Ongevallen met vuurwerk

Auteur: Pim / Supervisor: Pim / Co-auteur: [[]] / Niveau: Beginner / Paginastatus: Concept. Laatste bewerking: Pim. Zie ook Handleiding. Eerste Hulp Wiki zoekt schrijvers! Schrijf jij ook mee?

Rond de jaarwisseling wordt voor miljoenen euro's vuurwerk afgestoken. Vele prachtige vuurpijlen, vuurpotten en knallers gaan de lucht in. Helaas heeft dit vuurwerk ook zijn keerzijde en bezoeken jaarlijks vele (jonge) mensen de Spoedeisende Hulp na een ongeval met vuurwerk. Soms doordat eenvoudig siervuurwerk niet doet wat men verwachtte, soms doordat een zelfgemaakte vuurwerkbom onverwacht ontploft of omdat (illegaal) vuurwerk sterker blijkt dan in eerste instantie ingeschat. Letsel door vuurwerk kan zeer ernstig zijn en soms zelfs leiden tot de dood.

Uit recent onderzoek van het Rode Kruis blijkt dat veel mensen niet precies weten wat ze moeten doen bij letsel als gevolg van vuurwerk.

Zie ook dit filmpje van het Rode Kruis: https://www.youtube.com/watch?v=vg0nIYlRMZk

Preventie

Preventie bij ongevallen met vuurwerk is het sleutelwoord. Veel ongevallen kunnen voorkomen worden door veilig afsteken van vuurwerk en door gebruik beschermingsmiddelen.

• Gebruik altijd een veiligheidsbril ter bescherming van de ogen
• Bescherm je gehoor, draag oordoppen
• Vermijd gebruik van alcohol of drugs bij het afsteken van vuurwerk
• Neem voldoende afstand tot het vuurwerk en laat omstanders voldoende afstand houden. Houd kleine kinderen op voldoende afstand en uit te buurt van vuurwerk en kampvuren
• Steek altijd vuurwerk aan met een aansteeklont
• Gebruik alleen goedgekeurd consumenten vuurwerk
• Steek vuurwerk dat niet is afgegaan niet opnieuw aan, wacht lang genoeg met het oprapen van vuurwerk dat niet is afgegaan en gooi het in een emmer water en vervolgens in de container
• Ruim alle vuurwerkresten op, zodat kinderen er niet mee kunnen gaan spelen
• Gooi geen vuurwerk in een kampvuur
• Zet vuurpijlen in een verzwaarde fles, zodat deze niet kan omvallen
• Draag geen brandbare kleding, zoals een fleece-trui
• Zorg ervoor dat je blusmiddelen bij de hand hebt, zoals een kleine brandblusser en een emmer water

Eerste Hulp middelen

Een aantal hulpmiddelen kan handig zijn voor eerste hulp tijdens de jaarwisseling:

• Mobiele telefoon voor het alarmeren van 1-1-2. Zorg dat je ook weet waar zich een vaste telefoon bevindt voor het geval het netwerk overbelast raakt
• Wegwerphandschoenen
• Schoon water in een flesje
• Blusmiddelen, zoals een emmer water of een brandblusser, een blusdeken
• Een traumazwachtel of tourniquet, of andere verbandmiddelen waarmee een hevige bloeding kan worden gestaakt
• Reddingsdeken (let op: een reddingsdeken is zeer brandbaar!)
• Een EHBO-set

Letsels bij ongevallen met vuurwerk

Vuurwerk is een explosief en kan diverse (ernstige) letsels veroorzaken.

• Brandwonden ontstaan wanneer het vuurwerk dicht bij het lichaam tot ontploffing komt. Door de grote hitte die vrijkomt kunnen zelfs derdegraads brandwonden ontstaan. Vaak raken de onbedekte lichaamsdelen het eerst verbrand, zoals het gelaat en de handen. Kleding kan in brand vliegen. Soms treedt er ook een inhalatietrauma op, als gevolg van inademen van vuur en rook.
• Amputatie van met name handen en armen kan optreden door de explosie, waarbij lichaamsdelen worden afgerukt en actief bloedverlies kan optreden. Daarnaast kunnen (ernstige) huidverwondingen ontstaan.
• Oogletsels treden veelvuldig op, doordat stukjes vuurwerk, as, metaal en kruit in de ogen terecht komen. Deze kunnen leiden tot ernstige schade aan het oog en zelfs blindheid. Ook kan verbranding van het oog optreden. Buskruit dat in het oog terecht komt moeten gezien worden als chemische brandwonden.
• Gehoorschade kan door de knal optreden. Soms is dit tijdelijk, soms is er langere tijd een piep in de oren, soms treedt zelfs doofheid op.
• Blast kan optreden als gevolg van de explosie, met name bij zwaarder vuurwerk. Als gevolg van de drukverplaatsing kan ernstig inwendig letsel ontstaan.
• Exploderend vuurwerk in het gezicht kan behalve ernstige verminking ook door aangezichtsletsel een directe bedreiging vormen van de vitale functies. De luchtweg kan beschadigd raken, en er kan hevig bloedverlies optreden.

Eerste Hulp bij ongevallen met vuurwerk

Ongevallen met vuurwerk zijn er in vele variaties. Deze pagina geeft een aantal vuistregels voor de eerste hulp bij vuurwerkongevallen, de specifieke letsels worden op hun respectievelijke pagina's besproken.

Algemene tips bij Eerste Hulp bij ongevallen met vuurwerk

• Let op de eigen veiligheid!
• Blus eventuele brandjes op het slachtoffer met een blusdeken of water.
• Draag wegwerphandschoenen bij iedere behandeling.

Brandwonden

• Koelen: Eerst water, de rest komt later. Het direct koelen van brandwonden met lauw stromend water (15-30C graden) gedurende 10 tot 20 minuten is essentieel om verergering van de brandwonden te voorkomen. Gebruik indien geen water voor handen is een brandwondenkompres. Koelen is tot 3 uur na het ontstaan van de brandwond nog zinvol.
• Dek de wond na het koelen steriel af, bij voorkeur met een steriel niet-verklevend gaas, zoals Metalline-verband. Bedek de wond losjes als er blaren zijn en voorkom dat de blaren kapot gaan. Gebruik nooit brandzalf of boter op een brandwond.
• Verwijder vastzittende kleding niet, voorkom dat de huid verder beschadigd.
• Bij kleine bandenwonden of brandwonden op het gelaat of de handen, verwijs het slachtoffer naar de huisartsenpost.
• Bij grote tweede- of derdegraads brandwonden, brandwonden in het gelaat en een mogelijk inhalatietrauma, waarschuw 112.

Hevig bloedverlies

• Actief bloedverlies: stop actief bloedverlies door druk op de wond te geven met steriele gazen of een schone doek. Laat eventueel het slachtoffer zelf op de wond drukken. Leg een traumazwachtel of wonddrukverband aan. Bij hevig bloedverlies bel je 1-1-2.
• Bij een hevige bloeding aan een ledemaat kan overwogen worden om een tourniquet aan te leggen, mits men bekend is met het gebruik van een tourniquet.
• Laat een slachtoffer met een hevige bloeding liggen.
• Wees bedacht op het optreden van shock.
• Het stoppen van hevig bloedverlies heeft prioriteit boven het koelen van eventuele brandwonden. Soms betekent dit dat men het koelen even moet uitstellen. Eventueel kan een brandwondenkompres gebruikt worden.

Amputatie van een lichaamsdeel

• Amputatie: stop hevig bloedverlies door druk op de wond te geven. Leg een wonddrukverband of traumazwachtel aan. Indien er sprake is van hevig bloedverlies dan kan, indien beschikbaar, ook een tourniquet worden aangelegd.
• Bel 1-1-2.
• Koel indien mogelijk, tenzij er sprake is van hevig bloedverlies.
• Geef het afgerukte lichaamsdeel mee naar het ziekenhuis. Leg het afgerukte lichaamsdeel in een plastic zak en plaats die plastic zak in een andere zak met daarin ijswater. Zorg dat het lichaamsdeel niet in rechtstreeks contact komt met het water of dat het op ijsblokjes gelegd wordt.

Oogletsels

• Oogletsels: laat het slachtoffer niet in het oog wrijven. Probeer het slachtoffer te kalmeren, er is vaak sprake van onrust en paniek. Vraag of het slachtoffer nog wat kan zien.
• Indien het oog intact is (het oogwit is intact en de pupil is mooi rond) en er zit kruit in het oog, spoel dan voorzichtig het oog. Laat het slachtoffer omhoog kijken en trek het onderste ooglid voorzichtig iets om laag. Bel 1-1-2.
• Indien het oog niet intact is (het oogwit is beschadigd, er is bloed in het oog te zien of de pupil is vervormd), bel dan 1-1-2. Druk niet op het oog en leg géén gaasjes of andere voorwerpen op het oog. Dit kan leiden tot verdere beschadiging. Laat het slachtoffer met het hoofd naar achter gekanteld zitten.
• Probeer niet om splinters of stukjes roet te verwijderen, dit kan schade aan het oog verergeren.
• Bij verbranding van het oog kan men voorzichtig spoelen met lauw water gedurende 10-15 minuten, tenzij het oog niet intact is of er sprake is van een doordringende oogverwonding.
• Ieder oogletsel moet door een arts beoordeeld worden.

Overige letsels

• Doofheid: verwijs het slachtoffer naar de huisarts voor beoordeling. Indien er bloed uit het oor komt, verwijs het slachtoffer naar de Spoedeisende Hulp zodat hij door de KNO-arts gezien kan worden.
• Aangezichtletsels: bij hevige bloedingen in het gelaat, de mond en keel kan het slachtoffer een bedreigde luchtweg krijgen. Laat het slachtoffer indien aanspreekbaar voorover gebogen (de zogenaamde schrijfhouding) zitten zodat het bloed niet in de mond of keel loopt. Bij een bewusteloos slachtoffer leg het slachtoffer dan in de stabiele zijligging. Probeer bloedingen in het gelaat te stelpen door druk op de wond.
• Wees bedacht op onderkoeling tijdens een koude (en natte) jaarwisseling. Kleed je voldoende warm in niet-brandbare kleding.
• Wees bedacht op overmatig gebruik van alcohol of drugs.

Bij alle letsels van ongevallen met vuurwerk is het belangrijk om het slachtoffer na het optreden van het ongeval niet meer te laten eten of drinken. Wanneer er een operatie moet plaatsvinden kan het van belang zijn dat het slachtoffer nuchter is. Gebruik geen alcohol om de pijn te verzachten!

Externe links

• Veiligheid.NL: Veilig vuurwerk afsteken
• NOS Onwetendheid ongevallen met vuurwerk

Bronvermeldingen

Op deze pagina wordt gebruik gemaakt van de onderstaande bronnen: