COPD: verschil tussen versies
| [gecontroleerde versie] | [kwaliteitsversie] |
| (5 tussenliggende versies door 3 gebruikers niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
{{Status| | {{Status| | ||
| − | |mainauthor= [[ | + | |mainauthor= [[Pim]] |
| − | |supervisor= [[Pim]] | + | |coauthor= [[Arenda]] |
| + | |controller= | ||
| + | |supervisor= [[Pim]],[[Arenda]] | ||
|niveau= [[Handleiding#Niveau|Gevorderd]] | |niveau= [[Handleiding#Niveau|Gevorderd]] | ||
| − | |status= [[Handleiding#Status| | + | |status= [[Handleiding#Status|Concept]] |
}} | }} | ||
| + | |||
{{Wikipedia}} | {{Wikipedia}} | ||
| − | '''COPD''' is een afkorting van de Engelse term 'Chronic Obstructive Pulmonary Disease' | + | '''COPD''' is een ernstige longaandoening die vroeger ook wel chronische bronchitis of longemfyseem genoemd werd. De term COPD is een afkorting van de Engelse term 'Chronic Obstructive Pulmonary Disease' ofwel chronisch obstructieve longziekte. COPD komt in Nederland voor bij 20 op de 1000 mensen (wat neerkomt op 320.000 COPD-patiënten). <ref>Smeele IJM, Van Weel C, Van Schayck CP, Van der Molen T, Thoonen B, Schermer T, et al. Huisarts Wet 2007;50(8);362-79.</ref> |
| − | + | Bij chronische bronchitis zijn de oorzaken vaak [[ontsteking]]sprocessen in de kleine [[luchtwegen]], de [[bronchioli]]. Hierdoor zwellen de [[slijmvliezen]] op en wordt er meer slijm geproduceerd, waardoor een gedeeltelijke obstructie (vernauwing) van de luchtwegen ontstaat. Bij longemfyseem is de wand van de [[longblaasjes]] beschadigd als gevolg van chronische [[ontsteking]]. De longblaasjes zijn in trosjes met de kleine luchtwegen (bronchioli) verbonden. In het ontstekingsproces gaan de dunne wanden van de longblaasjes kapot en onstaan er grotere luchtruimtes met netto minder [[gaswisseling]]soppervlak. | |
| − | + | Ook verliezen de bronchiolen hun stevigheid door de beschadiging en zakken tijdens de uitademing in elkaar. | |
| − | + | De belangrijkste risicofactor voor het krijgen van COPD is roken, waarbij langer roken een groter risico oplevert. Daarnaast kan COPD optreden als gevolg van langdurige blootstelling aan fijne stofdeeltjes. Ook lijkt er een erfelijke component te zijn die het risico op het krijgen van COPD vergroot. | |
| − | |||
| − | + | In de beginfase van COPD is er vooral sprake van een toename van slijmvorming en hoesten. Bij het vorderen van de ziekte raakt de structuur van de longen in toenemende mate beschadigd en neemt de [[ventilatie]] (de hoeveelheid lucht in de longen die bij iedere [[ademteug]] ververst wordt) af. Hierdoor neemt de longfunctie sterk af en treedt sneller [[kortademigheid]], waardoor de patiënt zich steeds minder kan inspannen. | |
| − | === Symptomen === | + | ====Symptomen en klachten==== |
Bij COPD heeft men vooral last van chronische benauwdheid/kortademigheid, chronisch (continu) hoesten, het welbekende rokerskuchje, en overmatige slijmproductie. Bij sommige patiënten verloopt de ziekte mild, bij anderen kan er sprake zijn van een snel verergerend beeld. Soms wordt de patiënt zo benauwd, dat de dagelijkse bezigheden als aankleden en een stukje lopen bijna onmogelijk worden. De ziekte kan daardoor ernstig invaliderend zijn. | Bij COPD heeft men vooral last van chronische benauwdheid/kortademigheid, chronisch (continu) hoesten, het welbekende rokerskuchje, en overmatige slijmproductie. Bij sommige patiënten verloopt de ziekte mild, bij anderen kan er sprake zijn van een snel verergerend beeld. Soms wordt de patiënt zo benauwd, dat de dagelijkse bezigheden als aankleden en een stukje lopen bijna onmogelijk worden. De ziekte kan daardoor ernstig invaliderend zijn. | ||
| − | === Diagnose === De diagnose COPD | + | ==== Diagnose ==== |
| + | De diagnose COPD wordt gesteld door middel van een longfunctietest (spirometrie) op een moment dat de patiënt geen exacerbatie heeft. Er is sprake van COPD als de FEV1/FVC (maximale uitademingsvolume in 1 seconde gedeeld door maximale ademteugvolume) kleiner is dan 70%. Dit heet ook wel de Tiffeneau-index. De ernst van de COPD wordt aangeduid in GOLD stadia. GOLD staat voor Global initiative for chronic Obstructive Lung Disease. GOLD I: FEV1 > 80% van voorspeld. GOLD II: FEV1 50-80% van voorspeld. GOLD III: FEV1 30-50% van voorspeld. GOLD IV: FEV1 <30% van voorspeld. | ||
| + | Bij ernstig COPD is er vaak sprake van een verhoogd totaal longvolume, waarbij er veel lucht in de longen blijft zitten bij de uitademing, door verminderde (terug)veerkracht van de longen. Dit veroorzaakt een permanente inademingsstand met een tonvorminge thorax. Het volume lucht dat per ademteug verplaatst wordt, kan dan juist verkleind zijn. | ||
| − | == Behandeling == | + | ==== Behandeling ==== |
| + | COPD kan niet genezen worden. De behandeling richt zich dus op het verminderen van de klachten en het voorkomen van verslechtering. Het beste medicijn is stoppen met roken - indien de lijder rookt. Zolang patiënten blijven roken, zal de ziekte verergeren. Door te stoppen met roken, kan de versnelde verslechtering van de longen en longfunctie geremd worden. Daarnaast kunnen de symptomen worden verlicht: slijmoplossers om het ophoesten van slijm te vergemakkelijken, [[luchtwegverwijder]]s die de luchtwegen wat wijder maken, [[antibiotica]] om infecties te bestrijden en corticosteroïden om ontstekingen te voorkomen. Ook het onder begeleiding sporten kan soelaas bieden voor COPD patiënten. Er zijn daarom in Nederland steeds meer fitnesscentra die dergelijke faciliteiten bieden aan COPD-patiënten. | ||
Het belang van bewegingstherapie en andere leefstijlinterventies, zoals begeleiding bij het stoppen met roken en voedingstherapie wordt steeds meer ingezien. Begeleiding bij het stoppen met roken is de meest werkzame behandeling van COPD en kan het voortschrijden van de ziekte doorbreken. Bewegingstherapie, en bij ernstig COPD ook training van ademspieren, zijn belangrijk voor behouden of verbeteren van de conditie. Voedingstherapie, in combinatie met bewegingstherapie, helpt de neerwaartse spiraal van energietekort en ondervoeding te doorbreken. | Het belang van bewegingstherapie en andere leefstijlinterventies, zoals begeleiding bij het stoppen met roken en voedingstherapie wordt steeds meer ingezien. Begeleiding bij het stoppen met roken is de meest werkzame behandeling van COPD en kan het voortschrijden van de ziekte doorbreken. Bewegingstherapie, en bij ernstig COPD ook training van ademspieren, zijn belangrijk voor behouden of verbeteren van de conditie. Voedingstherapie, in combinatie met bewegingstherapie, helpt de neerwaartse spiraal van energietekort en ondervoeding te doorbreken. | ||
| − | == | + | ====Eerste Hulp bij ernstige benauwdheid==== |
| + | * Benader het slachtoffer met de [[ABCDE-methodiek]] | ||
| + | * Waarschuw [[112]] | ||
| + | * Laat het slachtoffer zitten in een houding die hij zelf prettig vindt, zoals een [[halfzittende houding]] of [[schrijfhouding]] | ||
| + | * Indien getraind, wees voorzichtig met het [[toedienen van zuurstof]]! | ||
| + | |||
| + | ====Meer informatie==== | ||
* [http://nhg.artsennet.nl/uri/?uri=AMGATE_6059_104_TICH_R169660769977790 NHG-ziektebeschrijving Chronische obstructieve longziekten (COPD)] | * [http://nhg.artsennet.nl/uri/?uri=AMGATE_6059_104_TICH_R169660769977790 NHG-ziektebeschrijving Chronische obstructieve longziekten (COPD)] | ||
* [http://www.bronchitis.be/ Bronchitis en COPD] * [http://www.nationaalkompas.nl/gezondheid-en-ziekte/ziekten-en-aandoeningen/ademhalingswegen/copd/copd-samengevat/ Nationaal Kompas Volksgezondheid: COPD] | * [http://www.bronchitis.be/ Bronchitis en COPD] * [http://www.nationaalkompas.nl/gezondheid-en-ziekte/ziekten-en-aandoeningen/ademhalingswegen/copd/copd-samengevat/ Nationaal Kompas Volksgezondheid: COPD] | ||
| + | |||
| + | ==Bronvermelding== | ||
| + | <references /> | ||
| + | |||
| + | [[Categorie:Woordenlijst]] | ||
Huidige versie van 3 dec 2017 om 11:55
| Auteur: Pim / Supervisor: Pim,Arenda / Co-auteur: Arenda / Niveau: Gevorderd / Paginastatus: Concept. Laatste bewerking: Pim. Zie ook Handleiding. Eerste Hulp Wiki zoekt schrijvers! Schrijf jij ook mee? |
| Bronvermelding |
|---|
| De tekst op deze pagina is afkomstig van Wikipedia en kan bewerkt zijn. |
COPD is een ernstige longaandoening die vroeger ook wel chronische bronchitis of longemfyseem genoemd werd. De term COPD is een afkorting van de Engelse term 'Chronic Obstructive Pulmonary Disease' ofwel chronisch obstructieve longziekte. COPD komt in Nederland voor bij 20 op de 1000 mensen (wat neerkomt op 320.000 COPD-patiënten). [1]
Bij chronische bronchitis zijn de oorzaken vaak ontstekingsprocessen in de kleine luchtwegen, de bronchioli. Hierdoor zwellen de slijmvliezen op en wordt er meer slijm geproduceerd, waardoor een gedeeltelijke obstructie (vernauwing) van de luchtwegen ontstaat. Bij longemfyseem is de wand van de longblaasjes beschadigd als gevolg van chronische ontsteking. De longblaasjes zijn in trosjes met de kleine luchtwegen (bronchioli) verbonden. In het ontstekingsproces gaan de dunne wanden van de longblaasjes kapot en onstaan er grotere luchtruimtes met netto minder gaswisselingsoppervlak. Ook verliezen de bronchiolen hun stevigheid door de beschadiging en zakken tijdens de uitademing in elkaar.
De belangrijkste risicofactor voor het krijgen van COPD is roken, waarbij langer roken een groter risico oplevert. Daarnaast kan COPD optreden als gevolg van langdurige blootstelling aan fijne stofdeeltjes. Ook lijkt er een erfelijke component te zijn die het risico op het krijgen van COPD vergroot.
In de beginfase van COPD is er vooral sprake van een toename van slijmvorming en hoesten. Bij het vorderen van de ziekte raakt de structuur van de longen in toenemende mate beschadigd en neemt de ventilatie (de hoeveelheid lucht in de longen die bij iedere ademteug ververst wordt) af. Hierdoor neemt de longfunctie sterk af en treedt sneller kortademigheid, waardoor de patiënt zich steeds minder kan inspannen.
Inhoud
Symptomen en klachten
Bij COPD heeft men vooral last van chronische benauwdheid/kortademigheid, chronisch (continu) hoesten, het welbekende rokerskuchje, en overmatige slijmproductie. Bij sommige patiënten verloopt de ziekte mild, bij anderen kan er sprake zijn van een snel verergerend beeld. Soms wordt de patiënt zo benauwd, dat de dagelijkse bezigheden als aankleden en een stukje lopen bijna onmogelijk worden. De ziekte kan daardoor ernstig invaliderend zijn.
Diagnose
De diagnose COPD wordt gesteld door middel van een longfunctietest (spirometrie) op een moment dat de patiënt geen exacerbatie heeft. Er is sprake van COPD als de FEV1/FVC (maximale uitademingsvolume in 1 seconde gedeeld door maximale ademteugvolume) kleiner is dan 70%. Dit heet ook wel de Tiffeneau-index. De ernst van de COPD wordt aangeduid in GOLD stadia. GOLD staat voor Global initiative for chronic Obstructive Lung Disease. GOLD I: FEV1 > 80% van voorspeld. GOLD II: FEV1 50-80% van voorspeld. GOLD III: FEV1 30-50% van voorspeld. GOLD IV: FEV1 <30% van voorspeld. Bij ernstig COPD is er vaak sprake van een verhoogd totaal longvolume, waarbij er veel lucht in de longen blijft zitten bij de uitademing, door verminderde (terug)veerkracht van de longen. Dit veroorzaakt een permanente inademingsstand met een tonvorminge thorax. Het volume lucht dat per ademteug verplaatst wordt, kan dan juist verkleind zijn.
Behandeling
COPD kan niet genezen worden. De behandeling richt zich dus op het verminderen van de klachten en het voorkomen van verslechtering. Het beste medicijn is stoppen met roken - indien de lijder rookt. Zolang patiënten blijven roken, zal de ziekte verergeren. Door te stoppen met roken, kan de versnelde verslechtering van de longen en longfunctie geremd worden. Daarnaast kunnen de symptomen worden verlicht: slijmoplossers om het ophoesten van slijm te vergemakkelijken, luchtwegverwijders die de luchtwegen wat wijder maken, antibiotica om infecties te bestrijden en corticosteroïden om ontstekingen te voorkomen. Ook het onder begeleiding sporten kan soelaas bieden voor COPD patiënten. Er zijn daarom in Nederland steeds meer fitnesscentra die dergelijke faciliteiten bieden aan COPD-patiënten.
Het belang van bewegingstherapie en andere leefstijlinterventies, zoals begeleiding bij het stoppen met roken en voedingstherapie wordt steeds meer ingezien. Begeleiding bij het stoppen met roken is de meest werkzame behandeling van COPD en kan het voortschrijden van de ziekte doorbreken. Bewegingstherapie, en bij ernstig COPD ook training van ademspieren, zijn belangrijk voor behouden of verbeteren van de conditie. Voedingstherapie, in combinatie met bewegingstherapie, helpt de neerwaartse spiraal van energietekort en ondervoeding te doorbreken.
Eerste Hulp bij ernstige benauwdheid
- Benader het slachtoffer met de ABCDE-methodiek
- Waarschuw 112
- Laat het slachtoffer zitten in een houding die hij zelf prettig vindt, zoals een halfzittende houding of schrijfhouding
- Indien getraind, wees voorzichtig met het toedienen van zuurstof!
Meer informatie
- NHG-ziektebeschrijving Chronische obstructieve longziekten (COPD)
- Bronchitis en COPD * Nationaal Kompas Volksgezondheid: COPD
Bronvermelding
- ↑ Smeele IJM, Van Weel C, Van Schayck CP, Van der Molen T, Thoonen B, Schermer T, et al. Huisarts Wet 2007;50(8);362-79.
