Kwallensteken: verschil tussen versies

Versie van 28 sep 2011 om 11:38

Steken van kwallen komen in Nederland met enige regelmaat voor in de kustprovincies. Kwallen leven in zout water en spoelen afhankelijk van stromingen, windrichting en seizoen aan op het strand. Kwallensteken kunnen zowel tijdens het zwemmen als op het strand ontstaan. De meeste kwallen in de Noordzee zijn niet gevaarlijk, maar kunnen wel leiden tot vervelende klachten. In de Noordzee zijn de meest voorkomende stekende kwallen de haarkwal en de kompaskwal, soms wordt ook de zeewesp gezien. In de meer tropische zeeën komen echter wel kwallen voor die kunnen leiden tot ernstige verschijnselen en zelfs overlijden, dit zijn onder andere het Portugees oorlogschip (dodelijk), de Irukandj en de Australische zeewesp.

Kwallen steken met brandharen, die vaak als tentakels onder de kwal langen of op zijn oppervlak zitten. Deze geven een reactie bij aanraking. Op de plaats waar deze brandharen de huid hebben geraakt, treedt een reactie op met roodheid, zwelling en soms blaarvorming. Er is vaak (veel) pijn, een branderig gevoel of jeuk. Soms treden ernstige reacties op, waarbij stoornissen in de vitale functies en ernstige anafylactische reacties kunnen optreden.

De mogelijkheden om de inwerking van het gif te beperken zijn beperkt. Bij ernstige verschijnselen moet snel professionele hulp worden ingeschakeld.

• Spoelen met zout water kan de inwerking beperken en verkoelend werken. Gebruik geen zoet water, dit kan de brandharen opnieuw activeren waardoor de klachten verergeren.
• Gebruik bij 'Nederlandse' kwallen géén azijn, dit verergert doorgaans de klachten. Bij sommige tropische kwallen kan azijn wel effectief zijn, vraag dit eventueel na aan lokale bevolking of medische posten. In het (tropische) buitenland wordt gebruik van azijn wel aangeraden omdat dit het gif kan neutraliseren en de ernstige verschijnselen kan voorkomen.
• Waarschuw bij ernstige verschijnselen een ambulance. Indien de klachten niet binnen een kwartier tot een half uur verminderd zijn, ga dan naar een huisarts.
• Gebruik eventueel een middel om de jeuk te beperken, zoals Nestosyl of vraag bij een strandpost na of zij een middel hebben.
• Ondanks de jeuk wordt wrijven sterk afgeraden, dit zorgt voor meer irritatie van de huid.

Het gebruik van ammonia wordt afgeraden. Vroeger werd ammonia op een kompres op de aangedane huid gelegd, dit geeft echter verbranding van de huid. Uitzuigen van kwallensteken is niet zinvol, het geeft slechts beschadiging van de huid.