Warmte- en koudeletsels: verschil tussen versies

Uit Eerste Hulp Wiki
Ga naar: navigatie, zoeken
[gecontroleerde versie][gecontroleerde versie]
 
(33 tussenliggende versies door 4 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
−
{{Status|  
+
{{Status|  
−
|mainauthor= [[Supervisor:Pim de Ruijter|Pim]]
+
|mainauthor= [[Pim]]
−
|coauthor= [[]]  
+
|coauthor= [[]]
−
|supervisor= [[Supervisor:Pim de Ruijter|Pim]]  
+
|controller=
−
|niveau= [[Handleiding#Niveau|Beginner/Gevorderd]]  
+
|supervisor= [[Pim]]  
−
|status= [[Handleiding#Status|Incompleet]]
+
|niveau= [[Handleiding#Niveau|Beginner/Gevorderd]]  
 +
|status= [[Handleiding#Status|Concept]]
 
}}
 
}}
  
−
==Onwelwording door warmte==
 
−
===Hittekramp===
 
−
===Warmestuwing===
 
−
===Uitputting door vocht of zoutverlies===
 
−
===Warmtecollaps===
 
−
===Hitteberoerte===
 
  
−
==Onwelwording door koude==
+
'''Warmte- en koudeletsels''' zijn een groep aandoeningen die optreden als gevolg van veranderingen in de buitentemperatuur en de lichaamstemperatuur.
  
−
{{Status|
+
Deze groep kan, zoals de naam al aangeeft, worden onderverdeeld in twee groepen:
−
|mainauthor= [[User:Guusje|Guusje]]
+
* '''[[onderkoeling]]''' of '''hypothermie'''
−
|coauthor= [[]]  
+
* '''[[oververhitting]]''' of '''hyperthermie'''
−
|supervisor= [[Supervisor:Pim de Ruijter|Pim]]  
+
 
−
|niveau= [[Handleiding#Niveau|Beginner/Gevorderd]]  
+
Beide groepen kunnen zelf ook weer onderverdeeld zijn in een aantal ziektebeelden. Deze pagina beschrijft een aantal mechanismen die de [[lichaamstemperatuur]] reguleren en welke (omgevings)factoren de [[lichaamstemperatuur]] kunnen doen stijgen en dalen.
−
|status= [[Handleiding#Status|Incompleet]]
+
 
−
}}
+
==Regulatie van de lichaamstemperatuur==
−
===Onderkoeling===
+
Om correct te functioneren is het lichaam continu bezig met het reguleren van de lichaamstemperatuur rond de normaalwaarde tussen de 36° en 38° graden Celcius. Veranderingen in de lichaamstemperatuur kunnen leiden tot ernstige ziektebeelden en indien niet tijdig behandeld de dood tot gevolg hebben.
 +
 
 +
 
 +
De lichaamstemperatuur wordt geregeld door een goede afstemming van de balans tussen warmte-productie en warmte-afvoer. Wanneer dit evenwicht verstoord raakt kunnen lichaamsprocessen ontregeld raken met ernstige gevolgen. Wanneer de warmte-opname en productie de afvoer van warmte overstijgen ontstaat een toename van de lichaamstemperatuur, ook wel [[hyperthermie]] genoemd.   
 +
Een stijging van de lichaamstemperatuur leidt tot verstoring van diverse processen en kan leiden tot directe schade aan de cellen, activering van de bloedstolling, ontstekingsreacties en celdood. Een temperatuur van 41.6°C veroorzaakt binnen enkele uren ernstige schade aan de cellen.
 +
 
 +
Wanneer de afvoer van warmte groter is dan de warmte productie daalt de lichaamstemperatuur en ontstaat [[onderkoeling]] ook wel genoemd [[hypothermie]], dat elders besproken wordt.
 +
 
 +
Er zijn diverse factoren van invloed op de lichaamstemperatuur, zowel in het lichaam zelf als van buitenaf. De lichaamstemperatuur wordt gereguleerd door een klein gebied in de hersenen, gelegen in de hypothalamus, dat constant de temperatuur van het lichaam bijstelt via verschillende feedbackmechanismen.
 +
 
 +
====Warmte-afvoer====
 +
Er zijn een aantal mechanismen waarmee het lichaam warmte kan kwijt raken, zowel om de lichaamstemperatuur op peil te houden, als onbedoeld waardoor problemen ontstaan:
 +
* Doormiddel van straling (radiatie): afgifte van warmte door rechtstreekse uitstraling vanaf de naakte huid door een medium (bijvoorbeeld lucht) om weer door een ander lichaam te worden opgenomen. Het grootste deel van de lichaamswarmte wordt afgeven door middel van radiatie.
 +
* Doormiddel van geleiding (conductie): afgifte van warmte via direct contact met een ander oppervlak, zoals water of natte kleding, waarbij de warmte wordt geleid naar een koeler oppervlak. Slechts een zeer klein deel van de lichaamswarmte wordt afgegeven door conductie.
 +
* Als gevolg van verdamping (evaporatie) via zweet en via de luchtwegen. Hierbij gaat tevens vocht verloren.
 +
* Via convectie, als gevolg van verplaatsing van lichaamsdelen in bewegende lucht (wind) of in een vloeistofstroom (water).
 +
 
 +
De warme afgifte van het lichaam kan onder andere gereguleerd worden door regulatie van de doorbloeding van de huid, door vaatverwijding (vasodilatatie) wordt meer warmte afgegeven aan de omgeving, terwijl door vaatvernauwing (vasoconstrictie) de warmte juist behouden blijft. Daarnaast kan het lichaam doormiddel van zweetproductie overtollige warmte tijdens inspanning kwijtraken. Verdamping zorgt dan voor de afgifte van warmte. De warmte-afvoer en warmte-afgifte kunnen echter beperkt worden door een hoge omgevingstemperatuur en hoge luchtvochtigheid, door te dikke kleding en een verminderde afvoer of als gevolg van uitdroging.
 +
 
 +
Verminderde warmteafgifte kan worden veroorzaakt door te warme kleding, bijvoorbeeld de hardloper met een regenjack bij een te hoge temperatuur, door gebruik van [[alcohol]], maar ook door factoren in het lichaam zelf zoals verminderde werking van warmteregulatie op oudere leeftijd, een slechte conditie of obesitas. Warmteverlies kan ook beperkt zijn indien het lichaam niet meer in staat is om voldoende te zweten (warmte verlies via verdamping), bijvoorbeeld als gevolg van uitdroging bij forse inspanning, [[drugsgebruik]] en ziekte. Bij een hoge luchtvochtigheid zal het lastiger zijn om via verdamping warmte kwijt te raken. Bij hitteletsels is er vaak een combinatie van een toegenomen warmteproductie met een verminderde warmte-afgifte, zoals bijvoorbeeld een marathonloper die na een regenbui en bij stijgende temperatuur te lang doorloopt in zijn regenjack of bij een verhoogde spieractiviteit en metabolisme in een warme zaal bij drugsgebruik.
  
−
Onderkoeling of hypothermie is een lagere centrale lichaamstemperatuur (kerntemperatuur) dan voor een individu normaal is.
+
Het lichaam heeft ook een aantal mechanismen om bij een te lage lichaamstemperatuur het warmteverlies juist tegen te gaan. Het metabolisme kan worden verhoogd, rillen wordt gestimuleerd en de vaten in de huid knijpen samen ([[vasoconstrictie]]) om verder warmte verlies te voorkomen.
  
−
====Hoe ontstaat onderkoeling?====
 
  
−
Het menselijk lichaam verbrandt de hele dag en nacht door energie om zijn basale functies (homeostase) te vervullen. Tijdens deze verbranding komt ook warmte vrij. Deze warmte gebruiken we om onze temperatuur huishouding (thermoregulatie) op peil te houden.
+
====Warmteproductie====
−
Onderkoeling ontstaat wanneer de warmteproductie van ons lichaam niet voldoende is om de kerntemperatuur op peil te houden. Dit kan komen door een verminderde productie van warmte of een verhoogde afgifte.  
+
Het lichaam genereert warmte door verbranding van brandstoffen en vertering van voedsel (metabolisme), door inspanning van de spieren en door opname van warmte uit de omgeving. Een toename van de lichaamstemperatuur kan veroorzaakt worden door een toename in de warmteproductie in het lichaam en in de spieren, zoals bij inspanning en een een verhoogd metabolisme.  
  
−
Warmte wordt afgegeven via een aantal routes, straling (radiatie), luchtstroming (convectie), geleiding (conductie), en verdamping (evaporatie). Wanneer warmteverlies via een of meer van deze routes de productie overstijgt kan men onderkoeld raken.
+
Toegenomen warmteproductie kan het gevolg zijn van forse lichamelijke inspanning, zoals sporten of zware arbeid, maar ook als gevolg van drugs ([[XTC]], [[cocaïne]], [[amfetamine]]) of medicijnen die het metabolisme in de spieren en organen verhogen.
−
Onderkoeling kan dus voorkomen als het koud is buiten, maar ook bijvoorbeeld als iemand nat is (evaporatie, convectie en conductie) ([[BLS:drenkelingen|Drenkeling]]),iemand na een ongeluk op straat ligt, of als iemand zich heeft ingespannen en daarna teveel warmte kwijtraakt [[Thermische_letsels|Thermische Letsels]].
 
  
−
====Hoe herken je onderkoeling?====
+
Wanneer de thermostaat van het lichaam (de in de hersenen gelegen hypothalamus) registreert dat de lichaamstemperatuur te laag is, zal deze via zenuwen en hormonen trachten de warmteproductie te verhogen. Dat kan bijvoorbeeld door het verhogen van het metabolisme in de cellen en het stimuleren van het rillen van de spieren, waardoor warmte wordt geproduceerd. Het optreden van kippenvel legt een laagje lucht rondom de huid waardoor minder warmte verloren gaat.
−
De symptomen van onderkoeling zijn divers. Het enige definitieve symptoom is een lage lichaamstemperatuur in de kern.
 
−
Daarnaast kan er sprake zijn van rillen, sloomheid of sufheid, trage hartslag en ademhaling, slaperigheid en bleke huid.
 
−
Rillen kan ook afwezig zijn, wat een teken is van sterke onderkoeling, alsmede een trage hartslag ([[bradycardie]]) en ademhaling ([[bradypneu]]).
 
  
−
====Hoe voorkom je onderkoeling?====
+
==Bronvermelding==
−
Onderkoeling kan voorkomen worden door de straling, luchtstroming, geleiding en verdamping tegen te gaan. Dit doet men door een goede isolerende laag kleding aan te trekken, en natte kleding uit te trekken.
+
Op deze pagina wordt gebruik gemaakt van de volgende bronnen:<ref name="SEHBSL">Spoedeisende Hulpverlening. RG van Kesteren, Th W Wulterkens. (BSL 2007) ISBN 9031340278</ref>
 +
<references />
  
−
====Hoe behandel je onderkoeling?====
 
−
Als EHV-er kun je alleen passieve maatregelen nemen om de lichaamstemperatuur weer op peil te brengen, het lichaam moet zelf de warmte die het nodig heeft om weer warm te worden produceren. Je voorkomt met je maatregelen alleen verder warmteverlies.
 
  
−
=====Methoden:=====
+
[[Categorie:Warmte-en_koudeletsels]][[Categorie:Incompleet]]
−
Wanneer je een onderkoeld persoon wilt helpen dan is de belangrijkste actie het onderbreken van warmteverlies zoals hierboven gemeld. Dit doe je door het slachtoffer in te pakken in dekens.
 
−
Ideaal gezien heb je minstens 2 gewone (wollen)dekens en 2 [[isolatie dekens]] (ook wel [[reddingsdeken]] genoemd) (zilver binnen). Het uiteindelijke principe is dat alle ledematen en het torso en hoofd apart worden ingepakt in een isolerende laag die de verschillende routes van warmteverlies afsnijdt.
 
−
er zijn echter vele verschillende methoden om dit te bereiken. Ook kunnen er meer dekens en isolatiedekens gebruikt worden, 2 van elk is echter het minimum.
 

Huidige versie van 15 jun 2012 om 13:17

Auteur: Pim / Supervisor: Pim / Co-auteur: [[]] / Niveau: Beginner/Gevorderd / Paginastatus: Concept. Laatste bewerking: Pim. Zie ook Handleiding.

Eerste Hulp Wiki zoekt schrijvers! Schrijf jij ook mee?


Warmte- en koudeletsels zijn een groep aandoeningen die optreden als gevolg van veranderingen in de buitentemperatuur en de lichaamstemperatuur.

Deze groep kan, zoals de naam al aangeeft, worden onderverdeeld in twee groepen:

Beide groepen kunnen zelf ook weer onderverdeeld zijn in een aantal ziektebeelden. Deze pagina beschrijft een aantal mechanismen die de lichaamstemperatuur reguleren en welke (omgevings)factoren de lichaamstemperatuur kunnen doen stijgen en dalen.

Regulatie van de lichaamstemperatuur

Om correct te functioneren is het lichaam continu bezig met het reguleren van de lichaamstemperatuur rond de normaalwaarde tussen de 36° en 38° graden Celcius. Veranderingen in de lichaamstemperatuur kunnen leiden tot ernstige ziektebeelden en indien niet tijdig behandeld de dood tot gevolg hebben.


De lichaamstemperatuur wordt geregeld door een goede afstemming van de balans tussen warmte-productie en warmte-afvoer. Wanneer dit evenwicht verstoord raakt kunnen lichaamsprocessen ontregeld raken met ernstige gevolgen. Wanneer de warmte-opname en productie de afvoer van warmte overstijgen ontstaat een toename van de lichaamstemperatuur, ook wel hyperthermie genoemd. Een stijging van de lichaamstemperatuur leidt tot verstoring van diverse processen en kan leiden tot directe schade aan de cellen, activering van de bloedstolling, ontstekingsreacties en celdood. Een temperatuur van 41.6°C veroorzaakt binnen enkele uren ernstige schade aan de cellen.

Wanneer de afvoer van warmte groter is dan de warmte productie daalt de lichaamstemperatuur en ontstaat onderkoeling ook wel genoemd hypothermie, dat elders besproken wordt.

Er zijn diverse factoren van invloed op de lichaamstemperatuur, zowel in het lichaam zelf als van buitenaf. De lichaamstemperatuur wordt gereguleerd door een klein gebied in de hersenen, gelegen in de hypothalamus, dat constant de temperatuur van het lichaam bijstelt via verschillende feedbackmechanismen.

Warmte-afvoer

Er zijn een aantal mechanismen waarmee het lichaam warmte kan kwijt raken, zowel om de lichaamstemperatuur op peil te houden, als onbedoeld waardoor problemen ontstaan:

  • Doormiddel van straling (radiatie): afgifte van warmte door rechtstreekse uitstraling vanaf de naakte huid door een medium (bijvoorbeeld lucht) om weer door een ander lichaam te worden opgenomen. Het grootste deel van de lichaamswarmte wordt afgeven door middel van radiatie.
  • Doormiddel van geleiding (conductie): afgifte van warmte via direct contact met een ander oppervlak, zoals water of natte kleding, waarbij de warmte wordt geleid naar een koeler oppervlak. Slechts een zeer klein deel van de lichaamswarmte wordt afgegeven door conductie.
  • Als gevolg van verdamping (evaporatie) via zweet en via de luchtwegen. Hierbij gaat tevens vocht verloren.
  • Via convectie, als gevolg van verplaatsing van lichaamsdelen in bewegende lucht (wind) of in een vloeistofstroom (water).

De warme afgifte van het lichaam kan onder andere gereguleerd worden door regulatie van de doorbloeding van de huid, door vaatverwijding (vasodilatatie) wordt meer warmte afgegeven aan de omgeving, terwijl door vaatvernauwing (vasoconstrictie) de warmte juist behouden blijft. Daarnaast kan het lichaam doormiddel van zweetproductie overtollige warmte tijdens inspanning kwijtraken. Verdamping zorgt dan voor de afgifte van warmte. De warmte-afvoer en warmte-afgifte kunnen echter beperkt worden door een hoge omgevingstemperatuur en hoge luchtvochtigheid, door te dikke kleding en een verminderde afvoer of als gevolg van uitdroging.

Verminderde warmteafgifte kan worden veroorzaakt door te warme kleding, bijvoorbeeld de hardloper met een regenjack bij een te hoge temperatuur, door gebruik van alcohol, maar ook door factoren in het lichaam zelf zoals verminderde werking van warmteregulatie op oudere leeftijd, een slechte conditie of obesitas. Warmteverlies kan ook beperkt zijn indien het lichaam niet meer in staat is om voldoende te zweten (warmte verlies via verdamping), bijvoorbeeld als gevolg van uitdroging bij forse inspanning, drugsgebruik en ziekte. Bij een hoge luchtvochtigheid zal het lastiger zijn om via verdamping warmte kwijt te raken. Bij hitteletsels is er vaak een combinatie van een toegenomen warmteproductie met een verminderde warmte-afgifte, zoals bijvoorbeeld een marathonloper die na een regenbui en bij stijgende temperatuur te lang doorloopt in zijn regenjack of bij een verhoogde spieractiviteit en metabolisme in een warme zaal bij drugsgebruik.

Het lichaam heeft ook een aantal mechanismen om bij een te lage lichaamstemperatuur het warmteverlies juist tegen te gaan. Het metabolisme kan worden verhoogd, rillen wordt gestimuleerd en de vaten in de huid knijpen samen (vasoconstrictie) om verder warmte verlies te voorkomen.


Warmteproductie

Het lichaam genereert warmte door verbranding van brandstoffen en vertering van voedsel (metabolisme), door inspanning van de spieren en door opname van warmte uit de omgeving. Een toename van de lichaamstemperatuur kan veroorzaakt worden door een toename in de warmteproductie in het lichaam en in de spieren, zoals bij inspanning en een een verhoogd metabolisme.

Toegenomen warmteproductie kan het gevolg zijn van forse lichamelijke inspanning, zoals sporten of zware arbeid, maar ook als gevolg van drugs (XTC, cocaïne, amfetamine) of medicijnen die het metabolisme in de spieren en organen verhogen.

Wanneer de thermostaat van het lichaam (de in de hersenen gelegen hypothalamus) registreert dat de lichaamstemperatuur te laag is, zal deze via zenuwen en hormonen trachten de warmteproductie te verhogen. Dat kan bijvoorbeeld door het verhogen van het metabolisme in de cellen en het stimuleren van het rillen van de spieren, waardoor warmte wordt geproduceerd. Het optreden van kippenvel legt een laagje lucht rondom de huid waardoor minder warmte verloren gaat.

Bronvermelding

Op deze pagina wordt gebruik gemaakt van de volgende bronnen:[1]

  1. ↑ Spoedeisende Hulpverlening. RG van Kesteren, Th W Wulterkens. (BSL 2007) ISBN 9031340278
Overgenomen van "http://www.eerstehulpwiki.nl/wiki/index.php?title=Warmte-_en_koudeletsels&oldid=5364"