Breathing

Nadat de luchtweg (Airway) is veilig gesteld, is de volgende schakel in de keten van vitale functies de ademhaling (Breathing).

Anatomie

De anatomie van het ademhalingsstelsel bestaat uit: de linker en rechter long, de ademhalingsspieren (het middenrif, de tussenrib spieren, de nekspieren) en de zenuwen die de ademhaling aansturen. Het ademcentrum in de hersenen zorgt voor de coördinatie van de ademhaling.

Normale functie

Zuurstof is in het lichaam nodig om glucose om te zetten naar koolzuur (CO2) en energie. Als er geen zuurstof beschikbaar is, wordt de glucose anaëroob afgebroken waarbij melkzuur ontstaat. Dit melkzuur beschadigt de cellen en zorgt uiteindelijk voor onherstelbare schade. Bij een normale inademing duwt het diafragma (middenrifspier) naar beneden, terwijl de ribben voorkomen dat de borstkas naar binnen wordt geduwd. Zo ontstaat een onderdruk t.o.v. de buitendruk in de longen, waarna zuurstof naar binnen stroomt. Bij een uitademing ontspannen deze spieren zich, waarna de lucht zachtjes naar buiten wordt geduwd door een relatieve overdruk in de longen. Iemand die in ademnood komt, zal met kracht lucht naar binnen proberen te zuigen en er weer uit te persen om zo snel mogelijk zo veel mogelijk zuurstof in en koolzuur uit zijn longen te krijgen. Hierbij zijn diverse hulpademhalingsspieren betrokken. Dit is te zien aan opgetrokken schouders, aangespannen nekspieren en krachtig gebruik van tussenribspieren. Dit is een krampachtige manier van ademhalen, en het is belangrijk dit tijdig te herkennen. Patiënten zullen namelijk na verloop van tijd uitgeput raken. Een normale ademhaling houdt het volgende in: - een frequentie tussen de 10 en de 20 (globaal). - zuurstof wordt opgenomen in het bloed (oxygenatie) en er is een saturatie tussen de 95 en 100%. - koolzuur (CO2) wordt uitgescheiden (ventilatie).

Oorzaken van stoornissen in Breathing

Problemen in de ademhaling kunnen zowel acuut als chronisch van aard zijn. De oorzaken van stoornissen in de ademhaling kunnen op verschillende niveau's liggen: in de aansturing vanuit de hersenen, de aansturing van de ademhalingsspieren en in het niveau van de longen. Daarnaast kunnen stoornissen secundair aan een andere aandoening optreden, zoals problemen in de Airway of in de Circulation.

De ademhaling wordt aangestuurd vanuit het ademhalingscentrum in de hersenstam. Veranderingen in het bewustzijn of in de functie van de hersenen kunnen de aansturing van de ademhaling beïnvloeden en zelfs stilleggen. Dat kan gebeuren door een zuurstoftekort in de hersenen, maar ook door vergiftigingen, medicijnen of alcohol en drugs. Ook hersenletsel, een beroerte of bloedingen in het hoofd kunnen het ademcentrum beschadigen.

De uitvoering van de ademhaling vindt plaats door de ademhalingsspieren in het middenrif en de tussenribspieren. Aansturing van deze spieren gebeurt door de zenuwen die in het ruggenmerg ontspringen. Wanneer deze beschadigd raken, zoals bij een dwarslaesie als gevolg van wervelletsel zullen de spieren niet langer worden aangestuurd en zijn er beperkingen in de ademhaling. Een hoge dwarslaesie in het niveau (C3-C4) van de nek kan tot gevolg hebben dat alle ademhalingsspieren uitvallen en is niet met het leven verenigbaar.
Ook in de ademhalingsspieren zelf kunnen problemen optreden, door oververmoeidheid van de spieren, spierzwakte of spierziekten. Indien er zeer veel inspanning van de ademhalingsspieren gevraagd wordt, kan uitputting optreden met als gevolg een minder effectieve ademhaling.

Indien er beschadigingen aan de borstkas zijn, zoals ribfracturen of een fractuur van het borstbeen, zal het slachtoffer niet meer in staat zijn om diep adem te halen of te hoesten.

De long is het belangrijkste ademhalingsorgaan, waarin de uitwisseling van zuurstof en koolstofdioxide plaatsvinden

Afwijkingen in de Breathing

Alle mensen hebben zuurstof nodig, en als het lichaam niet genoeg zuurstof binnen krijgt zal het proberen zo veel mogelijk lucht de longen in te krijgen. Dit is te merken aan een hoge ademfrequentie, diepe ademhalingen en het gebruik van de hulpademhalingsspieren. Let op dat een uitgeput slachtoffer nog slechts zeer oppervlakkig adem haalt, en niet iedere respiratoire insufficiëntie gepaard gaat met een hoge ademfrequentie. Als dit niet voldoende is, en de patiënt krijgt nog steeds niet voldoende zuurstof binnen, zal dat ook te zien en te meten zijn aan de patiënt. De vingertoppen en lippen van de patiënt kleuren blauw (cyanose) en de saturatie daalt. Normaal ligt deze tussen de 95 en 100% (het aantal rode bloedcellen waaraan zuurstof is gebonden), maar een saturatie onder de 90% is een duidelijke aanwijzing van een tekort aan zuurstof. Een patiënt met een respiratoire insufficiëntie (een niet voldoende ademhaling) kan zuurstof toegediend krijgen ter ondersteuning, of afhankelijk van de reden van de insufficiëntie, medicatie. Tot slot: als het lichaam de ademhalingsfrequentie te ver probeert op te schroeven, zal de ademhaling steeds minder effectief worden omdat de ademteugen kleiner worden. Na verloop van tijd zal de ademhaling zelfs effectief stoppen omdat er alleen lucht in de dode ruimte (de lucht in de trachea) heen en weer bewogen wordt. Een groter probleem is een patiënt die helemaal geen adem meer haalt (apneu). Hier kunnen verschillende redenen voor zijn. Allereerst moet de airway gezekerd worden, wat betekent dat een patiënt geïntubeerd wordt als er met een kinlift/jawthrust geen ademhaling op gang komt. Andere redenen voor apneu kunnen zijn: een circulatiestilstand, een spanningspneumothorax of een neurologische aandoening. De spanningspneumothorax en de intubatie worden nader toegelicht in het onderdeel ALS assistentie op pagina 31.

Alarmsymptomen	Koptekst
Celtekst	Celtekst
Celtekst	Celtekst
Celtekst	Celtekst
Celtekst	Celtekst

Controles in de ...

Welke controles en hoe?

Handelingen in de ...

Welke handelingen, hoe waarom?

Aandoeningen

Welke aandoeningen?

Samenvatting

Overzicht

Verwijzingen

Pneumothorax Spanningspneumothorax Fladderthorax Saturatiemeter Met dank aan: Daan Weerheijm.