Wijzigingen

Het aanleggen van verbanden en het verbinden van [[huidverwondingen|wonden]] vormt een belangrijk deel van de Eerste Hulp. Verbandleer beschrijft de technieken om verbanden aan te leggen. Deze pagina beschrijft een aantal belangrijke aandachtspunten en technieken voor het op de juiste wijze en verantwoord aanleggen van een verband. Specifieke verbanden worden elders besproken.

Er zijn verschillende opvattingen over verbandleer. De een legt verbanden aan strak volgens de klassieke verbandleer, terwijl de ander met name een functioneel verband wil aanleggen. Of een verband doet wat het moet doen is sterk afhankelijk van het doel van het verbanden de gekozen materialen. We moeten ons realiseren dat verbandleer niet zwart-wit is en er meerdere mogelijkheden zijn om tot het doel te komen.

Voor een [[wonddekverband]] is materiaal nodig dat vocht opneemt en de wond steriel afdekt. Men gebruikt hiervoor [[steriele gazen]] om de wond steriel (of zo schoon mogelijk) af te dekken, [[witte watten]] om vocht op te nemen en een [[hydrofiele zwachtel]] om het gaasje met de [[witte watten]] vast te leggen. Een [[hydrofiel elastische zwachtel]] neemt tevens vocht op.Het gebruik van [[witte watten]] is niet strikt noodzakelijk. In de 26ste druk van [[Het Oranje Kruis Boekje]] is het gebruik van [[witte watten]] bij [[huidverwondingen]] grotendeels verlaten.<ref name="OKB">Het Oranje Kruis Boekje, 26ste druk, H. van der Pols (Het Oranje Kruis, 2011) ISBN 978-90-06-92171-7</ref>

Voor een [[wonddrukverband]] is materiaal nodig dat vocht opneemt en tevens de wond schoon afdekt. Hiervoor kan een [[snelverband ]] worden gebruikt dat alle materialen voor een [[wonddekverband]] ineen bevat. Het snelverband bevat alle onderdelen van het standaard [[wonddekverband]]. Het snelverband is snel aan te leggen zodat men weinig tijd verliest met het stelpen van de bloeding. Vervolgens is materiaal nodig dat de bloeding stoptdoor het uitoefenen van druk op de wond. Men gebruikt [[synthetische watten]] en een [[ideaalzwachtel]]. Doel van de synthetische watten is het verdelen van de druk van de [[ideaalzwachtel]]over de wond. De [[ideaalzwachtel]] is in tegenstelling tot de [[hydrofiele zwachtel]] steviger en kan veel meer rek hebben en daarmee dus druk uitoefenen op de wond.

Voor een [[drukverband]] bij [[kneuzingen]] en [[verstuikingen]] is het doel van het verband druk geven op het aangedane lichaamsdeelen voor steun en rust te zorgen. Tevens tracht men verdere zwelling te voorkomen. Hiervoor gebruikt men [[synthetische watten]] en een [[ideaalzwachtel]]. Doel van de synthetische watten is het verdelen van de druk van de [[ideaalzwachtel]]over het aangedane lichaamsdeel. De [[ideaalzwachtel]] is in tegenstelling tot de [[hydrofiele zwachtel]] steviger en kan veel meer rek hebben en daarmee dus druk uitoefenen op de wond.

Daarnaast is het van belang om de juiste breedte van de zwachtel te kiezen. De benodigde breedte is afhankelijk van de leeftijd van het slachtoffer, zijn omvang en het in te zwachtelen lichaamsdeel. Zo wordt voor kinderen meestal gebruik gemaakt van zwachtelbreedte 4 of 6 centimeter, terwijl bij volwassenen meestal 6 tot 10 centimeter voldoet. Kies de juiste maat van het verband aan de hand van het in te zwachtelen lichaamsdeel, niet aan de hand van de leeftijd.Met name bij het aanleggen van een drukverband kan men meter een bredere dan een smalle zwachtel pakken. Een bredere zwachtel zorgt meestal voor een betere drukverdeling. De zwachtel dient echter niet te breed te zijn, zodat er tijdens het zwachtelen hinderlijke vouwen ontstaan.

* Door het aanleggen van een gelijkmatige hoeveelheid [[synthetische watten]], waarbij men altijd begint met een dubbele winding slag of dubbele laag, zodat men snijranden bij het aanleggen van de [[ideaalzwachtel]] over de [[synthetische watten]] kan voorkomen. De [[synthetische watten]] worden 2/3 overlappend gerold, zodat er een gelijkmatige laag van 2-3 lagen watten ontstaat. Er wordt ook geëindigd met een dubbele winding. Indien het ledemaat een hoek maakt, zoals de enkel, knie en elleboog dient men extra slagen te maken om te zorgen dat de [[synthetische watten]] gelijkmatig verdeeld zijn.

* De zwachtel 2/3e laten overlappen bij iedere slag en de afstand tussen iedere slag gelijk houden zorgt voor een gelijkmatige deling verdeling van de druk en voorkomt stuwingin het aangedane lichaamsdeel.

Om stuwing in de ledematen te voorkomen dient men bij het aanbrengen van een zwachtel altijd in de richting van het hart te zwachtelen. Men begint dus aan het uiteinde van de ledemaat (distaal) en werkt naar het lichaam toe (ofwel 'in de richting van het hart')(of proximaal). Dit voorkomt dat bloed in de [[aders]] opgestuwd wordt tegen de kleppen in de aders. Daarnaast voorkomt men dat de afvoer van aderlijk bloed gestoord raakt, terwijl de aanvoer van slagaderlijk bloed door blijft gaan. Een gelijkmatige verdeling van de druk voorkomt ook stuwing.

Zorg ervoor dat het slachtoffer het gekwetste ledemaat tijdens het zwachtelen ontspant. Immers, wanneer het slachtoffer de spieren in het lichaamsdeel aanspant kan de drukverdeling van het verband veranderen. Een gewricht wordt altijd in neutrale stand ingezwachteld, dat wil zeggen in de stand waarin het ontspannen is en de omliggende spieren ontspannen zijn. Dit wordt ook wel de fysiologische stand van het gewricht genoemd. Zorg er ook voor dat je als hulpverlener de juiste houding kiest. Maak het jezelf gemakkelijk en zorg voor optimale werkomstandigheden, leg vooraf alle benodigde materialen klaar en leg aan het slachtoffer goed uit wat je gaat doen.

Zwachteltechnieken zijn zowel toepasbaar bij het aanleggen van een [[wonddekverband]] met een [[hydrofiel elastische zwachtel]] als bij het aanleggen van een (wond)[[drukverband]] met een [[ideaalzwachtel]]. De meeste zwachteltechnieken worden in een verband gecombineerd gebruikt om het verband zo functioneel te maken. Ofschoon er verschillende namen in de verschillende leerboeken<ref name="vv">Verbanden en verbinden, vaardigheden in de geneeskunde, W.C.L. Robroek (Mediview BV, 2005) ISBN 90-77201-10-6</ref><ref>Het Oranje Kruis Boekje, 26ste druk, H. van der Pols (Het Oranje Kruis, 2011) ISBN 978-90-06-92171-7</ref> gebruikt worden voor de zwachteltechnieken, zijn er een aantal basistechnieken te onderscheiden.

Bij circulair zwachtelen of rondom zwachtelen worden de slagen over elkaar heen gelegd, het verband wordt daarmee net zo breed als de gebruikte verbandrol is. Een circulair verband wordt zelden aangelegd omdat dit zelden functioneel is. Wel wordt bij het aanleggen van de meeste verbanden circulair gestart en worden ook een dubbele slag gelegd bij het starten en eindigen met [[synthetische watten]] bij een [[drukverband]]. Soms legt men een circulair verband aan rondom het hoofd om een gaasje te fixeren.

====Spiraal zwachtelen of spiraalverband====

====Achtvormig zwachtelen Het kruisverband of het kruisverbandscharnierverband====Het kruisverband of achtvormig zwachtelen is een techniek om een scharniergewricht te verbinden. Zo wordt deze techniek gebruikt bij gebogen lichaamsdelen, zoals bij het zwachtelen rond de enkel, knie en elleboog. Onder andere het [[drukverband om de enkel/voet]] en het [[drukverband om de elleboog]]/[[drukverband om de knie]] maken hier gebruik van. Dit verband wordt soms ook het scharnierverband genoemd. ====Renversé zwachtelen of vissengraat====Het renversé zwachtelen, in de volksmond ook wel de 'vissengraat' genoemd wordt heden ten dage steeds minder toegepast. Deze techniek is door de introductie van het elastische Dit verband in ongebruik geraakt. Vroeger werd deze toegepast om kegelvormige lichaamsdelen te zwachtelen. Dat was toont gelijkenissen met de niet-elastische zwachtels lastigervissengraat.

Het recurrent zwachtelen wordt gedaan op stompe lichaamsdelen, zoals bij het [[amputatieverband]] na een [[amputatie]] van een lichaamsdeel. De zwachtel wordt over de stomp geslagen en vervolgens slaat men op enige afstand van de stomp de zwachtel om en gaat in een hoek van ongeveer 180 graden weer terug over de stomp. Ook hier geldt dat men dit doet met 2/3e overlapping, zodat de stomp dakpansgewijs wordt afgedekt.<ref name="vv"/>

* Verbandleer en kleine ongevallen, Het Oranje Kruis Boekje(Thieme Meulenhoff, module Kleine ongevallen2009) (ISBN:9789006920192)