Wervelletsel: verschil tussen versies
| [gecontroleerde versie] | [gecontroleerde versie] |
(→Inleiding) |
(→Symptomen en klachten bij wervelletsel en dwarslaesie) |
||
| Regel 19: | Regel 19: | ||
===Symptomen en klachten bij wervelletsel en dwarslaesie=== | ===Symptomen en klachten bij wervelletsel en dwarslaesie=== | ||
| + | Vanwege het risico op verergering van het letsel en het mogelijke veroorzaken van een dwarslaesie is het essentieel om aan de hand van het [[ongevalsmechanisme]] na te gaan of er sprake is van een [[hoogenergetisch trauma]] en er dus wervelletsel kan bestaan. Bij ieder hoogenergetisch trauma is er de verdenking op wervelletsel, tot het tegendeel in het [[Hulpdiensten:SEH|ziekenhuis]] bewezen is. Er zijn een aantal specifieke [[ongevalsmechanisme]]n die vaak voorkomen bij wervelletsel: | ||
| − | + | Voor een wervelletsel in de nekwervelkolom ([[cervicaal]] wervelletsel) zijn dat: | |
| − | + | * Ieder [[hoogenergetisch trauma]] | |
| − | zijn | + | * Verwondingen boven het niveau van het [[sleutelbeen]] ([[clavicula), dus in de nek en aan het hoofd |
| − | + | * Pijnk in de hals, spontaan of bij bewegingen | |
| − | * Ieder hoogenergetisch trauma | + | * Bewusteloosheid na een ongeval, bewusteloosheid en verwondingen aan het hoofd |
| − | * Verwondingen boven het niveau van | + | |
| − | + | * Na een voor of achterwaartse beweging van de nek (kop-staartbotsing) | |
| − | + | ||
| − | * | + | |
| − | * | + | VOor een wervelletsel in de borst- of lendewervelkolom zijn dat: |
| − | + | * Ieder [[hoogenergetisch trauma]] | |
| − | * Na een | + | * Een val recht op de hiel of stuit |
| − | + | * Na een voor of achterwaartse beweging van de romp | |
| − | + | * Na een val waarbij de rug gedraaid werd | |
| − | * | + | |
| − | * | + | Op grond van het ongevalsmechanisme kan met een verdenking hebben op wervelletsel, voor die verdenking is het niet noodzakelijk dat het slachtoffer ook daadwerkelijk klachten en symptomen heeft van wervelletsel. |
| − | * Na een | + | <br><br> |
| − | * Na een val waarbij de rug gedraaid werd | + | De klachten bij een wervelletsel bestaan vaak uit pijn ter plaatse van de breuk in nek of rug. Soms is er sprake van uitstralende pijn vanuit de nek of rug in armen of benen. Er kunnen tintellingen of een dof gevoel zijn in armen of benen en bij een volledige dwarslaesie is er geen gevoel meer in de ledematen onder het aangedane deel van het ruggenmerg. |
| − | + | Realiseer je dat ernstige verwondingen elders in het lichaam af kunnen leiden van de pijn in de nek of rug. Dit is ook het geval bij gebruik van alcohol, bewustzijnsstoornissen en druggebruik. Dit worden ook wel afleidende verwondingen of distracting injuries genoemd. | |
| − | + | <br><br> | |
| − | + | Bij een complete dwarslaesie (en soms ook bij een gedeeltelijke dwarslaesie worden vaak ook nog andere symptomen gezien. Op de voorgrond staat uitval, het onvermogen ledematen te bewegen en gevoelloosheid. Daarnaast kan er sprake zijn van urineverlies of het onvermogen te urineren. Bij mannen kan een blijvende erectie optreden ([[priapisme]]), zij zijn zich daar vaak niet van bewust. Als gevolg van onderbreking van het [[autonome zenuwstelsel]] kan ook [[neurogene shock]] optreden. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | < | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | onder het | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | en | ||
| − | |||
| − | < | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | Bij een | ||
| − | |||
| − | |||
<br><br> | <br><br> | ||
| − | + | Bij zeer hoge dwarslaesies in de nekwervelkolom (ter hoogte van de 3e en 4e nekwervel) kunnen [[stoornissen in de ademhaling]] optreden als gevolg van doorsnijding van de zenuwen die de [[ademhaling]] aansturen. Dit is niet met het leven verenigbaar. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
Versie van 23 mrt 2011 om 14:06
| Niveau: Gevorderd |
Inleiding
Een wervelletsels is een verstoring van de samenhang en stevigheid van de wervelkolom. De wervelkolom begint bij de eerste nekwervel (cervicaal, gaat dan bij de zevende nekwervel over in de borstwervelkolom (thoracaal) bestaande uit 12 wervels en halverwege de rug over in de lendewervelkolom (lumbaal), bestaande uit 5 wervels. De wervelkolom bestaat dus uit totaal 24 wervels, begint in de schedel en eindigt in het heiligbeen en het bekken.
Letsels van de wervelkolom worden veroorzaakt door een hoogenergetisch trauma, waarbij tijdens een ongeval dusdanig veel kracht op de wervelkolom en de ligamenten wordt uitgeoefend waardoor verschuiving van de gewrichten plaatsvinden en de samenhang verstoort raakt. Het ongevalsmechanisme is mede bepalend voor de ernst en de plaats van de fracturen in de wervelkolom. Omdat het ruggenmerg in de wervelkolom loopt, is er bij beschadiging van de wervelkolom groot risico op het optreden van doorsnijding of schade aan het ruggenmerg, ook wel dwarslaesie genoemd. Door een dwarslaesie treedt uitval op onder het niveau van de doorsnijding.
Een dwarslaesie kan zowel gedeeltelijk als geheel zijn. Bij een gedeeltelijke doorsnijding van het ruggenmerg zal een deel van de functies onder het niveau van de dwarslaesie in tact blijven, mits de schade niet toeneemt, door bijvoorbeeld verplaatsing van het slachtoffer. Bij een volledige dwarslaesie is er uitval van alle functie onder het niveau van de doorsnijding.
De meest voorkomende plaats waar facturen van de wervelkolom voorkomen zijn de nekwervelkolom en de borstwervelkolom.
Een wervelleltsel hoeft niet per se door een groot ongeval op te treden. Door veranderingen in het bot of de structuren van de wervelkolom, bijvoorbeeld door ziekte, kunnen 'spontaan' fracturen optreden. Denk bijvoorbeeld aan botontkalkin (osteoporose), uitzaaingen van kanker (metastasen) of andere afwijkingen. Deze fracturen kunnen spontaan of bij een zeer klein trauma al optreden.
Ook de whiplash (een type cervicaal wekedelenletsel) wordt apart genoemd, omdat deze vaak na een zeer typisch ongevalmechanisme (kop- staart botsing) voorkomt.
Symptomen en klachten bij wervelletsel en dwarslaesie
Vanwege het risico op verergering van het letsel en het mogelijke veroorzaken van een dwarslaesie is het essentieel om aan de hand van het ongevalsmechanisme na te gaan of er sprake is van een hoogenergetisch trauma en er dus wervelletsel kan bestaan. Bij ieder hoogenergetisch trauma is er de verdenking op wervelletsel, tot het tegendeel in het ziekenhuis bewezen is. Er zijn een aantal specifieke ongevalsmechanismen die vaak voorkomen bij wervelletsel:
Voor een wervelletsel in de nekwervelkolom (cervicaal wervelletsel) zijn dat:
- Ieder hoogenergetisch trauma
- Verwondingen boven het niveau van het sleutelbeen ([[clavicula), dus in de nek en aan het hoofd
- Pijnk in de hals, spontaan of bij bewegingen
- Bewusteloosheid na een ongeval, bewusteloosheid en verwondingen aan het hoofd
- Na een voor of achterwaartse beweging van de nek (kop-staartbotsing)
VOor een wervelletsel in de borst- of lendewervelkolom zijn dat:
- Ieder hoogenergetisch trauma
- Een val recht op de hiel of stuit
- Na een voor of achterwaartse beweging van de romp
- Na een val waarbij de rug gedraaid werd
Op grond van het ongevalsmechanisme kan met een verdenking hebben op wervelletsel, voor die verdenking is het niet noodzakelijk dat het slachtoffer ook daadwerkelijk klachten en symptomen heeft van wervelletsel.
De klachten bij een wervelletsel bestaan vaak uit pijn ter plaatse van de breuk in nek of rug. Soms is er sprake van uitstralende pijn vanuit de nek of rug in armen of benen. Er kunnen tintellingen of een dof gevoel zijn in armen of benen en bij een volledige dwarslaesie is er geen gevoel meer in de ledematen onder het aangedane deel van het ruggenmerg.
Realiseer je dat ernstige verwondingen elders in het lichaam af kunnen leiden van de pijn in de nek of rug. Dit is ook het geval bij gebruik van alcohol, bewustzijnsstoornissen en druggebruik. Dit worden ook wel afleidende verwondingen of distracting injuries genoemd.
Bij een complete dwarslaesie (en soms ook bij een gedeeltelijke dwarslaesie worden vaak ook nog andere symptomen gezien. Op de voorgrond staat uitval, het onvermogen ledematen te bewegen en gevoelloosheid. Daarnaast kan er sprake zijn van urineverlies of het onvermogen te urineren. Bij mannen kan een blijvende erectie optreden (priapisme), zij zijn zich daar vaak niet van bewust. Als gevolg van onderbreking van het autonome zenuwstelsel kan ook neurogene shock optreden.
Bij zeer hoge dwarslaesies in de nekwervelkolom (ter hoogte van de 3e en 4e nekwervel) kunnen stoornissen in de ademhaling optreden als gevolg van doorsnijding van de zenuwen die de ademhaling aansturen. Dit is niet met het leven verenigbaar.
