Ademhalings- en circulatiestilstand
| Auteur: Pim / Supervisor: Pim / Co-auteur: [[]] / Niveau: Beginner/Gevorderd / Paginastatus: Concept. Laatste bewerking: Pim. Zie ook Handleiding. Eerste Hulp Wiki zoekt schrijvers! Schrijf jij ook mee? |
De ademhalingsstilstand en circulatiestilstand zijn beide levensbedreigende aandoeningen die direct invloed hebben op het functioneren van de mens en een directe bedreiging vormen voor het in stand houden van de vitale functies. Indien niet snel wordt ingegrepen treedt onherstelbare schade op aan de weefsels en organen en zal het slachtoffer komen te overlijden.
Rondom de begrippen ademhalingsstilstand en circulatiestilstand zijn diverse termen in omloop.
Bij een ademhalingsstilstand is er geen ademhaling meer aanwezig, het slachtoffer ademt niet. Rondom reanimatie wordt vaak ook gesproken over een niet-normale ademhaling, wat kan betekenen dat er sprake is van een ademhalingsstilstand, maar ook dat er een agonale ademhaling of gasping kan zijn.
Een circulatiestilstand is de verzamelnaam voor het tot stilstand komen van de bloedsomloop. Dit is echter niet per definitie hetzelfde als een hartstilstand, waarbij het hart niet langer pompt. Er zijn diverse andere factoren mogelijk die de circulatie stil leggen, terwijl het hart nog steeds werkt.
Zie ook de pagina's over reanimatie en vitale functies.
De ademhalingsstilstand
De ademhalingsstilstand is een levensbedreigende situatie waarbij de ademhaling stopt. Er zijn veel oorzaken van een ademhalingsstilstand, die spontaan of na een ongeval kunnen optreden.
(aanvulling volgt)
De circulatiestilstand
Een circulatiestilstand is een acuut optredende stilstand van de bloedsomloop, waarbij meestal het hart geen bloed meer rondpompt. Indien niet snel wordt ingegrepen zal op zeer korte termijn de klinische dood intreden. Jaarlijks overlijden in Nederland ongeveer 130.000 mensen, waarvan ongeveer 15.000 aan de gevolgen van een circulatiestilstand. Uiteraard komt bij iedereen die overlijdt de circulatie tot stilstand omdat het hart om wat voor reden dan ook niet langer klopt. Wanneer we spreken over een circulatiestilstand hebben we het echter over de situatie waarin de bloedsomloop stil komt te liggen als gevolg van een acuut optredende stoornis in de circulatie die uiteindelijk een hartstilstand tot gevolg heeft.
Er zijn vele oorzaken van een acute circulatiestilstand, waarvan een deel direct in het hart gelegen is, maar ook vele oorzaken buiten het hart zijn aan te wijzen.
De meest voorkomende oorzaak van een circulatiestilstand is een hartritmestoornis, zoals kamerfibrilleren dat soms optreedt na een hartinfarct. Het hart trekt dan snel en onsamenhangend samen waardoor er geen bloed meer uit het hart gepompt wordt. Daarnaast kan een circulatiestilstand optreden als gevolg van zuurstoftekort in het lichaam, zoals bij de verschillende typen shock.
Processen in het lichaam bij een circulatiestilstand
Zodra er een circulatiestilstand op treedt, vindt er geen zuurstoftransport meer plaats naar de verschillende organen. Hierdoor kan onherstelbare schade ontstaan. Het meest kwetsbaar hiervoor zijn de hersenen. Al na ongeveer 4 minuten circulatiestilstand kan onherstelbare schade in de hersenen optreden. Ook de hartspier zelf en de nieren zijn erg gevoelig voor een verminderd zuurstofaanbod. Een circulatiestilstand wordt veroorzaakt door een hartritmestoornis, zuurstoftekort in de hartspier (myocard) of directe schade aan het hart als gevolg van stomp trauma of penetrerend letsel.
Vaak is er een combinatie van zuurstoftekort in de hartspier, met een ritmestoornis als gevolg. De oorzaak van een circulatiestilstand kan primair in het hart gelegen zijn, zoals bij een myocardinfarct of een hartritmestoornis, waarbij de pompfunctie van het hart wegvalt. Daarnaast kunnen ook factoren elders in het lichaam zorgen voor een circulatiestilstand, zoals shock waarbij er onvoldoende circulerend bloedvolume is of waarbij de circulatie als gevolg van een obstructie belemmerd is. Wanneer er een ademstilstand optreedt als gevolg van een luchtwegbelemmering, door schade aan het ruggenmerg of als gevolg van schade aan de hersenen zal dit leiden tot zuurstoftekort in het lichaam met als gevolg dat de hartspier onvoldoende bloed en zuurstof aangevoerd krijgt en er schade optreedt.
Een steekwond in het hart of een ernstig letsel van de borstkas kunnen ook directe schade aan de hartspier geven waardoor deze niet langer normaal functioneert.