Pneumothorax: verschil tussen versies
| [gecontroleerde versie] | [gecontroleerde versie] |
(→Handelen) |
|||
| (14 tussenliggende versies door 2 gebruikers niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
{{Statusbox| | {{Statusbox| | ||
| − | |mainauthor= [[]] | + | |mainauthor= [[Pim]] |
| − | |coauthor= [[]] | + | |coauthor= [[]] |
| − | |supervisor= [[ | + | |controller= |
| + | |supervisor= [[Pim]] | ||
|niveau= [[Handleiding#Niveau|Gevorderd]] | |niveau= [[Handleiding#Niveau|Gevorderd]] | ||
|status= [[Handleiding#Status|Concept]] | |status= [[Handleiding#Status|Concept]] | ||
}} | }} | ||
| − | |||
| − | + | '''Pneumothorax''' betekent letterlijk: lucht in de borstkas. In het normale taalgebruik wordt vaak de term '''klaplong''' gebruikt, beter is echter om te spreken van 'ingeklapte long'. Een pneumothorax kan zowel als gevolg van trauma als spontaan ontstaan. Een complicatie van een pneumothorax is een [[spanningspneumothorax]]. | |
===Inleiding=== | ===Inleiding=== | ||
| + | [[Bestand:Pneumothorax.png|200px|thumb|right|Schematische weergave van een eenvoudige pneumothorax. De long is ingeklapt en er is een open verbinding met de buitenlucht.]] | ||
| + | Een pneumothorax ontstaat als er door schade aan de longvliezen lucht komt tussen de twee longvliezen (pleura) die de [[long]] (binnenste vlies, pleura visceralis) en de borstwand bedekken (buitenste vlies, pleura parietalis). Normaal gesproken is er onderdruk tussen deze twee vliezen en kan er geen lucht tussen komen, ze zijn als het ware tegen elkaar aangeplakt maar kunnen tijdens de ademhaling wel ten opzichte van elkaar bewegen ('glijden'). Indien er lucht tussen de vliezen komt, zal de long zijn oorspronkelijke vorm verliezen en 'inklappen'. De lucht kan zowel door een gat in het binnenste vlies dat de long bedekt, als in het buitenste vlies dat de borstwand bekleed. Een pneumothorax kan zowel ontstaan door een trauma als spontaan. | ||
| − | + | Een '''traumatische pneumothorax''' ontstaat als het buitenste longvlies (soms samen met het binnenste longvlies) door een scherp voorwerp doorboord wordt, zoals bij een messteek of een gebroken rib die het longvlies aanprikt. Vaak zijn bij steekwonden of ribfracturen echter beide vliezen aangedaan. | |
| − | |||
| − | Een pneumothorax ontstaat als | ||
| − | |||
| − | |||
| − | + | Bij een traumatische pneumothorax ontstaat door een letsel in de borstkas vaak een [[zuigende borstwond]] als teken van een open verbinding tussen de borstkas en de buitenwereld. Via deze opening kan er een toenemende hoeveelheid lucht in de borstkas komen, waardoor er druk wordt opgebouwd. Dan kan een [[spanningspneumothorax]] ontstaan. | |
| − | Bij een | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | Een niet-traumatische, '''spontane pneumothorax''', ontstaat meestal door schade aan het binnenste vlies. Die schade komt vaak door een verzwakking in het vlies als gevolg van roken, longaandoeningen ([[COPD]]) of andere ziekten. De lucht komt dan via de long in de borstholte. Bij duikers kan er spontaan een pneumothorax ontstaan als gevolg van een te grote druk in de longen. | |
| − | Een | ||
| − | |||
| − | Bij een | ||
| + | ===Symptomen en klachten=== | ||
| + | ====Traumatische pneumothorax==== | ||
| + | [[Bestand:Borstwond1.jpg|200px|thumb|right|Zuigende borstwond.]] | ||
| + | Bij een '''traumatische pneumothorax''' kunnen er de volgende symptomen zijn: | ||
| + | * Een doordringend letsel van de borstkas, zoals een schot of steekwond | ||
| + | * Een [[zuigende borstwond]] | ||
| + | * [[Gebroken ribben]] | ||
| + | * Pijn bij de ademhaling, pijn tussen de schouderbladen | ||
| + | * [[Benauwdheid]], kortademigheid | ||
| + | * Ophoesten van helderrood schuimend bloed | ||
| + | * Versnelde ademhaling | ||
| + | * [[Cyanose]] en stoornissen in de [[vitale functies]] bij ernstige adembelemmeringen | ||
| − | + | ====Spontane pneumothorax==== | |
| − | * | + | Bij een '''spontane pneumothorax''' is er meestal plotseling optredende benauwdheid en de volgende symptomen: |
| − | + | * Scherpe pijn op de borstkas, vastzittend aan de ademhaling, pijn tussen de schouderbladen | |
| − | * | + | * [[Benauwdheid]], kortademigheid |
| − | ** | + | * Ophoesten van helderrood schuimend bloed |
| − | * | + | * Versnelde ademhaling |
| − | + | * [[Cyanose]] en stoornissen in de [[vitale functies]] bij ernstige adembelemmeringen | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | Indien iemand eerder een spontane pneumothorax gehad heeft is er een risico op herhaling. | |
| − | |||
| − | + | ====Spanningspneumothorax==== | |
| − | + | Ben er op bedacht dat een eenvoudige pneumothorax kan overgaan in een [[spanningspneumothorax]]. Bij gebruik van de [[ABCDE-methodiek]] kan men symptomen van een spanningspneumothorax ontdekken. | |
| − | + | Kijk onder andere naar: | |
| − | + | * Stuwing van de [[halsvenen]] | |
| − | + | * Verplaatsing van de [[luchtpijp]] naar links of rechts | |
| − | + | * Tekenen van [[shock]] | |
| − | + | * Ernstige ademnood, tekenen van [[zuurstoftekort]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | ===Handelen=== | |
| + | Maak bij iemand met een verdenking op een pneumothorax gebruik van de [[ABCDE-methodiek]]. | ||
| − | + | Bij een '''traumatische pneumothorax''', ontstaan door een trauma van buitenaf is vaak een [[zuigende borstwond]] aanwezig. Indien deze zuigende borstwond niet goed behandeld wordt kan een [[spanningspneumothorax]] ontstaan. De [[zuigende borstwond]] wordt niet meer afgeplakt zoals eerder werd aangeraden, omdat dit mogelijk het ontstaan van een spanningspneumothorax versneld. Laat het slachtoffer indien hij aanspreekbaar is in een [[halfzittende houding]] zitten. Indien hij [[bewusteloos]] raakt, leg hem dan met de gewonde zijde op de grond in de [[stabiele zijligging]], tenzij er nog een voorwerp uit de wond steekt dan wordt het slachtoffer op de gezonde zijde zitten. Laat voorwerpen in de wond altijd zitten! De definitieve behandeling van de traumatische pneumothorax vindt plaats in het [[ziekenhuis]]. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | Een '''spontane pneumothorax''' kan door een eerstehulpverlener niet zelf behandeld worden. Belangrijkste is om de vitale functies te bewaken en het slachtoffer naar een huisarts of [[spoedeisende hulp]] te brengen. Indien er sprake is van ernstige benauwdheid, waarschuw dan een [[ambulance]]. Laat het slachtoffer in een [[halfzittende houding]] zitten. | ||
| − | + | Lees verder op Wikipedia: http://nl.wikipedia.org/wiki/Pneumothorax. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<br> | <br> | ||
| − | + | Lees ook de pagina's over [[zuigende borstwond]], [[spanningspneumothorax]] en [[zuurstoftekort]]. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | ===Achtergrondinformatie | + | ====Achtergrondinformatie==== |
| − | + | Medisch personeel zal bij een spanningspneumothorax proberen om de lucht uit de borstkas te laten ontsnappen en daarmee de overdruk die is ontstaan weg te nemen. Door het verminderen van de druk zullen de grote vaten weer ontplooien en komt er weer een goede aanvoer van bloed naar het hart tot stand, waardoor de [[shock]] verminderd. De arts brengt een grote naald in tussen de tweede en derde rib, waardoor de overtollige lucht weg kan. Dit is echter een tijdelijke maatregel. De spanningspneumothorax wordt hierdoor een gewone pneumothorax. Definitieve zorg in het ziekenhuis is nog steeds nodig. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | In het ziekenhuis zal de [[SEH-arts]] of de [[chirurg]] een thoraxdrain inbrengen om de lucht uit de borstholte te zuigen zodat de long zich weer kan ontplooien en beide longvliezen weer tegen elkaar komen te liggen. Een thoraxdrain is een lange flexibele buis met een doorsnede van ongeveer 3-5mm met aan het uiteinde een aantal openingen, die tussen de ribben door in de borstkas gebracht wordt. De drain wordt geplaatst in de tussenruimte tussen de 4e en 5e rib ter hoogte van de voorste okselplooi. Aan de drain wordt een speciale set bevestigd die zorgt dat er licht gezogen wordt aan de slang en dat er alleen lucht of bloed uit de borstkas kan en er niet meer in. De onderdruk tussen de [[longvliezen]] wordt als het ware hersteld. Deze therapie wordt ook gebruikt bij een [[hematothorax]] (bloed in de borstholte). | ||
| + | ==Bronvermelding== | ||
| + | Op deze pagina wordt gebruik gemaakt van de volgende bronnen:<ref name="atls">ATLS: Advanced Trauma Life Support Program for Doctors, 8th Edition, American College of Surgeons (American College of Surgeons, Chicago, 2008) ISBN 978-1-880696-31-6</ref> | ||
| − | + | <references /> | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | [[Categorie:Trauma]] | + | [[Categorie:Woordenlijst]][[Categorie:Trauma]][[Categorie:Breathing]] |
Huidige versie van 29 okt 2017 om 21:30
| Auteur: Pim / Supervisor: Pim / Co-auteur: [[]] / Niveau: Gevorderd / Paginastatus: Concept. Laatste bewerking: Pim. Zie ook Handleiding. Eerste Hulp Wiki zoekt schrijvers! Schrijf jij ook mee? |
Pneumothorax betekent letterlijk: lucht in de borstkas. In het normale taalgebruik wordt vaak de term klaplong gebruikt, beter is echter om te spreken van 'ingeklapte long'. Een pneumothorax kan zowel als gevolg van trauma als spontaan ontstaan. Een complicatie van een pneumothorax is een spanningspneumothorax.
Inhoud
Inleiding
Een pneumothorax ontstaat als er door schade aan de longvliezen lucht komt tussen de twee longvliezen (pleura) die de long (binnenste vlies, pleura visceralis) en de borstwand bedekken (buitenste vlies, pleura parietalis). Normaal gesproken is er onderdruk tussen deze twee vliezen en kan er geen lucht tussen komen, ze zijn als het ware tegen elkaar aangeplakt maar kunnen tijdens de ademhaling wel ten opzichte van elkaar bewegen ('glijden'). Indien er lucht tussen de vliezen komt, zal de long zijn oorspronkelijke vorm verliezen en 'inklappen'. De lucht kan zowel door een gat in het binnenste vlies dat de long bedekt, als in het buitenste vlies dat de borstwand bekleed. Een pneumothorax kan zowel ontstaan door een trauma als spontaan.
Een traumatische pneumothorax ontstaat als het buitenste longvlies (soms samen met het binnenste longvlies) door een scherp voorwerp doorboord wordt, zoals bij een messteek of een gebroken rib die het longvlies aanprikt. Vaak zijn bij steekwonden of ribfracturen echter beide vliezen aangedaan.
Bij een traumatische pneumothorax ontstaat door een letsel in de borstkas vaak een zuigende borstwond als teken van een open verbinding tussen de borstkas en de buitenwereld. Via deze opening kan er een toenemende hoeveelheid lucht in de borstkas komen, waardoor er druk wordt opgebouwd. Dan kan een spanningspneumothorax ontstaan.
Een niet-traumatische, spontane pneumothorax, ontstaat meestal door schade aan het binnenste vlies. Die schade komt vaak door een verzwakking in het vlies als gevolg van roken, longaandoeningen (COPD) of andere ziekten. De lucht komt dan via de long in de borstholte. Bij duikers kan er spontaan een pneumothorax ontstaan als gevolg van een te grote druk in de longen.
Symptomen en klachten
Traumatische pneumothorax
Bij een traumatische pneumothorax kunnen er de volgende symptomen zijn:
- Een doordringend letsel van de borstkas, zoals een schot of steekwond
- Een zuigende borstwond
- Gebroken ribben
- Pijn bij de ademhaling, pijn tussen de schouderbladen
- Benauwdheid, kortademigheid
- Ophoesten van helderrood schuimend bloed
- Versnelde ademhaling
- Cyanose en stoornissen in de vitale functies bij ernstige adembelemmeringen
Spontane pneumothorax
Bij een spontane pneumothorax is er meestal plotseling optredende benauwdheid en de volgende symptomen:
- Scherpe pijn op de borstkas, vastzittend aan de ademhaling, pijn tussen de schouderbladen
- Benauwdheid, kortademigheid
- Ophoesten van helderrood schuimend bloed
- Versnelde ademhaling
- Cyanose en stoornissen in de vitale functies bij ernstige adembelemmeringen
Indien iemand eerder een spontane pneumothorax gehad heeft is er een risico op herhaling.
Spanningspneumothorax
Ben er op bedacht dat een eenvoudige pneumothorax kan overgaan in een spanningspneumothorax. Bij gebruik van de ABCDE-methodiek kan men symptomen van een spanningspneumothorax ontdekken. Kijk onder andere naar:
- Stuwing van de halsvenen
- Verplaatsing van de luchtpijp naar links of rechts
- Tekenen van shock
- Ernstige ademnood, tekenen van zuurstoftekort
Handelen
Maak bij iemand met een verdenking op een pneumothorax gebruik van de ABCDE-methodiek.
Bij een traumatische pneumothorax, ontstaan door een trauma van buitenaf is vaak een zuigende borstwond aanwezig. Indien deze zuigende borstwond niet goed behandeld wordt kan een spanningspneumothorax ontstaan. De zuigende borstwond wordt niet meer afgeplakt zoals eerder werd aangeraden, omdat dit mogelijk het ontstaan van een spanningspneumothorax versneld. Laat het slachtoffer indien hij aanspreekbaar is in een halfzittende houding zitten. Indien hij bewusteloos raakt, leg hem dan met de gewonde zijde op de grond in de stabiele zijligging, tenzij er nog een voorwerp uit de wond steekt dan wordt het slachtoffer op de gezonde zijde zitten. Laat voorwerpen in de wond altijd zitten! De definitieve behandeling van de traumatische pneumothorax vindt plaats in het ziekenhuis.
Een spontane pneumothorax kan door een eerstehulpverlener niet zelf behandeld worden. Belangrijkste is om de vitale functies te bewaken en het slachtoffer naar een huisarts of spoedeisende hulp te brengen. Indien er sprake is van ernstige benauwdheid, waarschuw dan een ambulance. Laat het slachtoffer in een halfzittende houding zitten.
Lees verder op Wikipedia: http://nl.wikipedia.org/wiki/Pneumothorax.
Lees ook de pagina's over zuigende borstwond, spanningspneumothorax en zuurstoftekort.
Achtergrondinformatie
Medisch personeel zal bij een spanningspneumothorax proberen om de lucht uit de borstkas te laten ontsnappen en daarmee de overdruk die is ontstaan weg te nemen. Door het verminderen van de druk zullen de grote vaten weer ontplooien en komt er weer een goede aanvoer van bloed naar het hart tot stand, waardoor de shock verminderd. De arts brengt een grote naald in tussen de tweede en derde rib, waardoor de overtollige lucht weg kan. Dit is echter een tijdelijke maatregel. De spanningspneumothorax wordt hierdoor een gewone pneumothorax. Definitieve zorg in het ziekenhuis is nog steeds nodig.
In het ziekenhuis zal de SEH-arts of de chirurg een thoraxdrain inbrengen om de lucht uit de borstholte te zuigen zodat de long zich weer kan ontplooien en beide longvliezen weer tegen elkaar komen te liggen. Een thoraxdrain is een lange flexibele buis met een doorsnede van ongeveer 3-5mm met aan het uiteinde een aantal openingen, die tussen de ribben door in de borstkas gebracht wordt. De drain wordt geplaatst in de tussenruimte tussen de 4e en 5e rib ter hoogte van de voorste okselplooi. Aan de drain wordt een speciale set bevestigd die zorgt dat er licht gezogen wordt aan de slang en dat er alleen lucht of bloed uit de borstkas kan en er niet meer in. De onderdruk tussen de longvliezen wordt als het ware hersteld. Deze therapie wordt ook gebruikt bij een hematothorax (bloed in de borstholte).
Bronvermelding
Op deze pagina wordt gebruik gemaakt van de volgende bronnen:[1]
- ↑ ATLS: Advanced Trauma Life Support Program for Doctors, 8th Edition, American College of Surgeons (American College of Surgeons, Chicago, 2008) ISBN 978-1-880696-31-6
