Hoogteziekte: verschil tussen versies
| [gecontroleerde versie] | [gecontroleerde versie] |
(→Preventie) |
|||
| (5 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
{{Status| | {{Status| | ||
| − | |mainauthor= [[Pim]] | + | |mainauthor= [[Pim]] |
| + | |coauthor= [[]] | ||
| + | |controller= | ||
|supervisor= [[Pim]] | |supervisor= [[Pim]] | ||
|niveau= [[Handleiding#Niveau|Gevorderd/Expert]] | |niveau= [[Handleiding#Niveau|Gevorderd/Expert]] | ||
| Regel 6: | Regel 8: | ||
}} | }} | ||
| − | |||
| − | Hoogteziekte | + | '''Hoogteziekte''', '''bergenziekte''' of in het Engels '''Acute Mountain-Sickness''' of '''altitude sickness''' is een aandoening die in landen met bergen hoger dan 3000 meter kan optreden en zodoende in Nederland niet voorkomt. Nederlandse reizigers kunnen er in hooggelegen berggebieden echter wel last van krijgen. |
| − | Hoogteziekte ontstaat doordat bij stijging iedere 5500 meter de luchtdruk halveert waardoor ook de concentratie van zuurstof in de omgevingslucht afneemt. Bij iedere inademing komt hierdoor minder [[zuurstof]] in de longen en het [[bloed]] terecht, zonder dat daarbij de concentratie van [[koolstofdioxide]] stijgt. | + | Hoogteziekte ontstaat tijdens (snelle) beklimming van bergen en kan optreden bij hoogtes vanaf 2500 meter. Tot een hoogte van ongeveer 6000 meter treedt hoogteziekte alleen op bij klimmers die gevoelig zijn voor hoogteziekte of niet voldoende geacclimatiseerd zijn. Boven de 6000 meter zullen (ook ervaren) klimmers steeds enkele dagen naar een lager gelegen deel van de berg moeten gaan om te acclimatiseren voordat ze opnieuw stijgen. Op grotere hoogtes kan zelfs een goed geacclimatiseerd persoon slechts enkele dagen verblijven. |
| + | |||
| + | Hoogteziekte ontstaat doordat bij stijging iedere 5500 meter de luchtdruk halveert waardoor ook de concentratie van zuurstof in de omgevingslucht afneemt. Bij iedere inademing komt hierdoor minder [[zuurstof]] in de longen en het [[bloed]] terecht, zonder dat daarbij de concentratie van [[koolstofdioxide]] stijgt. In eerste instantie zal de lage zuurstofconcentratie aanleiding geven tot het toenemen van de ademfrequentie, er ontstaat een soort [[hyperventilatie]]. De [[ademprikkel]] in de hersenen niet wordt aangestuurd door de [[zuurstof]]concentratie in het bloed, maar door de stijging van de [[koolstofdioxide]]. Omdat de concentratie van [[koolstofdioxide]] in het bloed niet veranderd en zelfs door de 'hyperventilatie' daalt, reageren de hersenen eerste instantie niet op het [[zuurstoftekort]] en wordt de ademhaling zelfs weer wat afgeremd. Hierdoor treedt alsnog [[zuurstoftekort]] op. | ||
| + | |||
| + | Door te acclimatiseren (wennen aan een nieuwe omgeving) kan het optreden van dit zuurstoftekort (deels) worden tegengegaan. Het ademcentrum in de hersenen went aan de lagere concentratie [[koolstofdioxide]] en zal nu wel geprikkeld worden door de lage zuurstofconcentratie waardoor de ademhaling weer iets versneld. Daarnaast reageert het lichaam op het [[zuurstoftekort]] door aanmaak van extra [[rode bloedcellen]] als gevolg van afgifte van het hormoon erytropoëtine in de [[nieren]], dat wordt uitgescheiden als gevolg van chronisch [[zuurstoftekort]]. Een verhoogd aantal rode bloedcellen leidt tot verbetering van de zuurstoftransport capaciteit van het bloed, onder andere door stijging van het [[hemoglobine]]-gehalte. Het effect hiervan duurt echter enkele weken. Wanneer het lichaam goed is aangepast kan men goed op de geacclimatiseerde hoogte verblijven. Voor hoogtes boven de 6000 meter geldt dit echter niet en is acclimatisering niet meer voldoende mogelijk, men zal dan regelmatig moeten afdalen naar lager gelegen gebieden. Boven de 9000 meter kan men niet in leven blijven. | ||
Iedereen kan hoogteziekte krijgen, ook wanneer men goed geacclimatiseerd is. Zelfs dragers die regelmatig een klim maken kunnen hoogteziekte krijgen en hieraan overlijden. | Iedereen kan hoogteziekte krijgen, ook wanneer men goed geacclimatiseerd is. Zelfs dragers die regelmatig een klim maken kunnen hoogteziekte krijgen en hieraan overlijden. | ||
| Regel 36: | Regel 41: | ||
* [[Bewusteloosheid]] | * [[Bewusteloosheid]] | ||
| − | Ernstige symptomen van hoogteziekte zijn levensbedreigend en wanneer niet tijdig wordt ingegrepen kan het slachtoffer snel overlijden. | + | Ernstige symptomen van hoogteziekte zijn levensbedreigend en wanneer niet tijdig wordt ingegrepen kan het slachtoffer snel overlijden. Met name hersen- en long[[oedeem]] kan tot levensbedreigende situaties leiden. In Europa komen deze ernstige vormen van hoogteziekte niet voor. |
| + | |||
| + | ====Eerste Hulp==== | ||
De beste therapie is afdalen naar een laagere hoogte. Vaak heeft een afdaling van 500 tot 1000 meter al effect en verdwijnen de symptomen in de loop van enkele dagen. | De beste therapie is afdalen naar een laagere hoogte. Vaak heeft een afdaling van 500 tot 1000 meter al effect en verdwijnen de symptomen in de loop van enkele dagen. | ||
| + | ====Preventie==== | ||
Ter voorkoming van de verschijnselen van hoogteziekte kan men gebruik maken van het medicijn Diamox (werkzame stof Acetazolamide), het heeft een gunstig effect op de snelheid van acclimatiseren. Diamox werkt echter niet direct waardoor afdalen noodzakelijk blijft indien er verschijnselen bestaan. | Ter voorkoming van de verschijnselen van hoogteziekte kan men gebruik maken van het medicijn Diamox (werkzame stof Acetazolamide), het heeft een gunstig effect op de snelheid van acclimatiseren. Diamox werkt echter niet direct waardoor afdalen noodzakelijk blijft indien er verschijnselen bestaan. | ||
Meer informatie: | Meer informatie: | ||
| + | <br> | ||
| + | http://www.hoogteziekte.nl | ||
<br> | <br> | ||
http://www.hoogteziekte.info/ | http://www.hoogteziekte.info/ | ||
| + | <br> | ||
| + | https://nkbv.nl/kenniscentrum/hoogteziekte.html# | ||
<br> | <br> | ||
Wikipedia: http://nl.wikipedia.org/wiki/Hoogteziekte | Wikipedia: http://nl.wikipedia.org/wiki/Hoogteziekte | ||
| − | [[Categorie:Woordenlijst]][[Categorie: | + | ==Bronvermeldingen== |
| + | Op deze pagina wordt onder andere gebruik gemaakt van de volgende bronnen:<ref name="survmed">Survival Medicine, C. Motz (Uitgeverij Elmar 2006) ISBN 90-389-1678-7</ref><ref>http://nl.wikipedia.org/wiki/Hoogteziekte</ref><ref>http://www.hoogteziekte.info/</ref> | ||
| + | |||
| + | <references /> | ||
| + | |||
| + | [[Categorie:Woordenlijst]][[Categorie:Wilderness First Aid]] | ||
Huidige versie van 21 mrt 2021 om 12:03
| Auteur: Pim / Supervisor: Pim / Co-auteur: [[]] / Niveau: Gevorderd/Expert / Paginastatus: Incompleet. Laatste bewerking: Pim. Zie ook Handleiding. Eerste Hulp Wiki zoekt schrijvers! Schrijf jij ook mee? |
Hoogteziekte, bergenziekte of in het Engels Acute Mountain-Sickness of altitude sickness is een aandoening die in landen met bergen hoger dan 3000 meter kan optreden en zodoende in Nederland niet voorkomt. Nederlandse reizigers kunnen er in hooggelegen berggebieden echter wel last van krijgen.
Hoogteziekte ontstaat tijdens (snelle) beklimming van bergen en kan optreden bij hoogtes vanaf 2500 meter. Tot een hoogte van ongeveer 6000 meter treedt hoogteziekte alleen op bij klimmers die gevoelig zijn voor hoogteziekte of niet voldoende geacclimatiseerd zijn. Boven de 6000 meter zullen (ook ervaren) klimmers steeds enkele dagen naar een lager gelegen deel van de berg moeten gaan om te acclimatiseren voordat ze opnieuw stijgen. Op grotere hoogtes kan zelfs een goed geacclimatiseerd persoon slechts enkele dagen verblijven.
Hoogteziekte ontstaat doordat bij stijging iedere 5500 meter de luchtdruk halveert waardoor ook de concentratie van zuurstof in de omgevingslucht afneemt. Bij iedere inademing komt hierdoor minder zuurstof in de longen en het bloed terecht, zonder dat daarbij de concentratie van koolstofdioxide stijgt. In eerste instantie zal de lage zuurstofconcentratie aanleiding geven tot het toenemen van de ademfrequentie, er ontstaat een soort hyperventilatie. De ademprikkel in de hersenen niet wordt aangestuurd door de zuurstofconcentratie in het bloed, maar door de stijging van de koolstofdioxide. Omdat de concentratie van koolstofdioxide in het bloed niet veranderd en zelfs door de 'hyperventilatie' daalt, reageren de hersenen eerste instantie niet op het zuurstoftekort en wordt de ademhaling zelfs weer wat afgeremd. Hierdoor treedt alsnog zuurstoftekort op.
Door te acclimatiseren (wennen aan een nieuwe omgeving) kan het optreden van dit zuurstoftekort (deels) worden tegengegaan. Het ademcentrum in de hersenen went aan de lagere concentratie koolstofdioxide en zal nu wel geprikkeld worden door de lage zuurstofconcentratie waardoor de ademhaling weer iets versneld. Daarnaast reageert het lichaam op het zuurstoftekort door aanmaak van extra rode bloedcellen als gevolg van afgifte van het hormoon erytropoëtine in de nieren, dat wordt uitgescheiden als gevolg van chronisch zuurstoftekort. Een verhoogd aantal rode bloedcellen leidt tot verbetering van de zuurstoftransport capaciteit van het bloed, onder andere door stijging van het hemoglobine-gehalte. Het effect hiervan duurt echter enkele weken. Wanneer het lichaam goed is aangepast kan men goed op de geacclimatiseerde hoogte verblijven. Voor hoogtes boven de 6000 meter geldt dit echter niet en is acclimatisering niet meer voldoende mogelijk, men zal dan regelmatig moeten afdalen naar lager gelegen gebieden. Boven de 9000 meter kan men niet in leven blijven.
Iedereen kan hoogteziekte krijgen, ook wanneer men goed geacclimatiseerd is. Zelfs dragers die regelmatig een klim maken kunnen hoogteziekte krijgen en hieraan overlijden.
Milde symptomen
- (Lichte) hoofdpijn
- Duizeligheid
- Slapeloosheid
- Slechte eetlust en misselijkheid
- Gevoel van algehele malaise
- Onregelmatige ademhaling in de slaap
- Verminderde urineproductie
- Licht oedeem op handen, voeten en gezicht
- Tintelende vingers
Bij milde symptomen is enkele dagen rust op een vaste hoogte vaak voldoende om de verschijnselen over te laten gaan en het lichaam de gelegenheid geven te acclimatiseren.
Ernstige symptomen
- Ernstige hoofdpijn (die niet verdwijnt met pijnstillers)
- Abnormale oververmoeidheid, moeilijk ademhalen (ook bij rust), benauwdheid
- Ophoesten van roze, roestkleurig slijm
- Verlies van coördinatie
- Onverschillig, apathisch gedrag
- Blauwachtige lippen en/of nagels (cyanose)
- Bewusteloosheid
Ernstige symptomen van hoogteziekte zijn levensbedreigend en wanneer niet tijdig wordt ingegrepen kan het slachtoffer snel overlijden. Met name hersen- en longoedeem kan tot levensbedreigende situaties leiden. In Europa komen deze ernstige vormen van hoogteziekte niet voor.
Eerste Hulp
De beste therapie is afdalen naar een laagere hoogte. Vaak heeft een afdaling van 500 tot 1000 meter al effect en verdwijnen de symptomen in de loop van enkele dagen.
Preventie
Ter voorkoming van de verschijnselen van hoogteziekte kan men gebruik maken van het medicijn Diamox (werkzame stof Acetazolamide), het heeft een gunstig effect op de snelheid van acclimatiseren. Diamox werkt echter niet direct waardoor afdalen noodzakelijk blijft indien er verschijnselen bestaan.
Meer informatie:
http://www.hoogteziekte.nl
http://www.hoogteziekte.info/
https://nkbv.nl/kenniscentrum/hoogteziekte.html#
Wikipedia: http://nl.wikipedia.org/wiki/Hoogteziekte
Bronvermeldingen
Op deze pagina wordt onder andere gebruik gemaakt van de volgende bronnen:[1][2][3]
- ↑ Survival Medicine, C. Motz (Uitgeverij Elmar 2006) ISBN 90-389-1678-7
- ↑ http://nl.wikipedia.org/wiki/Hoogteziekte
- ↑ http://www.hoogteziekte.info/
