Automatische controleur, bot, bureaucraat, developer, redacteur, nuke, eindredacteur, toezichthouder, beheerder
5.533
bewerkingen
Wijzigingen
geen bewerkingssamenvatting
{{Status|
|mainauthor= [[Supervisor:Pim de Ruijter|Pim]]
|coauthor= [[]]
|supervisor= [[Supervisor:Pim de Ruijter|Pim]]
|niveau= [[Handleiding#Niveau|Beginner/Gevorderd]]
|status= [[Handleiding#Status|Incompleet]]
}}
In de Nederlandse taal worden veel 'lekentermen' gebruikt voor aandoeningen aan het [[hart]], die niet altijd even duidelijk zijn. Een belangrijk voorbeeld is '''hartaanval''', waarmee men zowel een '''hartinfarct''' als een [[Hartstilstand|hartstilstand]] kan bedoelen. In de medische term wordt voor het hartinfarct de term '''myocardinfarct''' gebruikt (het myocard is de hartspier).
* '''Hartinfarct''' of '''myocardinfarct''': zuurstoftekort in het hart als gevolg van een volledige afsluiting van een van de [[kransslagaders]] door [[aderverkaling]] en een bloedstolsel. Door zuurstoftekort sterven hartspiercellen af en ontstaat blijvende schade aan de hartspier.* '''Angina pectoris''': zuurstoftekort in het hart als gevolg van een gedeeltelijke afsluiting van de [[kransslagader]] bij toename van de zuurstofvraag van de hartspier.* '''Hartstilstand''': het hart klopt niet meer als gevolg van een [[hartritmestoornis]] of afwezigheid van enig [[hartritme]].* '''Myocard''': medische term voor [[hartspier]].* '''Coronairen''': medische term voor [[kransslagaders]]. Deze pagina beschrijft de aandoeningen aan het hart die pijn op de borst als symptoom hebben. Op de pagina [[Klacht:Pijn op de borst|Pijn op de borst]] worden meer mogelijkheden beschreveneen uitgebreider overzicht gegeven. Realiseer je goed dat het onderscheid tussen de verschillende ziektebeelden lastig kan zijn en laagdrempelig [[Hulpdiensten:112|professionele hulp]] wordt ingeschakeld.
==Hartinfarct en angina pectoris==
===Inleiding op onderwerp===
Hart- en vaatziekten zijn in de huidige tijd een belangrijke groep ziektebeelden die veel ziekenhuisopnames en sterfte veroorzaken. De eerstehulpverlener loopt grote kans met deze ziektebeelden te maken te krijgen, in de thuissituatie, op zijn werk en op straat. In de meeste gevallen zal er sprake zijn van een situatie waarin snel ingrijpen vereist is. De twee belangrijkste ziektebeelden in deze groep zijn het hartinfarct (of myocardinfarct genoemd) en angina pectoris (letterlijk: pijn op de borst). Ze behoren tot de groep van de ischemische hartziekten. Ischemie betekent een tekort aan zuurstof in de weefsels, in dit geval de hartspier(het myocard). Het zuurstoftekort wordt veroorzaakt door een (tijdelijke) vernauwing of volledige verstopping van de [[kransslagaders ]] in het hart. De kransslagaders zorgen voor de zuurstofaanvoer naar de hartspier. Een afsluiting zorgt dan ook voor een tekort aan zuurstof, ofwel ischemie. Belangrijkste klachten bij een afsluiting zijn pijn op de borst en benauwdheid. Indien de verstopping zorgt voor zuurstoftekort in een groot deel van de hartspier kan een [[hartstilstand]] optreden en is reanimatie noodzakelijk.<p>
====Angina Pectoris====
Angina pectoris betekent letterlijk ''pijn op de borst''. Bij angina pectoris ontstaat tijdelijk een zuurstoftekort in het hart, door een vernauwing van de [[kransslagaders]]. Deze vernauwing wordt veroorzaakt door ophoping van vetten en andere afvalstoffen in de wand van de kransslagaders door [[atherosclerose]] (aderverkalking). De vernauwing is niet volledig, er kan nog steeds bloed naar de hartspier getransporteerd worden. Op het moment dat het slachtoffer zich gaat inspannen zal het hart sneller gaan kloppen om aan de toegenomenen vraag naar zuurstof in het lichaam te voldoen, het hart gaat harder werken. Om meer inspanning te kunnen leveren heeft de hartspier meer zuurstof nodig, en zal dus de aanvoer van bloed naar de hartspier moeten toenemen. In een normaal hart met gezonde kransslagaders is dat geen probleem, echter indien er een vernauwing is, kan er niet meer voldoende bloed worden aangevoerd. Er treedt dus een tekort aan zuurstof op in de hartspier, ook wel relatieve ischemie genoemd. Er komt nog wel wat zuurstof, maar niet meer voldoende om aan de vraag te voldoen.<br><br>
Het zuurstoftekort leidt tot het vrijkomen van verschillende chemische stoffen in de hartspier. Deze stoffen veroorzaken een pijnsensatie. Indien de inspanning gestopt wordt en de zuurstofvraag afneemt, zal ook de relatieve ischemie afnemen en daardoor de pijn zakken. Er is in principe geen onherstelbare schade opgetreden als men tijdig stopt met de inspanning.
====Hartinfarct====
Hartinfarct betekent dat een deel van de hartspier beschadigd is geraakt en afsterft als gevolg van een zuurstoftekort. Bij een hartinfarct wordt het zuurstoftekort veroorzaakt door een volledige afsluiting van de kransslagader. Het vat wordt afgesloten door een stolsel van bloed. Dat stolsel kan ontstaan op een beschadigde verdikking van de wand als gevolg van atherosclerose, maar kan ook van elders komen. Een volledige afsluiting zorgt voor een absoluut tekort aan bloed in een deel van de hartspier, immers, er kan geen bloed en dus geen zuurstof meer worden aangevoerd. <br>
Afhankelijk van de plaats in de kransslagader waar de verstopping optreedt is een klein of groot deel van de hartspier aangedaan. Indien de vernauwing aan het begin van het vat zit, zal er een groot gebied zijn aangedaan. Net als bij Angina Pectoris treden er door het zuurstoftekort diverse processen op in de hartspier. De vrijgekomen stoffen veroorzaken (ernstige) pijn op de borst, vaak met uitstraling naar armen of kaak, misselijkheid, braken, bleekheid, zweten. Doordat er geen zuurstof meer wordt aangevoerd treedt onherstelbare schade aan de hartspier op, een deel sterft af.
===Symptomen en klachten===
Zowel angina pectoris en het hartinfarct zijn aandoeningen die een zuurstoftekort in de hartspier veroorzaken, met als belangrijkste verschil dat de schade bij angina pectoris zich herstelt en bij het hartinfarct onherstelbare schade ontstaat. De symptomen overlappen echter voor het grootste deel.
Pijn door zuurstoftekort in het hart kenmerkt zich door een hevige drukkende pijn recht achter het borstbeen, soms beschreven als het gevoel alsof er een olifant op de borst staat of alsof er een strakke band rond de borst zit. De pijn is meestal drukkend van aard, zelden stekend. De pijn kan uitstralen naar de linkerarm, de nek, de kaak en tussen de schouderbladen. Soms wordt de pijn meer in de bovenbuik gevoeld.
Bij vrouwen, ouderen en diabetici zijn de klachten vaak minder specifiek en kunnen sommige van de bovenstaande klachten afwezig zijn. Zij voelen zich misschien wat grieperig, niet helemaal fit of hebben bijvoorbeeld met name pijn in de buik of rug. Soms wordt hierdoor de diagnose gemist en wordt onterecht geen, of pas laat hulp ingeschakeld.
Ook kunnen klachten bij een hartinfarct erg lijken op het gevoel alsof er 'voedsel blijft' hangen in de slokdarm, of als zuurbranden slokdarm of maag. Ook hierbij worden soms klachten als misselijkheid en braken gezien. De klachten zijn dus niet altijd specifiek en helder. Soms zijn de karakteristieke klachten van pijn midden op de borst afwezig en is er met name uitstraling en bijkomende verschijnselen als misselijkheid, braken en zweten.
De belangrijkste symptomen van angina pectoris en hartinfarct op een rijtje:
* Drukkende pijn midden op de borst, achter het borstbeen
* Uitstraling naar (linker)arm, schouder, nek of kaken
* [[Kortademigheid]] en [[benauwdheid]]
* Misselijkheid, braakneigingen en braken
* (Hevig) zweten, bleke en klamme huid
* Grauw gelaat
* Hevige angst, onrust
* Zakt af in rust > angina pectoris
* Blijft aan ondanks rust of [[nitrospray]] > hartinfarct
====Onderscheid tussen angina pectoris en hartinfarct====
Het onderscheid tussen deze twee ziektebeelden is niet altijd eenvoudig te maken, en bij twijfel zal men dan ook uitgaan van een hartinfarct. Angina pectoris treedt met name op bij inspanning, zoals lopen, fietsen, traplopen of door emoties. Een hartinfarct kan zowel bij inspanning als in rust optreden. De symptomen komen sterk overeen, al zijn ze bij het hartinfarct vaak duidelijker aanwezig en ernstiger. De pijn bij angina pectoris zakt als het slachtoffer de inspanning staakt en is meestal na 10-15 minuten weg, terwijl bij een hartinfarct de pijn in alle hevigheid blijft bestaan.
Door het stellen van goede vragen aan het slachtoffer kan men uitzoeken of er inderdaad sprake is van hartklachten. Realiseer je wel dat het lang niet altijd gemakkelijk is en dat je laagdrempelig professionele hulp inschakelt.
* Waar heeft u pijn? Midden op de borst, of meer links of rechts?
* Komen er hartklachten in de familie voor?
Realiseer je dat ook andere ziektebeelden pijn op de borst kunnen geven en kunnen lijken op een hartinfarct. Denk bijvoorbeeld aan [[hyperventilatie]], waarbij de pijn overwegend stekend is. Incidenteel wordt stekende pijn gezien bij een hartinfarct.
===Behandeling===
Bij pijn op de borst dient het slachtoffer alle inspanning te staken. Immers kan de inspanning een oorzaak zijn van de klachten of kan het zelfs de klachten verergeren. Het is lastig om in te schatten of er sprake is van angina pectoris of een hartinfarct. Als het slachtoffer bekend is met pijn op de borst en daarvoor medicijnen heeft, vraag het slachtoffer om zelf de medicijnen in te nemen. Dat kan een tablet of een spray onder de tong zijn. Bij het geven van spray [[nitrospray]] onder de tong is het van belang dat het slachtoffer zit of ligt. De spray kan een bloeddrukdaling veroorzaken waardoor het slachtoffer flauwvalt.
Indien de pijn snel zakt is er waarschijnlijk sprake van angina pectoris. Vraag het slachtoffer wat hij gewoonlijk in die situatie doet. Is de pijn ontstaan bij inspanning, maar heeft iemand nooit eerder pijn op de borst gehad? Dan nemen we geen risico en wordt [[Hulpdiensten:112|professionele hulp]] ingeschakeld.
Stel het slachtoffer gerust, immers, slachtoffers met een hartinfarct staan doodsangsten uit.
{| class="wikitable"
|-
{| class="wikitable"
|-
! Koptekst !! Ziektebeeld 1 Angina pectoris !! Ziektebeeld 2Hartinfarct
|-
| '''Situatie''' || Wat is er aan Pijn op de hand? borst bij inspanning|| Hoe is Pijn op de situatie?borst in rust (soms bij inspanning)
|-
| '''Verschijnselen''' || Klacht 1 Drukkende pijn achter borstbeen <br> Klacht 2 Benauwdheid of kortademigheid <br> Symptoom 1 Matig zweten/klam <br> Symptoom 2Soms misselijk, soms braken <br> Zakt in rust of na [[nitrospray]] || Symptoom 1 Drukkende pijn achter borstbeen <br> Benauwdheid of kortademigheid <br> Symptoom 2 Hevig zweten, bleek, grauw <br> Symptoom 3 Vaak misselijkheid, braken <br>Zakt '''niet''' in rust of na [[nitrospray]]
|-
| '''Conclusie''' || Ziektebeeld 1 Angina pectoris || Ziektebeeld 2Hartinfarct
|-
| '''Handelen''' || Aanwijzing 1 Verwijs slachtoffer naar huisarts <br> Aanwijzing 2 <br> Bel Bij twijfel: bel [[112]]! <br> Aanwijzing 4 || Aanwijzing 1 <br> Aanwijzing 2 Bel [[112]]! <br> Bel 112! [[Halfzittende houding]] <br> Aanwijzing 4Geruststellen
|-
| '''Opmerkingen''' || Denk er aan om... || Doe vooral niet..Neem geen risico.Bij twijfel gaat men uit van een hartinfarct!
|}
===Achtergrondinformatie/Verdieping===
====Professionele hulpverleners====