijk bewogenwordt door slachtoffer of omstanders, terwijl de rug vaak in dezelfde houding blijft omdat het slachtofferniet bewogen wordt.
===Afwijkingen in de C-Spine===
De [[cervicale wervelkolom]] (of [[nekwervelkolom]] bestaat uit zeven wervels, met bijbehorende tussenwervelschijven enligamenten die ervoor zorgen dat de wervelkolom als een stevig geheel beweegt. Door deze stevigheidwordt letsel aan het ruggenmerg voorkomen. Bij [[hoogenergetische traumata]] ([[HET]]), kan er echter dusdanigveel kracht worden uitgeoefend op de cervicale wervelkolom, waardoor deze mechanisch onstabielwordt en de onderdelen niet meer op hun plek worden gehouden. Door de ontstane instabiliteit kan ergemakkelijker letsel ontstaan, zoals breuken en ontwrichtingen. Het ruggenmerg kan dan geheel ofgedeeltelijk aangetast worden door scherpe botstukken die de zenuwen kunnen doorsnijden. Tevenskunnen er door het geweld bloedingen en oedeem (vochtophoping) ontstaan die druk op de zenuwenuitoefenen. Beide mechanismen zorgen ervoor dat zenuwen zowel vanaf en naar de hersenen niet meerfunctioneren met als gevolg neurologische uitval, oftewel een dwarslaesie.
===Symptomen en klachten===
Een dergelijke dwarslaesie kan zich uiten in krachtsverlies van de ledematen, gevoelsverlies oftintelingen in armen en benen. Het slachtoffer kan ook last hebben van een dof gevoel in de aangedanezenuwen. Bij hoge doorsnijding boven de 4e nekwervel, kan de ademhaling uitvallen omdat hetdiafragma dan niet meer werkt. Vaak is er ook sprake van lokale klachten zoals nekpijn of pijn bijbewegen van de nek. Men moet ook beducht zijn voor een neurogene shock (zie hoofdstuk Circulation). Ben er op bedacht dat er [[afleidende letsels]] ([[distracting injuries]]) kunnen zijn waardoor het slachtoffer de pijn in de nek niet noemt of niet opmerkt!
{| class="wikitable"
===Handelingen in de C-Spine===
[[Bestand:manfix1.jpg|200px|thumb|right|Manuele fixatie van het hoofd vanuit liggende positie van de hulpverlener.]]
Het is erg belangrijk goed aan het slachtoffer aan te geven wat je gaat doen en dat hij zich vooral niet moet bewegen. Ga pas tegen het slachtoffer praten als je goed in zijn zicht staat, zodat hij niet onverwachts het hoofd naar je toe draait.
===Samenvatting===
[[Categorie:ABCDE]]