Hartinfarct: verschil tussen versies

[gecontroleerde versie]

[kwaliteitsversie]

Huidige versie van 2 feb 2015 om 12:19

Auteur: Pim / Supervisor: Pim, Stephan / Co-auteur: [[]] / Niveau: Beginner/Gevorderd / Paginastatus: Incompleet. Laatste bewerking: Aagje. Zie ook Handleiding.

Eerste Hulp Wiki zoekt schrijvers! Schrijf jij ook mee?

In de Nederlandse taal worden veel 'lekentermen' gebruikt voor aandoeningen aan het hart, die niet altijd even duidelijk zijn. Een belangrijk voorbeeld is hartaanval, waarmee men zowel een hartinfarct als een hartstilstand kan bedoelen. In de medische term wordt voor het hartinfarct de term myocardinfarct gebruikt (het myocard is de hartspier).

Hartinfarct of myocardinfarct: zuurstoftekort in het hart als gevolg van een volledige afsluiting van een van de kransslagaders door een bloedstolsel, vaak ten gevolge van aderverkaling. Door zuurstoftekort sterven hartspiercellen af en ontstaat blijvende schade aan de hartspier.
Angina pectoris: relatief zuurstoftekort in het hart als gevolg van een gedeeltelijke afsluiting van de kransslagader bij toename van de zuurstofvraag van de hartspier.
Hartstilstand: het hart klopt niet meer als gevolg van een hartritmestoornis of afwezigheid van enig hartritme.
Myocard: medische term voor hartspier.
Coronairen: medische term voor kransslagaders.

Deze pagina beschrijft de aandoeningen aan het hart die pijn op de borst als symptoom hebben. Op de pagina Pijn op de borst worden een uitgebreider overzicht gegeven. Realiseer je goed dat het onderscheid tussen de verschillende ziektebeelden lastig kan zijn en laagdrempelig professionele hulp wordt ingeschakeld.

Inhoud

1 Hartinfarct en angina pectoris

Hartinfarct en angina pectoris

Inleiding op onderwerp

Hart- en vaatziekten zijn in de huidige tijd een belangrijke groep ziektebeelden die veel ziekenhuisopnames en sterfte veroorzaken. De eerstehulpverlener loopt grote kans met deze ziektebeelden te maken te krijgen, in de thuissituatie, op zijn werk en op straat. In de meeste gevallen zal er sprake zijn van een situatie waarin snel ingrijpen vereist is.

De twee belangrijkste ziektebeelden in deze groep zijn het hartinfarct (of myocardinfarct genoemd) en angina pectoris (letterlijk: pijn op de borst). Ze behoren tot de groep van de ischemische hartziekten. Ischemie betekent een tekort aan zuurstof in de weefsels, in dit geval de hartspier (het myocard). Het zuurstoftekort wordt veroorzaakt door een (tijdelijke) vernauwing of volledige verstopping van de kransslagaders in het hart. De kransslagaders zorgen voor de zuurstofaanvoer naar de hartspier. Een afsluiting zorgt dan ook voor een tekort aan zuurstof, ofwel ischemie. Belangrijkste klachten bij een afsluiting zijn pijn op de borst en benauwdheid. Indien de verstopping zorgt voor zuurstoftekort in een groot deel van de hartspier kan een hartstilstand optreden en is reanimatie noodzakelijk.

Een bijzondere oorzaak van pijn op de borst en een hartinfarct bij jonge mensen is het hartinfarct als gevolg van cocaïne-gebruik, vaak in combinatie met roken. Door het krachtig samentrekken van de kransslagaders treedt zuurstoftekort in de hartspier op, waardoor hartspiercellen afsterven.

Angina Pectoris

Angina pectoris betekent letterlijk pijn op de borst. Bij angina pectoris ontstaat tijdelijk een zuurstoftekort in het hart, door een vernauwing van de kransslagaders. Deze vernauwing wordt veroorzaakt door ophoping van vetten en andere afvalstoffen in de wand van de kransslagaders door atherosclerose (aderverkalking). De vernauwing is niet volledig, er kan nog steeds bloed naar de hartspier getransporteerd worden. Op het moment dat het slachtoffer zich gaat inspannen zal het hart sneller gaan kloppen om aan de toegenomenen vraag naar zuurstof in het lichaam te voldoen, het hart gaat harder werken. Om meer inspanning te kunnen leveren heeft de hartspier meer zuurstof nodig, en zal dus de aanvoer van bloed naar de hartspier moeten toenemen. In een normaal hart met gezonde kransslagaders is dat geen probleem, echter indien er een vernauwing is, kan er niet meer voldoende bloed worden aangevoerd. Er treedt dus een tekort aan zuurstof op in de hartspier, ook wel relatieve ischemie genoemd. Er komt nog wel wat zuurstof, maar niet meer voldoende om aan de vraag te voldoen.

Het zuurstoftekort leidt tot het vrijkomen van verschillende chemische stoffen in de hartspier. Deze stoffen veroorzaken een pijnsensatie. Indien de inspanning gestopt wordt en de zuurstofvraag afneemt, zal ook de relatieve ischemie afnemen en daardoor de pijn zakken. Er is in principe geen onherstelbare schade opgetreden als men tijdig stopt met de inspanning.

Hartinfarct

Hartinfarct betekent dat een deel van de hartspier beschadigd is geraakt en afsterft als gevolg van een zuurstoftekort. Bij een hartinfarct wordt het zuurstoftekort veroorzaakt door een volledige afsluiting van de kransslagader. Het vat wordt afgesloten door een stolsel van bloed. Dat stolsel kan ontstaan op een beschadigde verdikking van de wand als gevolg van atherosclerose, maar kan ook van elders komen (hoewel zelden). Tevens kan een infarct optreden ten gevolge van spasmen van de kransslagaders, bijvoorbeeld door cocaine gebruik. Een volledige afsluiting zorgt voor een absoluut tekort aan bloed in een deel van de hartspier, immers, er kan geen bloed en dus geen zuurstof meer worden aangevoerd.

Afhankelijk van de plaats in de kransslagader waar de verstopping optreedt is een klein of groot deel van de hartspier aangedaan. Indien de vernauwing aan het begin van het vat zit, zal er een groot gebied zijn aangedaan. Net als bij Angina Pectoris treden er door het zuurstoftekort diverse processen op in de hartspier. De vrijgekomen stoffen veroorzaken (ernstige) pijn op de borst, vaak met uitstraling naar armen of kaak, misselijkheid, braken, bleekheid, zweten. Doordat er geen zuurstof meer wordt aangevoerd treedt onherstelbare schade aan de hartspier op, een deel sterft af.

Symptomen en klachten

Zowel angina pectoris en het hartinfarct zijn aandoeningen die een zuurstoftekort in de hartspier veroorzaken, met als belangrijkste verschil dat de schade bij angina pectoris zich herstelt en bij het hartinfarct onherstelbare schade ontstaat. De symptomen overlappen echter voor het grootste deel.

Pijn door zuurstoftekort in het hart kenmerkt zich door een hevige drukkende pijn recht achter het borstbeen, soms beschreven als het gevoel alsof er een olifant op de borst staat of alsof er een strakke band rond de borst zit. De pijn is meestal drukkend van aard, zelden stekend. De pijn kan uitstralen naar de linkerarm, de nek, de kaak en tussen de schouderbladen. Soms wordt de pijn meer in de bovenbuik gevoeld.

Naast pijnklachten zijn er vaak begeleidende symptomen aanwezig, zoals misselijkheid en braken. Slachtoffers met een hartinfarct zien vaak grauw en transpireren hevig. Ze zijn erg angstig ('doodsangst'). Slachtoffers kunnen erg benauwd zijn. De schade aan de hartspier kan ook een hartritmestoornis veroorzaken, zoals ventrikelfibrilleren. Dat is een circulatiestilstand en reanimatie is dan noodzakelijk.

Bij vrouwen, ouderen en diabetici zijn de klachten vaak minder specifiek en kunnen sommige van de bovenstaande klachten afwezig zijn. Zij voelen zich misschien wat grieperig, niet helemaal fit of hebben bijvoorbeeld met name pijn in de buik of rug. Soms wordt hierdoor de diagnose gemist en wordt onterecht geen, of pas laat hulp ingeschakeld.

Ook kunnen klachten bij een hartinfarct erg lijken op het gevoel alsof er 'voedsel blijft' hangen in de slokdarm, of als zuurbranden slokdarm of maag. Ook hierbij worden soms klachten als misselijkheid en braken gezien. De klachten zijn dus niet altijd specifiek en helder. Soms zijn de karakteristieke klachten van pijn midden op de borst afwezig en is er met name uitstraling en bijkomende verschijnselen als misselijkheid, braken en zweten.

De belangrijkste symptomen van angina pectoris en hartinfarct op een rijtje:

Drukkende pijn midden op de borst, achter het borstbeen
Uitstraling naar (linker)arm, schouder, nek of kaken
Kortademigheid en benauwdheid
Misselijkheid, braakneigingen en braken
(Hevig) zweten, bleke en klamme huid
Grauw gelaat
Hevige angst, onrust
Zakt af in rust > angina pectoris
Blijft aan ondanks rust of nitrospray > hartinfarct

Onderscheid tussen angina pectoris en hartinfarct

Het onderscheid tussen deze twee ziektebeelden is niet altijd eenvoudig te maken, en bij twijfel zal men dan ook uitgaan van een hartinfarct. Angina pectoris treedt met name op bij inspanning, zoals lopen, fietsen, traplopen of door emoties. Een hartinfarct kan zowel bij inspanning als in rust optreden. De symptomen komen sterk overeen, al zijn ze bij het hartinfarct vaak duidelijker aanwezig en ernstiger. De pijn bij angina pectoris zakt als het slachtoffer de inspanning staakt en is meestal na 10-15 minuten weg, terwijl bij een hartinfarct de pijn in alle hevigheid blijft bestaan.

Door het stellen van goede vragen aan het slachtoffer kan men uitzoeken of er inderdaad sprake is van hartklachten. Wat ook voor hartklachten kan pleiten, is het zogenaamde risico profiel. Realiseer je wel dat het lang niet altijd gemakkelijk is en dat je laagdrempelig professionele hulp inschakelt.

Waar heeft u pijn? Midden op de borst, of meer links of rechts?
Straalt de pijn uit? Naar arm, kaak, schouders, rug?
Heeft u dit eerder gehad? Wat was er toen aan de hand?
Gebruikt u medicijnen voor hartklachten?
Komen er hartklachten in de familie voor?
Risico profiel: leeftijd boven de 50 jaar, roken, bekend met suikerziekte of hoge bloeddruk, familieleden met hartklachten.

Realiseer je dat ook andere ziektebeelden pijn op de borst kunnen geven en kunnen lijken op een hartinfarct. Denk bijvoorbeeld aan hyperventilatie, waarbij de pijn overwegend stekend is. Incidenteel wordt stekende pijn gezien bij een hartinfarct.

Behandeling

Bij pijn op de borst dient het slachtoffer alle inspanning te staken. Immers kan de inspanning een oorzaak zijn van de klachten of kan het zelfs de klachten verergeren. Het is lastig om in te schatten of er sprake is van angina pectoris of een hartinfarct. Als het slachtoffer bekend is met pijn op de borst en daarvoor medicijnen heeft die hij bij acute pijn op de borst kan gebruiken, vraag het slachtoffer om zelf de medicijnen in te nemen. Dat kan een tablet of een spray onder de tong zijn. Bij het nemen van nitrospray onder de tong is het van belang dat het slachtoffer zit of ligt. De spray kan een bloeddrukdaling veroorzaken waardoor het slachtoffer flauwvalt, geef het dus niet als er klachten aanwezig zijn van duizeligheid of licht in het hoofd zijn. Het slachtoffer moet zelf in staat zijn om de medicatie in te nemen. Indien hij dat niet kan, geef dan geen medicatie en neem contact op met 112.

Indien de pijn snel zakt is er waarschijnlijk sprake van angina pectoris. Vraag het slachtoffer wat hij gewoonlijk in die situatie doet. Is de pijn ontstaan bij inspanning, maar heeft iemand nooit eerder pijn op de borst gehad? Dan nemen we geen risico en wordt professionele hulp ingeschakeld.

Stel het slachtoffer gerust, immers, slachtoffers met een hartinfarct staan doodsangsten uit. Bij een hartinfarct dient zo snel mogelijk professionele hulp te worden ingeschakeld. Indien een slachtoffer snel in het ziekenhuis behandeld wordt, kan soms het bloedstolsel in de kransslagader nog verwijderd worden en kan de schade worden beperkt. Daarnaast kan bij een hartinfarct een hartritmestoornis optreden, waarbij reanimatie noodzakelijk is.

Laat een slachtoffer dat ernstig benauwd is wachten in een halfzittende houding op de komst van de ambulance. Een halfzittende houding is een houding waarbij het slachtoffer zittend wat achterover leunt, bijvoorbeeld op de knieën van de hulpverlener die achter hem zit.

Essentieel, vergeet niet:
Neem geen risico. In de praktijk is het voor de eerstehulpverlener erg lastig om onderscheid te maken tussen het hartinfarct, angina pectoris of andere oorzaken van pijn op de borst. Bij twijfel ga je uit van het ergste (hartinfarct) en wordt direct professionele hulp ingeschakeld!

Overzicht Eerste Hulp

Sommige thema's zijn erg uitgebreid en er kan veel verteld worden. Om het overzicht te bewaren voor beginnende én gevorderde Eerste Hulpverleners wordt een samenvatting van ieder onderwerp in onderstaand schema gezet:

Koptekst	Angina pectoris	Hartinfarct
Situatie	Pijn op de borst bij inspanning	Pijn op de borst in rust (soms bij inspanning)
Verschijnselen	Drukkende pijn achter borstbeen Benauwdheid of kortademigheid Matig zweten/klam Soms misselijk, soms braken Zakt in rust of na nitrospray	Drukkende pijn achter borstbeen Benauwdheid of kortademigheid Hevig zweten, bleek, grauw Vaak misselijkheid, braken Zakt niet in rust of na nitrospray
Conclusie	Angina pectoris	Hartinfarct
Handelen	Verwijs slachtoffer naar huisarts Bij twijfel: bel 112!	Bel 112! Halfzittende houding Geruststellen
Opmerkingen	Neem geen risico. Bij twijfel gaat men uit van een hartinfarct!

Achtergrondinformatie/Verdieping

Volgt.

Professionele hulpverleners

Professionele hulpverleners zullen bij aankomst bij het slachtoffer de ABCDE-methodiek starten volgens het Advanced Life Support protocol. Er wordt een hartfilmpje (ECG) gemaakt om te kijken of er aanwijzingen zijn voor zuurstoftekort in het hart.

Zij volgen een aantal stappen om de klachten te verminderen en ernstiger schade te voorkomen:

Het slachtoffer krijgt zuurstof via een sonde of op een non-rebreathing mask voor extra zuurstof in het bloed en voor comfort.
Men geeft medicijnen om het bloed te verdunnen, o.a. (aspirine).
Men geeft nitroglycerine via het infuus om de kransslagaders zoveel mogelijk te verwijden en zo de zuurstof aanvoer naar het hart te verbeteren en de pijn te verlichten.
Men geeft eventueel morfine om de pijn te verminderen en de benauwdheid te doen afnemen.

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
-Myocardinfarct/Angina pectoris
+{{Status|
-Inleiding
+|mainauthor= [[Pim]]
-Hart- en vaatziekten vormen ongeveer 33% van de totale sterfte in Nederland. Voor de eerste hulp
+|coauthor= [[]]
-verlening zijn vooral twee ziekten van belang. Myocardinfarct (MI) en angina pectoris (AP) zijn beide
+|controller= [[StephanLiem]]
-vormen van ischemische hartziekten. Dat wil zeggen dat ze veroorzaakt worden door een tekort aan
+|supervisor= [[Pim]], [[Stephan]]
-zuurstof van de hartspier. Beiden komen relatief vaak voor. Angina pectoris komt zelfs bij bijna 20% van
+|niveau= [[Handleiding#Niveau|Beginner/Gevorderd]]
-de mensen voor vanaf het 65e jaar. En per jaar treden er ongeveer 28.000 hartinfarcten op in
+|status= [[Handleiding#Status|Incompleet]]
-Nederland. Een derde van deze infarcten is dodelijk.
+}}
-Pathofysiologie
-Het hart wordt van bloed voorzien via de kransslagaderen (coronairarteriën), die als eerste uit de aorta
-ontspringen, vrijwel direct nadat deze uit het hart ontspringt. Vulling van de kransslagaderen vindt met
+In de Nederlandse taal worden veel 'lekentermen' gebruikt voor aandoeningen aan het [[hart]], die niet altijd even duidelijk zijn. Een belangrijk voorbeeld is '''hartaanval''', waarmee men zowel een '''hartinfarct''' als een [[Hartstilstand|hartstilstand]] kan bedoelen. In de medische term wordt voor het hartinfarct de term '''myocardinfarct''' gebruikt (het myocard is de hartspier).
-name plaats gedurende de diastole (ontspannings- en vullingsfase van de ventrikels).
-Afsluiting van die kransslagaderen zorgt voor een tekort aan bloed en dus een tekort aan zuurstof in de
+* '''Hartinfarct''' of '''myocardinfarct''': zuurstoftekort in het hart als gevolg van een volledige afsluiting van een van de [[kransslagaders]] door een bloedstolsel, vaak ten gevolge van [[aderverkaling]]. Door zuurstoftekort sterven hartspiercellen af en ontstaat blijvende schade aan de hartspier.
-hartspier. Als de afsluiting zich helemaal in het begin van een kransslagader bevindt, dan wordt de
+* '''Angina pectoris''': relatief zuurstoftekort in het hart als gevolg van een gedeeltelijke afsluiting van de [[kransslagader]] bij toename van de zuurstofvraag van de hartspier.
-bloedvoorziening naar de hartspier (myocard) voor een groot deel afgesloten. Dit zorgt voor een groot
+* '''Hartstilstand''': het hart klopt niet meer als gevolg van een [[hartritmestoornis]] of afwezigheid van enig [[hartritme]].
-myocardinfarct. Er kan ook sprake zijn van een afsluiting verderop in de arterie, na enkele vertakkingen.
+* '''Myocard''': medische term voor [[hartspier]].
-In dat geval wordt een kleiner deel van de hartspier afgesloten voor de aanvoer van bloed. Hoe verder
+* '''Coronairen''': medische term voor [[kransslagaders]].
-de afsluiting zit, hoe minder groot het geïnfarceerde deel zal zijn.
-Bij veel mensen vormen zich in de arteriën atherosclerotische plaques. Dit zijn grofweg vetophopingen
+Deze pagina beschrijft de aandoeningen aan het hart die pijn op de borst als symptoom hebben. Op de pagina [[Klacht:Pijn op de borst|Pijn op de borst]] worden een uitgebreider overzicht gegeven. Realiseer je goed dat het onderscheid tussen de verschillende ziektebeelden lastig kan zijn en laagdrempelig [[Hulpdiensten:112|professionele hulp]] wordt ingeschakeld.
-in de wand van het bloedvat, waardoor het bloedvat nauwer wordt. Acute afsluiting van een vat is
-meestal het gevolg van een geruptureerde plaque. Bloedplaatjes gaan zich hieraan hechten en er
+==Hartinfarct en angina pectoris==
-ontstaat een bloedprop die het vat helemaal afsluit. Er ontstaat dan een myocardinfarct.
-Na afsluiting van het vat zal een deel van de hartspier geen zuurstof meer krijgen. Dit noemt men
+===Inleiding op onderwerp===
-ischemie. Het ischemische weefsel zal langzaam gaan afsterven. Dit gebeurt binnen enkele uren na de
-afsluiting van het vat. Ischemie veroorzaakt pijnzenuwprikkeling in de hartcellen die de pijn op de borst
+Hart- en vaatziekten zijn in de huidige tijd een belangrijke groep ziektebeelden die veel ziekenhuisopnames en sterfte veroorzaken. De eerstehulpverlener loopt grote kans met deze ziektebeelden te maken te krijgen, in de thuissituatie, op zijn werk en op straat. In de meeste gevallen zal er sprake zijn van een situatie waarin snel ingrijpen vereist is.
-veroorzaakt. Deze pijn kan uitstralen naar de armen, hals en kaken, waardoor mensen die een
-myocardinfarct doormaken zeer veel pijn hebben.
+De twee belangrijkste ziektebeelden in deze groep zijn het hartinfarct (of myocardinfarct genoemd) en angina pectoris (letterlijk: pijn op de borst). Ze behoren tot de groep van de ischemische hartziekten. Ischemie betekent een tekort aan zuurstof in de weefsels, in dit geval de hartspier (het myocard). Het zuurstoftekort wordt veroorzaakt door een (tijdelijke) vernauwing of volledige verstopping van de [[kransslagaders]] in het hart. De kransslagaders zorgen voor de zuurstofaanvoer naar de hartspier. Een afsluiting zorgt dan ook voor een tekort aan zuurstof, ofwel ischemie. Belangrijkste klachten bij een afsluiting zijn pijn op de borst en benauwdheid. Indien de verstopping zorgt voor zuurstoftekort in een groot deel van de hartspier kan een [[hartstilstand]] optreden en is reanimatie noodzakelijk.
-Bij angina pectoris is het bloedvat niet helemaal afgesloten. De bloedtoevoer is afgenomen, doordat het
-vat vernauwd is als gevolg van dezelfde atherosclerotische plaques. De aanvoer van bloed is echter
+Een bijzondere oorzaak van pijn op de borst en een hartinfarct bij jonge mensen is het hartinfarct als gevolg van [[cocaïne]]-gebruik, vaak in combinatie met roken. Door het krachtig samentrekken van de [[kransslagaders]] treedt zuurstoftekort in de hartspier op, waardoor hartspiercellen afsterven.
-genoeg om de hartspier te laten functioneren. Als de zuurstofbehoefte van de hartspier toeneemt,
-bijvoorbeeld bij fysieke inspanning of andere vormen van stress op het hart (kou, emoties), dan is de
+====Angina Pectoris====
-bloedtoevoer door dat vat niet meer toereikend. In het deel van de hartspier gelegen achter de
+Angina pectoris betekent letterlijk ''pijn op de borst''. Bij angina pectoris ontstaat tijdelijk een zuurstoftekort in het hart, door een vernauwing van de [[kransslagaders]]. Deze vernauwing wordt veroorzaakt door ophoping van vetten en andere afvalstoffen in de wand van de kransslagaders door [[atherosclerose]] (aderverkalking). De vernauwing is niet volledig, er kan nog steeds bloed naar de hartspier getransporteerd worden. Op het moment dat het slachtoffer zich gaat inspannen zal het hart sneller gaan kloppen om aan de toegenomenen vraag naar zuurstof in het lichaam te voldoen, het hart gaat harder werken. Om meer inspanning te kunnen leveren heeft de hartspier meer zuurstof nodig, en zal dus de aanvoer van bloed naar de hartspier moeten toenemen. In een normaal hart met gezonde kransslagaders is dat geen probleem, echter indien er een vernauwing is, kan er niet meer voldoende bloed worden aangevoerd. Er treedt dus een tekort aan zuurstof op in de hartspier, ook wel relatieve ischemie genoemd. Er komt nog wel wat zuurstof, maar niet meer voldoende om aan de vraag te voldoen.
-vernauwing treed een relatieve ischemie op, wat zorgt voor (ernstige) pijnklachten bij het slachtoffer. Er
-treedt echter geen schade aan de hartspier op.
+Het zuurstoftekort leidt tot het vrijkomen van verschillende chemische stoffen in de hartspier. Deze stoffen veroorzaken een pijnsensatie. Indien de inspanning gestopt wordt en de zuurstofvraag afneemt, zal ook de relatieve ischemie afnemen en daardoor de pijn zakken. Er is in principe geen onherstelbare schade opgetreden als men tijdig stopt met de inspanning.
-Als het slachtoffer stopt met de inspanning, zal ook de zuurstofbehoefte van het hart afnemen. De pijn
-neemt dan ook af. Het hart keert weer terug naar de situatie van voor de inspanning.
+====Hartinfarct====
-Symptomen
+Hartinfarct betekent dat een deel van de hartspier beschadigd is geraakt en afsterft als gevolg van een zuurstoftekort. Bij een hartinfarct wordt het zuurstoftekort veroorzaakt door een volledige afsluiting van de kransslagader. Het vat wordt afgesloten door een stolsel van bloed. Dat stolsel kan ontstaan op een beschadigde verdikking van de wand als gevolg van atherosclerose, maar kan ook van elders komen (hoewel zelden). Tevens kan een infarct optreden ten gevolge van spasmen van de kransslagaders, bijvoorbeeld door cocaine gebruik. Een volledige afsluiting zorgt voor een absoluut tekort aan bloed in een deel van de hartspier, immers, er kan geen bloed en dus geen zuurstof meer worden aangevoerd.
-Bij beide ziekten berust de oorzaak van de klachten op ischemie van de hartspier. Daardoor zijn een
-aantal symptomen hetzelfde. Het grote verschil zit echter in het feit dat angina pectoris reversibel is
+Afhankelijk van de plaats in de kransslagader waar de verstopping optreedt is een klein of groot deel van de hartspier aangedaan. Indien de vernauwing aan het begin van het vat zit, zal er een groot gebied zijn aangedaan. Net als bij Angina Pectoris treden er door het zuurstoftekort diverse processen op in de hartspier. De vrijgekomen stoffen veroorzaken (ernstige) pijn op de borst, vaak met uitstraling naar armen of kaak, misselijkheid, braken, bleekheid, zweten. Doordat er geen zuurstof meer wordt aangevoerd treedt onherstelbare schade aan de hartspier op, een deel sterft af.
-(geen blijvende schade aan de hartspier) en een myocardinfarct niet.
-Ischemie van de hartspier heeft als kenmerkende symptomen:
+===Symptomen en klachten===
-Hevige drukkende pijn op de borst gelokaliseerd achter het sternum (retrosternaal), soms uitstralend
+Zowel angina pectoris en het hartinfarct zijn aandoeningen die een zuurstoftekort in de hartspier veroorzaken, met als belangrijkste verschil dat de schade bij angina pectoris zich herstelt en bij het hartinfarct onherstelbare schade ontstaat. De symptomen overlappen echter voor het grootste deel.
-naar de armen, de onderkaak, tussen de schouderbladen of de bovenbuik. Vaak is het niet zozeer pijn
-wat slachtoffers beschrijven, maar een hevig oncomfortabel gevoel, drukkend op de borst alsof er een
+Pijn door zuurstoftekort in het hart kenmerkt zich door een hevige drukkende pijn recht achter het borstbeen, soms beschreven als het gevoel alsof er een olifant op de borst staat of alsof er een strakke band rond de borst zit. De pijn is meestal drukkend van aard, zelden stekend. De pijn kan uitstralen naar de linkerarm, de nek, de kaak en tussen de schouderbladen. Soms wordt de pijn meer in de bovenbuik gevoeld.
-band strak omheen gespannen zit. Daarnaast hebben slachtoffers met een myocardinfarct vaak ook last
-van misselijkheid, braken, hevige transpiratie en doodsangst.
+Naast pijnklachten zijn er vaak begeleidende symptomen aanwezig, zoals misselijkheid en braken. Slachtoffers met een hartinfarct zien vaak grauw en transpireren hevig. Ze zijn erg angstig ('doodsangst'). Slachtoffers kunnen erg benauwd zijn. De schade aan de hartspier kan ook een hartritmestoornis veroorzaken, zoals [[ventrikelfibrilleren]]. Dat is een circulatiestilstand en reanimatie is dan noodzakelijk.
-De huid is vaak klam en bleek of grauw. Slachtoffers met angina pectoris kunnen deze klachten ook
-hebben, maar vaak in mindere mate dan bij het myocardinfarct.
+Bij vrouwen, ouderen en diabetici zijn de klachten vaak minder specifiek en kunnen sommige van de bovenstaande klachten afwezig zijn. Zij voelen zich misschien wat grieperig, niet helemaal fit of hebben bijvoorbeeld met name pijn in de buik of rug. Soms wordt hierdoor de diagnose gemist en wordt onterecht geen, of pas laat hulp ingeschakeld.
-Een myocardinfarct gaat vaak gepaard met benauwdheid als gevolg van de pijn. Kortademigheid kan
-als gevolg van pulmonale overvulling ontstaan; als er dusdanig veel spierweefsel verloren is gegaan,
+Ook kunnen klachten bij een hartinfarct erg lijken op het gevoel alsof er 'voedsel blijft' hangen in de slokdarm, of als zuurbranden slokdarm of maag. Ook hierbij worden soms klachten als misselijkheid en braken gezien. De klachten zijn dus niet altijd specifiek en helder. Soms zijn de karakteristieke klachten van pijn midden op de borst afwezig en is er met name uitstraling en bijkomende verschijnselen als misselijkheid, braken en zweten.
-dat het hart niet genoeg bloed kan wegpompen hoopt er zich vocht achter de longen op, omdat de druk
-BOSA2 – Vaardigheden 100 Acute Geneeskunde
+De belangrijkste symptomen van angina pectoris en hartinfarct op een rijtje:
-in de longvaten stijgt en vocht uit de vaten treedt. Ook kan bij een groot myocardinfarct het slachtoffer in
+* Drukkende pijn midden op de borst, achter het borstbeen
-cardiogene shock raken. Deze ernstige complicaties gebeuren gelukkig niet vaak. Ten slotte kan het
+* Uitstraling naar (linker)arm, schouder, nek of kaken
-slachtoffer ook bewusteloos raken als gevolg van een ritmestoornis (ventrikelfibrilleren), wat praktisch
+* [[Kortademigheid]] en [[benauwdheid]]
-een hartstilstand is.
+* Misselijkheid, braakneigingen en braken
-Als de pijn niet snel (maximaal 15 minuten) is gezakt, dan is een myocardinfarct waarschijnlijker dan
+* (Hevig) zweten, bleke en klamme huid
-angina pectoris. Bij angina pectoris zakt de pijn doorgaans snel nadat de veroorzakende factor is
+* Grauw gelaat
-weggenomen, bijvoorbeeld door het stoppen van de inspanning. Mensen die al bekend zijn met angina
+* Hevige angst, onrust
-pectoris hebben van de arts meestal medicatie gekregen om een aanval te couperen (Isordil® of
+* Zakt af in rust > angina pectoris
-Nitrolingual® (nitroglycerinespray)). Dit medicament dient sublinguaal (onder de tong) toegediend te
+* Blijft aan ondanks rust of [[nitrospray]] > hartinfarct
-worden.
-De klachten dienen hierdoor te verdwijnen. Gebeurt dat niet of slechts gedeeltelijk, dan moet men
+====Onderscheid tussen angina pectoris en hartinfarct====
-bedacht zijn op een myocardinfarct en dient snel professionele hulp te worden ingeschakeld.
+Het onderscheid tussen deze twee ziektebeelden is niet altijd eenvoudig te maken, en bij twijfel zal men dan ook uitgaan van een hartinfarct. Angina pectoris treedt met name op bij inspanning, zoals lopen, fietsen, traplopen of door emoties. Een hartinfarct kan zowel bij inspanning als in rust optreden. De symptomen komen sterk overeen, al zijn ze bij het hartinfarct vaak duidelijker aanwezig en ernstiger. De pijn bij angina pectoris zakt als het slachtoffer de inspanning staakt en is meestal na 10-15 minuten weg, terwijl bij een hartinfarct de pijn in alle hevigheid blijft bestaan.
-Bovendien moet er voor angina pectoris altijd een reden zijn voor verhoogde zuurstofbehoefte of
-verminderd aanbod. Er is dus sprake van inspanning, een zware maaltijd, hevige emotie of angst. Een
+Door het stellen van goede vragen aan het slachtoffer kan men uitzoeken of er inderdaad sprake is van hartklachten. Wat ook voor hartklachten kan pleiten, is het zogenaamde risico profiel. Realiseer je wel dat het lang niet altijd gemakkelijk is en dat je laagdrempelig professionele hulp inschakelt.
-myocardinfarct daarentegen treedt meestal in rust op.
+* Waar heeft u pijn? Midden op de borst, of meer links of rechts?
-Let op: cardiale klachten zijn veel minder uitgesproken bij vrouwen, ouderen en diabetespatiënten. De
+* Straalt de pijn uit? Naar arm, kaak, schouders, rug?
-pijn is vager en kan zelfs soms afwezig zijn. Er kan bijvoorbeeld slechts sprake zijn van pijn in de buik,
+* Heeft u dit eerder gehad? Wat was er toen aan de hand?
-tussen de schouderbladen of alleen in de arm(en). Ook kan het infarct alleen kortademigheid als klacht
+* Gebruikt u medicijnen voor hartklachten?
-geven. Men dient dus bij deze groep mensen voorzichtiger te zijn om een cardiale oorzaak uit te sluiten.
+* Komen er hartklachten in de familie voor?
-Differentiaaldiagnose
+* Risico profiel: leeftijd boven de 50 jaar, roken, bekend met suikerziekte of hoge bloeddruk, familieleden met hartklachten.
-Zowel myocardinfarct als angina pectoris mogen niet verward worden met hyperventilatie. Bij
-hyperventilatie kan ook pijn op de borst ontstaan, maar deze pijn is echter stekend van aard in plaats
+Realiseer je dat ook andere ziektebeelden pijn op de borst kunnen geven en kunnen lijken op een hartinfarct. Denk bijvoorbeeld aan [[hyperventilatie]], waarbij de pijn overwegend stekend is. Incidenteel wordt stekende pijn gezien bij een hartinfarct.
-van drukkend. Wel kan bij angina pectoris of een myocardinfarct de ademhalingsfrequentie verhoogd
-zijn vanwege de angst en pijn die een slachtoffer vaak heeft.
+===Behandeling===
-Myocardinfarct Angina pectoris Hyperventilatie
+Bij pijn op de borst dient het slachtoffer alle inspanning te staken. Immers kan de inspanning een oorzaak zijn van de klachten of kan het zelfs de klachten verergeren. Het is lastig om in te schatten of er sprake is van angina pectoris of een hartinfarct. Als het slachtoffer bekend is met pijn op de borst en daarvoor medicijnen heeft die hij bij acute pijn op de borst kan gebruiken, vraag het slachtoffer om zelf de medicijnen in te nemen. Dat kan een tablet of een [[nitrospray|spray onder de tong]] zijn. Bij het nemen van [[nitrospray]] onder de tong is het van belang dat het slachtoffer zit of ligt. De spray kan een bloeddrukdaling veroorzaken waardoor het slachtoffer flauwvalt, geef het dus niet als er klachten aanwezig zijn van duizeligheid of licht in het hoofd zijn. Het slachtoffer moet zelf in staat zijn om de medicatie in te nemen. Indien hij dat niet kan, geef dan geen medicatie en neem contact op met [[112]].
-Treedt meestal in rust op Treedt meestal op na
-inspanning, een zware maaltijd,
+Indien de pijn snel zakt is er waarschijnlijk sprake van angina pectoris. Vraag het slachtoffer wat hij gewoonlijk in die situatie doet. Is de pijn ontstaan bij inspanning, maar heeft iemand nooit eerder pijn op de borst gehad? Dan nemen we geen risico en wordt [[Hulpdiensten:112|professionele hulp]] ingeschakeld.
-bij koude, na emotie
-Moeilijk aanwijsbare oorzaak.
+Stel het slachtoffer gerust, immers, slachtoffers met een hartinfarct staan doodsangsten uit.
-Meestal door spanning of
+Bij een hartinfarct dient zo snel mogelijk professionele hulp te worden ingeschakeld. Indien een slachtoffer snel in het [[ziekenhuis]] behandeld wordt, kan soms het bloedstolsel in de [[kransslagader]] nog verwijderd worden en kan de schade worden beperkt. Daarnaast kan bij een hartinfarct een [[hartritmestoornis]] optreden, waarbij [[reanimatie]] noodzakelijk is.
-sociale druk.
-Drukkende pijn achter het sternum, soms uitstralend naar kaak,
+Laat een slachtoffer dat ernstig benauwd is wachten in een [[halfzittende houding]] op de komst van de ambulance. Een [[halfzittende houding]] is een houding waarbij het slachtoffer zittend wat achterover leunt, bijvoorbeeld op de knieën van de hulpverlener die achter hem zit.
-armen, tussen schouderbladen of bovenbuik
-Stekende pijn op de thorax,
+{| class="wikitable"
-tintelingen in vingers en rond
+|-
-Houdt niet op na 15 minuten de mond, verkrampte vingers
+! Essentieel, vergeet niet:
-Isordil/Nitrospray is niet of niet
+|-
-geheel effectief
+| Neem geen risico. In de praktijk is het voor de eerstehulpverlener erg lastig om onderscheid te maken tussen het hartinfarct, angina pectoris of andere oorzaken van pijn op de borst. Bij twijfel ga je uit van het ergste (hartinfarct) en wordt direct professionele hulp ingeschakeld!
-Houdt snel (binnen 15 minuten)
+|}
-op na staken inspanning
-Isordil/Nitrospray is effectief
+===Overzicht Eerste Hulp===
-Paniek, angst, onrust
+Sommige thema's zijn erg uitgebreid en er kan veel verteld worden. Om het overzicht te bewaren voor beginnende én gevorderde Eerste Hulpverleners wordt een samenvatting van ieder onderwerp in onderstaand schema gezet:
-Benauwdheid, misselijkheid, braken
-Handelen
+{| class="wikitable"
-Bij cardiale klachten dient het slachtoffer alle inspanning te staken. Dit kan namelijk belangrijk zijn om
+|-
-onderscheid te maken tussen angina pectoris en myocardinfarct.
+! Koptekst !! Angina pectoris !! Hartinfarct
-Mensen die voor het eerst een angina pectoris aanval doormaken en mensen die een myocardinfarct
+|-
-hebben staan vaak doodsangsten uit. Het is daarom ook zaak om als EHBO-er vooral kalmte en rust uit
+| '''Situatie''' || Pijn op de borst bij inspanning|| Pijn op de borst in rust (soms bij inspanning)
-te stralen. Maak het slachtoffer niet banger dan nodig is.
+|-
-· Bij een myocardinfarct dient direct 112 gebeld te worden. Het slachtoffer dient namelijk zo snel
+| '''Verschijnselen''' || Drukkende pijn achter borstbeen <br> Benauwdheid of kortademigheid <br> Matig zweten/klam <br> Soms misselijk, soms braken <br> Zakt in rust of na [[nitrospray]] || Drukkende pijn achter borstbeen <br> Benauwdheid of kortademigheid <br> Hevig zweten, bleek, grauw <br> Vaak misselijkheid, braken <br> Zakt '''niet''' in rust of na [[nitrospray]]
-mogelijk naar een ziekenhuis vervoerd te worden om het vat weer open te maken, een
+|-
-zogenaamde dotter behandeling. In de ambulance kunnen hiervoor reeds medicatie gestart
+| '''Conclusie''' || Angina pectoris || Hartinfarct
-worden. Eventueel kan zelfs in de ambulance medicatie toegediend worden die het bloedpropje
+|-
-oplossen (trombolyse). Bovendien kan een myocardinfarct levensbedreigende complicaties met
+| '''Handelen''' || Verwijs slachtoffer naar huisarts <br> Bij twijfel: bel [[112]]!|| Bel [[112]]! <br> [[Halfzittende houding]] <br> Geruststellen
-zich meebrengen zoals een hartstilstand, ritmestoornissen en acuut hartfalen. Het is dus zaak
+|-
-dat er zo snel mogelijk een ambulance ter plaatse komt. Verder kan de EHBO-er niet veel
+| '''Opmerkingen''' || Neem geen risico. Bij twijfel gaat men uit van een hartinfarct!
-BOSA2 – Vaardigheden Acute Geneeskunde 101
+|}
-betekenen voor het slachtoffer. Vitale functies dienen natuurlijk altijd gecontroleerd te worden.
-Zonodig dient BLS gestart te worden.
-· Indien het slachtoffer benauwd is, laat hem dan in een halfzittende houding wachten op de
+===Achtergrondinformatie/Verdieping===
-komst van de ambulance. Een halfzittende houding is een houding waarbij het slachtoffer
+Volgt.
-zittend wat achterover leunt, bijvoorbeeld op de knieën van de hulpverlener die achter hem zit.
-· Bij angina pectoris dient de EHBO-er te vragen of het slachtoffer al eerder aanvallen van pijn op
+====Professionele hulpverleners====
-de borst heeft gehad. Als dat niet zo is, dan kan de EHBO-er het slachtoffer doorverwijzen naar
+Professionele hulpverleners zullen bij aankomst bij het slachtoffer de [[ABCDE-methodiek]] starten volgens het [[Advanced Life Support]] protocol. Er wordt een [[hartfilmpje]] ([[ECG]]) gemaakt om te kijken of er aanwijzingen zijn voor zuurstoftekort in het hart.
-de huisarts. Dit hoeft echter niet acuut. Wel moet de EHBO-er ervan overtuigd zijn dat er geen
-sprake is van myocardinfarct.
+Zij volgen een aantal stappen om de klachten te verminderen en ernstiger schade te voorkomen:
-· Als het slachtoffer al bekend is met angina pectoris, dan zal hij daar (waarschijnlijk) medicatie
+* Het slachtoffer krijgt zuurstof via een sonde of op een [[non-rebreathing mask]] voor extra zuurstof in het bloed en voor comfort.
-voor hebben. Deze moet toegediend worden onder de tong (daar wordt het snel opgenomen in
+* Men geeft medicijnen om het bloed te verdunnen, o.a. ([[aspirine]]).
-de circulatie). Als de medicatie niet effectief is, dan moet alsnog de ambulance gebeld worden.
+* Men geeft [[nitroglycerine]] via het infuus om de kransslagaders zoveel mogelijk te verwijden en zo de zuurstof aanvoer naar het hart te verbeteren en de pijn te verlichten.
-Dit medicijn hoort binnen enkele minuten werkzaam te zijn.
+* Men geeft eventueel [[morfine]] om de pijn te verminderen en de benauwdheid te doen afnemen.
-Dus bij een SO met pijn op de borst vraag je eerst de pijn uit en overige klachten. Aan de hand van de
-klachten en de omstandigheden vraag je of het SO bekend is met hartklachten. Zo ja, en je vermoedt
+[[Categorie:Woordenlijst]][[Categorie:Circulation]]
-een angina pectoris, laat het SO dan zijn medicatie toedienen. Het medicijn behoort binnen enkele
-minuten te werken. Zakt de pijn niet, of wordt deze zelfs erger, ga dan van een myocardinfarct uit en laat
-bellen.
-Isordil of nitroglycerine wordt toegediend onder de tong. Isordil is nitroglycerine in tabletvorm, die onder
-de tong van het slachtoffer wordt gelegd, waarna de tablet smelt en snel in de circulatie wordt
-opgenomen. Nitroglycerine komt ook voor als spray, die ook onder de tong wordt gesprayd. Er mogen
-nooit meer dan 3 opeenvolgende doses gegeven worden.
-In geval van een lage bloeddruk (systolisch lager dan 100 mmHg), dus in geval van shock, is
-nitroglycerine gecontraïndiceerd. Het risico bestaat dat de bloeddruk nog verder daalt en de hersenen
-te weinig zuurstof krijgen met als gevolg bewusteloosheid. Als je dus een lage bloeddruk vermoedt op
-basis van een snelle zwakke pols of duizeligheid van het slachtoffer, geef dan geen medicatie onder de
-tong.