Automatische controleur, bot, bureaucraat, developer, redacteur, nuke, eindredacteur, toezichthouder, beheerder
5.533
bewerkingen
Wijzigingen
geen bewerkingssamenvatting
}}
==Danger==
** Aanwezigheid van giftige gassen
** Onveilige verkeerssituatie
* Ga kortstondig het [[ongevalsmechanisme]] nadoor observatie van de situatie en door het stellen van vragen aan het slachtoffer en omstanders
==Response==
* Observeer de reactie van het slachtoffer bij de benadering
** Vraag kortstondig uit wat er gebeurd is en wat zijn klachten zijn
* Bij geen reactie: schud voorzichtig aan beide schouders
* Scoor de beste reactie doormiddel van [[AVPU]]
==Shout for help==
* Vraag een omstander of collega om bij je te blijven
==Airwayand C-Spine==
===Onderzoek===
* Controleer of er een vrije luchtweg is en kijk naar tekenen van een [[luchtwegbelemmering]]:
** Voel of er een luchtstroom is bij mond of neus
** Luister naar bijgeluiden bij de ademhaling
** Kijk of er letsels van het aangezicht zijn die de luchtweg kunnen bedreigen
* Vraag het slachtoffer of hij iets in de mond heeft
* Vraag of het slachtoffer pijn in nek of rug heeft en of er andere aanwijzingen zijn voor [[wervelletsel]]
* Ga na of het ongevalsmechanisme aanleiding kan geven tot [[wervelletsel]]
===Alarmsymptomenvan de Airway===* Afwezigheid van ademhaling of onvermogen te spreken of hoesten* Gierende ademhaling* Blauwe, rode of paarse verkleuring van de huid ([[cyanose]])* Zig-zag bewegingen bij de ademhaling* Gebruik van hulpademhalingsspieren* Letsels van het aangezicht* Bloed, braaksel of andere vreemde voorwerpen in mond/keelholte
===Alarmsymptomen van de C-Spine===
* Verdacht [[ongevalsmechanisme]], [[hoogenergetisch trauma]]
* Pijn in de nek of rug
* Uitval van gevoel of motoriek in armen of benen
===Handelingen===
* Indien er geen vrije luchtweg is, maak de luchtweg vrij door middel van:
** Verwijder losse voorwerpen uit de mondof vraag het slachtoffer deze uit de mond te halen** Verwijder knellende kleding rond de hals en borstkas
* Indien het slachtoffer bewusteloos is, maak de luchtweg vrij doormiddel van de:
** De [[chinlift]]
** De [[jaw-thrust]]
** De [[stabiele zijligging]] (niet bij trauma!)
* Indien er sprake is van een volledige [[luchtwegbellemering]]:
** Geef 5 slagen tussen de schouderbladen, gevolgd door 5 maal de [[Heimlich]] manoeuvre
* Indien er een verdenking is op mogelijk [[wervelletsel]]:
** Instrueer slachtoffer niet te bewegen en het hoofd stil te houden. Vraag hem geen 'Ja' of 'Nee' te knikken.
** Immobiliseer het hoofd en de nek door middel van [[manuele fixatie]] of de [[handgreep van Zach]].
===Opmerkingen===
Een pratend slachtoffer heeft in principe een vrije luchtweg. Een [[bewusteloos ]] slachtoffer heeft in principe een bedreigde luchtweg door verslapping van de tongspieren. [[Aangezichtletsels ]] en [[allergische reacties ]] kunnen een ernstige bedreiging vormen voor de luchtweg.
==Breathing==
===Onderzoek===
* Beoordeel de [[ademfrequentie]]: normaal tussen 12 en 20 keer per minuut
* Beoordeel de diepte van ademhalingen: een oppervlakkige ademhaling kan passen bij een pijnlijke buik(abdomen) of borstkas(gebroken of gekneusde ribben), of ernstige hersenschade.* Kijk naar de kleur van het slachtoffer: een blauwe verkleuring van lippen en gelaat ([[cyanose]] ) wijst op een zuurstoftekort door een insufficiënte ademhaling.
* Beoordeel de symmetrie van de borstkas door de kijken en te voelen: komen beide thoraxhelften goed en gelijkmatig omhoog? Het achterblijven van een thoraxhelft kan op [[ribfracturen]] of een [[pneumothorax]] wijzen.
* Beoordeel de positie van de luchtpijp ([[trachea]]): staat deze netjes in het midden van de keel? Deze hoort midline te staan, dus in het midden. Een verschoven trachea wijst op een [[spanningspneumothorax]].* Vraag het slachtoffer of hij [[benauwd]] of [[kortademig]] is.
===Alarmsymptomen===
* Een ademfrequentie onder de 12 of boven de 20keer per minuut
* Afwezigheid van ademhaling
* Cyanose
* Grote [[ademarbeid]], gebruik van [[hulpademhalingsspieren]]* Een scheve of verschoven trachea([[spanningspneumothorax]])* Een opgezwollen thoraxhelft die niet of slecht meedoet met de ademhaling([[spanningspneumothorax]], [[hematothorax]])* Een zuigende borstwond([[pneumothorax]])
===Handelingen===
* Indien het slachtoffer acuut benauwd en aanspreekbaar is:** Verwijder knellende kleding rond de hals en borstkas
** Laat hem in een [[halfzittende houding]] recht op zitten
** Indien opgeleid om zuurstof te geven: geef [[zuurstof]]
* Indien er geen ademhaling aanwezig is:
** Controleer of de luchtweg goed vrijgemaakt is met de [[chinlift]]
** Waarschuw 112
** Start [[reanimatie]]
==Circulation==
===Onderzoek===
* Kijk naar [[ernstige uitwendige bloedingen]]: een melding van al het aanwezige (actieve) bloedverlies.* Beoordeel de [[hartfrequentie]]: Deze deze hoort tussen de 60-80 slagen per minuut te liggen, een [[hartfrequentie]] van <50/min of >100/min is afwijkend. * Beoordeel de regelmaat ([[hartritme]]): het [[hartritme ]] hoort regelmatig te zijn. Een plotselinge pauze tussen de hartslagen, extra slagen of een volledig irregulair (onregelmatig) ritme is afwijkend.* Beoordeel de vulling/kracht: een zwakke, snelle pols is een belangrijke waarschuwing voor een te lage bloeddruk ([[hypotensie ]]) en [[shock ]].* Beoordeel de kleur van de huid: een bleke kleur in het gelaat en van de slijmvliezen is een uiting van shock. Kijk of het slachtoffer zweetof een klamme huid heeft.
* Beoordeel de [[capillary refill]]: deze moet binnen 2 seconden weer geheel terug zijn.
* Vraag het slachtoffer of hij [[pijn op de borst]] heeft en of hij bekend is met ziekten van het hart.
===Alarmsymptomen===
* Vertraagde [[capillary refill]]
* Afwezigheid van een pols of bloeddruk
* [[Pijn op de borst]], met of zonder uitstraling
===Handelingen===
* Stelp ernstige uitwendige bloedingen door druk op de wond of het aanleggen van een [[wonddrukverband]].
* Indien er geen circulatie aanwezig is, bel [[112]] en start [[reanimatie]].
* Indien er tekenen zijn van [[shock]], probeer de oorzaak weg te nemen en volg de aanwijzingen bij [[shock]].
* Indien er [[pijn op de borst is]], zet het slachtoffer in een [[halfzittende houding]] en waarschuw [[112]].
==Disability==
===Onderzoek===
* Kijk of er aanwijzingen zijn voor een [[CVA/TIA]] met de [[BeFast]]-test
* Controleer of het slachtoffer goed georiënteerd is (controleer op [[post-traumatische amnesie]]).
* Kijk of er aanwijzingen zijn voor [[wervelletsel]] of een [[dwarslaesie]].
* Ga na of er sprake kan zijn van een andere stoornis in het bewustzijn: [[Aandoeningen:Flauwte|Flauwte]], [[Aandoeningen:Bewusteloosheid|Bewusteloosheid]], [[Intoxicaties:Algemeen|Vergiftigingen]], [[Intoxicaties:AlcoholDrugs|Alcohol en Drugs]], [[Aandoeningen:DiabetesMellitus|Diabetes Mellitus]], [[Aandoeningen:Epilepsie|Epilepsie]], [[Aandoeningen:WarmteKoudeLetsels|Warmte/Koudeletsels]].
===Alarmsymptomen===
* Afwezig of dalend bewustzijn* Verschil in pupilgrootte ([[anisocorie]])* Hoofdpijn, misselijkheid en/of braken* Uitval van gevoel of motoriek* Tekenen van een (dreigende) dwarslaesie * Langdurige [[amnesie]]* Afwijkende [[BeFAST]]
===Handelen===
* Indien het slachtoffer bewusteloos is:
** Waarschuw [[112]]
** Zorg voor een vrije luchtweg doormiddel van de [[kinlift]], [[Jawthrust]] of [[stabiele zijligging]] (niet bij trauma!)
** Controleer iedere minuut de [[vitale functies]] door herhaling van ABCD
* Indien er een verdenking is op mogelijk [[wervelletsel]]:
** Instrueer slachtoffer niet te bewegen en het hoofd stil te houden. Vraag hem geen 'Ja' of 'Nee' te knikken.
** Immobiliseer het hoofd en de nek door middel van [[manuele fixatie]] of de [[handgreep van Zach]].
** Voer bij een [[bewusteloos]] slachtoffer voorzichtig de [[kinlift]] uit zonder het hoofd te kantelen. Houdt het hoofd gefixeerd.
==Exposure==
* Bescherm het slachtoffer tegen verdere afkoeling, bijvoorbeeld met een [[reddingsdeken]]
* Vraag [[SAMPLE]] uit en verzamel meer informatie over het [[ongevalsmechanisme]] en de toestand van het slachtoffer door middel van een [[anamnese]]
==Secondary survey==
In de secondary survey wordt het slachtoffer verder onderzocht op verwondingen. Samenvatting van de ABCD(E) Zie ook [[top- vitale functies In deze samenvatting op 1 A4‟tje staan alle normale waarden, de afwijkingen en mogelijke behandelingen (schuin gedrukt) van de ABC en D letselsteen onderzoek]]. A - airway Functie: luchtweg, nodig om zuurstofrijke lucht in de longen te krijgen en koolzuurgas (CO2) kwijt te raken. Normaal: Vrij, zonder bijgeluiden Aandoeningen: -Obstructie door de tong bij bewusteloosheid → Kinlift/jawthrust/mayo tube/intubatie -Obstructie door een object → Verwijderen object/tracheotomie -Verbranding van de luchtwegen → Intubatie/toedienen zuurstof -Aspiratie (verslikking) in vocht (bloed, braaksel) → Wegzuigen vloeistof B - breathing Functie: Lucht van buiten naar binnen en andersom transporteren, bloed voorzien van zuurstof en zuiveren van CO2. Normaal: Frequentie tussen 10 en 20, beide thoraxhelften gelijk opkomen en dalen, saturatie tussen de 95-100%, geen cyanose, geen gebruik van hulpademhalingsspieren, trachea midline. Aandoeningen: -Respiratoire insufficiëntie (desaturatie/tachypnoe) → extra zuurstof toedienen/intubatie -Apneu (ademstilstand) → Beademing/intubatie -Hyperventilatie → Ademoefeningen (Let op, niet alle patiënten met een tachypnoe hebben een hyperventilatie. Pas op respiratoire insufficiëntie!) C - circulation Functie: Zuurstofrijk bloed naar de weefsels en CO2/zuurstofarm bloed naar de longen brengen. Normaal: Regelmatige hartfrequentie tussen de 60-100, systolische bloeddruk rond de 120 maar in ieder geval boven de 90, geen bleke of koude vingers, geen tekenen van bloedverlies. Aandoeningen: -Shock → Infusietherapie, bloedverlies stoppen -Tachycardie (pijn, bloedverlies) → Infusietherapie, pijnstilling -Afwezige circulatie → Indien omstandigheden het toelaten: reanimatie -Uitwendige bloeding → Stelpen -Inwendige bloeding → Infusietherapie en zo snel mogelijk naar ziekenhuis vervoeren D - disability Functie: Normaal menselijk functioneren mogelijk maken. Normaal: Alert, EMV-score van 15. Geen uitval of tintelingen. Aandoeningen : -Bewustzijnsdaling → Controleren ABC en pupillen, eventueel meten glucose -Tekenen van ruggenmergletsel → Immobiliseren15