Automatische controleur, bot, bureaucraat, developer, redacteur, nuke, eindredacteur, toezichthouder, beheerder
5.533
bewerkingen
Wijzigingen
geen bewerkingssamenvatting
InleidingZoals beschreven in het hoofdstuk ‘Inleiding in de EHBO’ en hoofdstuk ‘ Inleiding in het Protocol’ zijneen aantal zaken belangrijk bij het verlenen van eerste hulp, zoals het zorgen voor een veiligewerksituatie, het nagaan van het het ongevalsmechanisme, het aanspreken van het slachtoffer en hetinschakelen van hulp. In dit hoofdstuk worden een aantal van deze zaken uitgelegd.DangerHet zorgen voor een veilige werkomgeving en daarmee voor de eigen veiligheid van de hulpverlener(s)is een van de belangrijkste aspecten van de hulpverlening. Wanneer de hulpverlener gewond raakt iseen goede hulpverlening aan het slachtoffer niet mogelijk en kunnen voor zowel het slachtoffer alshulpverlener de gevolgen groot zijn. Tevens dient men bedacht te zijn op risico’s voor de familie van hetslachtoffer en voor omstanders die ook op de plaats van het ongeval aanwezig zijn. Voor men start metde hulpverlening dient men zich er van te gewissen dat de situatie veilig is. Wanneer dat niet het gevalis dient men eerst te zorgen voor een veilige situatie ivoordat men begint met de hulpverlening.Voor het beoordelen van de situatie op gevaren voor hulpverlener en slachtoffer dient men al zijnzintuigen te benutten. Goed kijken naar de situatie alvorens deze te benaderen is essentieel. Echter ookde neus speelt een belangrijke rol, soms is het gevaar afkomstig van riekende gassen of stoffen. Ookhet gehoor kan men benutten om vreemde geluiden waar te nemen.Het is goed om te beseffen dat gevaar niet alleen van omgevingsfactoren afkomstig kan zijn. Ook hetslachtoffer kan een risico kan vormen voor de hulpverlener. Hierbij kan men denken aan agressierichting de hulpverlener of een besmettelijke ziekte die het slachtoffer onder de leden heeft.Niet ondenkbaar is dat je te maken krijgt met een slachtoffer met een besmettelijke ziekte, zoalshepatitis, of HIV.. Bij hulp aan een slachtoffer is de kans aanwezig dat je met bloed te maken krijgt. Vaakhebben we kleine wondjes aan de handen en wanneer daar bloed van het slachtoffer in terecht komtkan besmetting optreden. De kans op daadwerkelijke besmetting bij direct bloedcontact is relatief klein,maar het risico is altijd aanwezig. Het dragen van latex of nitrile handschoenen bied goedebescherming tegen overdracht van besmettelijke ziekten. Echter, je zult niet altijd handschoenen bij jehebben. Probeer aanraking van het bloed te vermijden. Mocht je onverhoopt toch in contact zijngeweest met bloed van een slachtoffer, neem dan contact op met je huisarts of bedrijfsarts.Behalve het beoordelen van de ongevalsituatie op gevaar is het belangrijk om gelijktijdig een inschattingte maken van wat er gebeurd kan zijn met het slachtoffer: het ongevalsmechanisme.OngevalsmechanismeHet ongevalsmechanisme is een beschrijving van welke gebeurtenissen hebben geleid tot het ongevalen welke krachten op het slachtoffer hebben ingewerkt. De hulpverlener begint zich al een beeld tevormen van het mogelijke ongevalsmechanisme op het moment dat hij de ongevalssituatie en hetslachtoffer benadert. Hij kijkt goed om zich heen om te kijken of er mogelijk nog een gevaar is voorhemzelf of het slachtoffer en probeert een inschatting te maken van wat er gebeurt kan zijn. Indien hetslachtoffer aanspreekbaar is wordt aan het slachtoffer kort gevraagd wat er is gebeurt. Dit gebeurt bijvoorkeur terwijl men al start met de eerste handelingen van het protocol. Indien het slachtoffer nietaanspreekbaar is probeert men via omstanders in korte tijd te weten te komen hoe het slachtoffer indeze toestand terecht gekomen is. Verlies hier in eerste instantie niet te veel tijd mee, het gaat immersom een globale indruk van de situatie. De schuldvraag is op dat moment niet aan de orde. Enkelepunten zijn echter wel van belang voor het verdere verloop van het protocol en het eventueelinschakelen van professionele hulp:· Is er sprake van een ongeval (trauma)? Of is het slachtoffer onwel geworden?· Zijn er meerdere slachtoffers?· Welke krachten hebben op het slachtoffer ingewerkt?5BOSA2 – Vaardigheden 62 Acute Geneeskunde· Is er sprake geweest van een hoge energie overdracht? (zie onderstaande bij hoogenergetischtrauma)Het nagaan van het ongevalsmechanisme kan veel waardevolle informatie opleveren voor het verdereverloop van de hulpverlening aan het slachtoffer. Dit geldt voor de hulpverlening door zowel de EHBOerals door professionele hulpverlening op straat en in het ziekenhuis. Door deze informatie kan mentijdig anticiperen op letsels die men in eerste instantie niet kan zien aan de buitenzijde van hetslachtoffer, maar die in een later stadium wel een verslechtering van de toestand van het slachtoffer alsgevolg kunnen hebben. Voorbeelden hier van zijn:Een slachtoffer dat van een ladder van 3 meter hoog gevallen is. Door de val van hoogte is het risicoaanwezig dat het slachtoffer een (nek)wervel gebroken heeft, zonder dat hij daar direct klachten vanheeft, of wanneer er andere letsels zijn die afleiden van de pijn in de rug.Een slachtoffer dat bij een val met de fiets het stuur in de buik gekregen heeft. Door het stompe traumain de buik kan een bloeding zijn ontstaan die in eerste instantie nog weinig klachten geeft, maar in eenlater stadium kan leiden tot een shock.Aan de hand van de verkregen informatie uit de observaties van de hulpverlener en de informatie diehet slachtoffer en omstanders hebben gegeven kan de hulpverlener in zijn achterhoofd al eeninschatting maken van welke letsels hij kan verwachten tijdens zijn onderzoek en het uitvoeren van hetprotocol. Hij kan eventueel ook nog specifieke zaken navragen.Het hoogenergetisch trauma (HET)Een van de ongevallen waarbij het ongevalsmechanisme een belangrijke rol speelt is hethoogenergetisch trauma, ofwel het HET. Hierbij is sprake van een ongevalstype waarbij een groteoverdracht van energie heeft plaatsgevonden op het slachtoffer, of op het voertuig waar het slachtofferin zit. Bij ongevalsmechanismen waarbij een grote overdracht van energie plaatsvindt kan men denkenaan:· Val van 2-3x hoger dan de lichaamslengte van het slachtoffer· Aanrijding van een voetganger met een voertuig met een snelheid groter dan 10 km/h· Aanrijding in een voertuig met een snelheid groter dan 35 km/h, zonder gordel· Aanrijding in een voertuig met een snelheid groter dan 45km/h, met gordel· Een ster in de voorruit, veroorzaakt door de inzittende· Over de kop geslagen voertuig· Uit een voertuig geslingerd slachtoffer· Vrijgekomen airbags· Ernstige schade aan buitenzijde van het voertuigIn de acute geneeskunde wordt er onderscheid gemaakt tussen een hoogengergetisch trauma en eenlaagenergetisch trauma . Zoals beschreven is er bij een HET sprake van een grote overdracht vanenergie op het slachtoffer. Belangrijk is om je te realiseren dat bij energie-overdracht meerdere factoreneen rol spelen, immers: de formule van kinetische energie is: 1/2 x massa x snelheid2 ofwel 1/2mv2. Ditbetekent dat ook een ongeval met een vrachtauto die met een snelheid van 10 km/uur een ongevalveroorzaakt kan worden beschouwd als een HET, omdat de vrachtauto een grote massa bezit en er bijhet ongeval dus veel energie wordt overgebracht.Een wielrenner van 80 kilogram die met 60 km/h een boom raakt is dus net zo goed een HET als devrachtauto die met 15 km/h een boom raakt. Hetzelfde geldt voor een voetganger die wordtaangereden; de impact van een fiets is (in de meeste gevallen) een LET, terwijl de aanrijding door eenauto met 30 km/h al een HET is.Bij een val van hoogte kan men de volgende vuistregel aanhouden: een val van een hoogte die 2-3 maalgroter is dan de lichaamslengte van het slachtoffer kan worden beschouwd als een HET. Houdt er bijkleine kinderen dus rekening mee dat een val van een commode al een HET kan zijn!Wanneer een slachtoffer bij het sporten ‘door zijn enkel gaat’, is er sprake van een LET. Het verschiltussen LET en HET is dat bij de hoogenergetische traumata de inwerkende energie veel groter is en deverplaatsingen over de gewrichtsvlakken groter, waardoor er meer en ernstiger weefselschade ontstaat.Bij een HET is het risico dat het slachtoffer fracturen of andere letsels heeft opgelopen dus groter; zoook bij de wervels.5BOSA2 – Vaardigheden Acute Geneeskunde 63AirbagsLet op: indien de airbags bij een ongeval niet afgegaan zijn, bestaat het risico dat deze na het ongevalalsnog open gaan. Houd hier bij de benadering van het slachtoffer in de auto en met name bij debestuurder en zijn bijrijder rekening mee. Kom nooit tussen het slachtoffer en het stuur of tussenslachtoffer en het dashboard in. Wacht tot de brandweer de airbags heeft uitgeschakeld. Eventueel kanmen via het achterportier de auto in mits er geen brandgevaar of andere gevaren zijn. Je kunt daneventueel de nek stabiliseren vanaf de achterbank. Indien de airbag opengaat terwijl de hulpverlenerzich tussen stuur en slachtoffer bevindt is er een groot risico dat de hulpverlener ernstig gewond raakt.Relevantie voor het protocolZoals beschreven maakt het ongevalsmechanisme de hulpverlener alert op mogelijke letsels die hij nogkan tegenkomen tijdens de uitvoering van het protocol. Het ongevalsmechanisme kan tevens zijnhandelen en denken in belangrijke mate beïnvloeden. Verdere in het protocol verkregen informatie kansamen met de informatie over het ongevalsmechanisme leiden tot hypothesevorming over de letsels vanhet slachtoffer en eventueel preventief te nemen maatregelen om verslechtering van de toestand van hetslachtoffer te voorkomen. Hiervan zijn hieronder enkele voorbeelden weergegeven:· Een wielrenner die met hoge snelheid tegen een boom aan rijdt heeft op grond van hetongevalsmechanisme een verdenking op wervelletsels, wat betekent dat de hulpverlener bij hetonderdeel Airway and C-Spine preventief zijn hoofd en nek zal stabiliseren en het slachtoffervraagt niet te bewegen tot dat de ambulancedienst een stijve halskraag (StiffNeck®) aan heeftgelegd en het slachtoffer op een wervelplank is geïmmobiliseerd. In het ziekenhuis wordtröntgendiagnostiek uitgevoerd waarmee een wervelfractuur wordt uitgesloten.· Een kind dat ’s middags gevoetbald heeft wordt aan het begin van de avond plots niet lekker,ziet bleek en heeft pijn in de buik. Bij navraag blijkt het kind een trap in de buik gehad tehebben. Het kind lijkt een shock te ontwikkelen en wordt door de ambulance met spoed naarhet ziekenhuis gebracht.· Een vrouw van 73 jaar die op straat gevallen is en haar pols gebroken heeft blijkt bij navraagmet het hoofd op de stoeprand terecht gekomen te zijn. Ze heeft een kleine hoofdwond, maarzegt niet bewusteloos geweest te zijn. Wel meldt ze dat ze bloedverdunners gebruikt waarvoorze bij de trombosedienst komt. Omdat bij gebruik van bloedverdunners het risico op bloedingenin het hoofd (intracraniële bloedingen) verhoogd is bij een trauma aan het hoofd besluit dehulpverlener het slachtoffer toch per ambulance naar het ziekenhuis te laten vervoeren.Sommige handelingen binnen het protocol worden alleen al op grond van het ongevalsmechanismeuitgevoerd, omdat men vaak op straat niet goed kan beoordelen of er risico is op het bestaan vandergelijke letsels. Een goed voorbeeld is een val van hoogte waarbij de verdenking bestaat opwervelletsel. Al heeft het slachtoffer geen enkele klacht heeft(of zijn er factoren of verwondingen dieafleiden van mogelijke pijn in nek of rug) kan er toch voor worden gekozen om het slachtoffer niet meerte laten bewegen, de nek te immobiliseren en de ambulancedienst het slachtoffer geïmmobiliseerd naarhet ziekenhuis te laten vervoeren. Men gaat er in dat geval dus van het ergste uit tot het tegendeelbewezen is.Meer informatie over (nek)wervelletsels en dwarslaesie is na te lezen in het hoofdstuk Airway and Cspine.Meer informatie over inwendige bloedingen en shock is na te lezen in hoofdstuk CirculationResponse Het testen van de reactie van het slachtoffer is een eigenlijk niet meer dan logische stap in debenadering van het slachtoffer. Een slachtoffer wordt immers altijd aangesproken uit beleefdheid enhulpverleners en omstanders zullen proberen na te gaan wat er is gebeurd. Soms kan men bij hetbenaderen van het slachtoffer al direct zien of een slachtoffer alert is en dus reageert op aanspreken.Soms kan het testen van de reactie van het slachtoffer eisen dat het slachtoffer wordt aangeraaktvoordat hij zijn ogen open doet, soms is er geen reactie op schudden. In principe is de response slechtseen korte stap in het protocol, waarin men een eerste schifting maakt: het slachtoffer reageert wel endus zullen in eerste instantie de vitale functies niet al te ernstig gestoord zijn of het slachtoffer reageertniet en het is dus mogelijk dat er ernstige stoornissen in de vitale functies aanwezig zijn.5BOSA2 – Vaardigheden 64 Acute GeneeskundeBedenk dat het testen van de response een dynamisch iets is, waarbij niet alleen gekeken wordt of hetslachtoffer goed reageert, maar ook getracht wordt nieuwe informatie over het ongevalsmechanisme ende toestand van het slachtoffer in te winnen. Zo zal men bij een slachtoffer dat qua vitale functies nietbedreigd is vragen wat er is gebeurd, welke krachten hebben ingewerkt op het slachtoffer, waar hetslachtoffer pijn heeft. Deze vragen worden echter kort behandeld, pas in het onderdeel Exposure is erruimte om hier uitgebreid op in te gaan. Nu dienen deze vragen slechts om een eerste inschatting temaken en informatie te verzamelen over mogelijk bestaande letsels.Shout for HelpHet onderdeel ‘ Shout for helpHelp’ dient ervoor om tijdig voor hulp te zorgen. Omstanders zullen vrij snelvertrekken nadat ze zien dat er iemand aanwezig is die meer weet dan zij. Hulpverlenen kun je echternooit alleen. Vraag omstanders om bij je te blijven en geef ze eventueel al direct een taak, zoals:· Het zorgen voor een veilige werksituatie door bijvoorbeeld het tegenhouden van verkeer· Het alarmeren van de professionele hulpdiensten via 112· Het opwachten van de hulpdiensten· Het assisteren bij de Eerste Hulp aan het slachtoffer, bijvoorbeeld door het vasthouden van eendrukpunt, het vasthouden van hoofd en nek bij immobilisatie of het geruststellen van hetslachtoffer· Het halen van verbandmiddelen of een AED· Het opvangen van familie van het slachtofferHet is altijd goed om na te gaan of er omstanders aanwezig zijn die ook beschikken over een EHBOdiploma of die werkzaam zijn als verpleegkundige of arts. Mogelijk kunnen zij jouw kennis aanvullen enassisteren bij de hulp aan het slachtoffer.Als je een omstander aanspreekt, spreek hem dan beleefd doch dringend aan, iemand moet zichnamelijk aangesproken voelen om jou te komen helpen. Vaak helpt het om iemand aan te wijzen omdater anders kans is dat niemand zich aangesproken voelt.