Spanningspneumothorax

Auteur: Pim / Supervisor: Pim / Co-auteur: [[]] / Niveau: Gevorderd / Paginastatus: Concept. Laatste bewerking: Pim. Zie ook Handleiding. Eerste Hulp Wiki zoekt schrijvers! Schrijf jij ook mee?

Een spanningspneumothorax is een pneumothorax of klaplong die wordt gecompliceerd door verhoogde druk in de aangedane zijde van de borstkas. Meestal is er ook sprake van een zuigende borstwond. Een spanningspneumothorax kan leiden tot shock en stoornissen in de vitale functies.

Inleiding

Schematische weergave van een spanningspneumothorax. De lucht kan de borstkas wel in, maar er niet meer uit. De aangedane zijde bouwt druk op waardoor het hart, de luchtpijp en de grote vaten naar de gezonde zijde verplaatsen.

Een spanningspneumothorax ontstaat als bij een slachtoffer met een traumatische pneumothorax en een zuigende borstwond meer lucht in de borstkas wordt aangezogen dan de borstkas weer verlaat. Hierdoor neemt de druk in de aangedane helft van de borstkas snel toe en ontstaan als gevolg van afknellen van de grote vaten als gevolg van verplaatsing van het hart naar de gezonde zijde, stoornissen in de vitale functies. De grote aders naar het hart (onder andere de holle ader ofwel vena cava) worden afgekneld waardoor het hart geen bloed meer krijgt aangevoerd. Daardoor ontstaat een obstructieve shock. Een spanningspneumothorax kan snel leiden tot de dood.

Symptomen en klachten

Zuigende borstwond.

Het slachtoffer heeft symptomen zoals passend bij een pneumothorax, zoals benauwdheid, pijn bij de ademhaling, en mogelijk een zuigende borstwond. Daarnaast zijn er specifieke symptomen van een spanningspneumothorax:

• Hevige ademhalingsmoeilijkheden, ademnood en ernstig zuurstoftekort
• De aangedane zijde van de borstkas beweegt niet mee met de ademhaling en kan ten opzichte van de gezonde zijde opgezwollen zijn
• Soms is er lucht onder de huid (subcutaan emfyseem) dat bij aanraking knisperend aanvoelt
• De aders in de hals kunnen gestuwd zijn, ze zijn opgezwollen en blijven ook gezwollen bij rechtop zitten van het slachtoffer
• De luchtpijp kan verplaatst zijn van de aangedane zijde af, als gevolg van het wegdrukken van het hart, de grote vaten en de luchtpijp en afname van het volume van de gezonde long
• Er kunnen tekenen van shock zijn, zoals bleekheid, zweten, duizeligheid, snelle weke pols, onrust, bewustzijnsstoornissen en angst

Handelen

De behandeling van een spanningspneumothorax door een eerstehulpverlener is niet veel anders dan die van een pneumothorax. Sinds de introductie van de Nederlandse Richtlijnen Eerste Hulp in 2016 wordt niet langer aangeraden om een zuigende borstwond af te plakken. Uit onderzoek blijkt dat hierdoor mogelijk sneller een spanningspneumothorax ontstaat ten opzichte van een niet afgeplakte borstwond. Het snel inschakelen van professionele hulp is essentieel. Een spanningspneumothorax is een levensbedreigende situatie waarvoor met spoed een ambulance gewaarschuwd dient te worden. Zie ook zuigende borstwond voor het afplakken van de borstwond.

• Benader het slachtoffer met de ABCDE-methodiek.
• Waarschuw zo snel mogelijk 112.
• Leg een bewusteloos slachtoffer eventueel in de stabiele zijligging op de aangedane zijde, tenzij er een voorwerp, zoals een mes, in de wond zit. Leg het slachtoffer dan op de niet-aangedane zijde. Als er sprake is van (mogelijk) wervelletsel, beweeg het slachtoffer dan niet. Geoefende hulpverleners kunnen de jawthrust gebruiken.

Professionele hulpverleners

Professionele hulpverleners hebben aanvullende mogelijkheden om een spanningspneumothorax te behandelen. Deze methoden dienen echter niet door eerstehulpverleners te worden uitgevoerd. Door het uitvoeren van een naaldthoracocentese kan de druk in de borstkas verminderd worden. Hierbij wordt een holle naald in de 2e tussenrib ruimte ingebracht, waardoor de lucht de aangedane borstkashelft kan verlaten en de druk afneemt. Hierdoor neemt de druk op de grote vaten af en kan de circulatie zich herstellen. Een definitieve oplossing is het inbrengen van een slangetje in de borstkas (een thoraxdrain) waarmee de lucht uit de borstkas gezogen wordt.