| Auteur: Sija / Supervisor: Pim / Co-auteur: [[]] / Niveau: Beginner/Gevorderd / Paginastatus: Concept. Laatste bewerking: Pim. Zie ook Handleiding. Eerste Hulp Wiki zoekt schrijvers! Schrijf jij ook mee? |
Buikpijn is een klacht die veel voorkomt bij jong en oud. Buikpijn kan spontaan ontstaan, na het eten of na een trauma. Meestal is buikpijn onschuldig en gaat het vanzelf weer over. Soms is er sprake van een ernstige oorzaak van de buikpijn zoals (traumatische) bloeding van buikorganen of een blindedarmontsteking (appendicitis). Zonder beeldvormende technieken zoals echo en CT is het in het veld soms lastig om na te gaan wat er precies aan de hand is en of snel ingrijpen vereist is.
Inhoud
Buikpijn na trauma
Na een val of ongeluk kunnen buikorganen beschadigd raken waarbij er inwendig bloedverlies optreedt. Klachten ontstaan soms pas na uren, daarom is het bij een slachtoffer met buikpijn altijd belangrijk om goed door te vragen naar een mogelijk trauma eerder die dag. Wel is het mogelijk om alarmsymptomen te herkennen. Deze alarmsymptomen bieden slechts een handvat, afwezigheid van alarmsymptomen sluit immers een ernstige oorzaak niet uit. Sommige symptomen zijn niet specifiek en worden ook bij vele andere ziektebeelden gezien, andere geven een sterke aanwijzing voor een ernstige oorzaak van buikpijn.
Enkele niet specifieke symptomen:
- Blauwe plekken
- Misselijkheid en overgeven
- Koorts
Alarmsymptomen voor inwendige bloeding
Er zijn enkele alarmsymptomen die gezien worden bij een inwendige bloeding. Bij een verdenking hierop moet professionele hulp worden ingeschakeld (112).
- Bloed in urine (zonder voorafgaand trauma geen alarmsymptoom, zie blaasontsteking)
- Bloed in braaksel
- Veranderingen in bewustzijn en tekenen van shock
- Buikpijn die niet minder wordt bij rustig aan doen of die erger wordt
- (plank)harde buik
- Bewusteloosheid
- Liggen in foetushouding (opgetrokken knieën)
Buikpijn zonder voorafgaand trauma
Buikpijn zonder voorafgaand trauma kan vele oorzaken hebben. Als ehv-er is het belangrijk om onderscheid te maken tussen klachten die directe hulp behoeven, klachten die door de huisarts behandelt kunnen worden en klachten die waarschijnlijk vanzelf over gaan. Veel mensen zien de eerste-hulppost als laagdrempelige/goedkope huisartsenpost ("ik heb al weken buikpijn..."), in dit soort gevallen is het belangrijk het slachtoffer te wijzen op de verschillende functies van de huisarts en de eerste-hulppost.
Alarmsymptomen
Buikpijn zonder voorafgaand trauma gaat meestal vanzelf weer over. Als één van de volgende alarmsymptomen optreedt is het belangrijk om professionele hulp in te schakelen.
- Pijn rechts onderin de buik (verdenking blindedarmontsteking)
- Pijn die steeds erger wordt
- Dusdanige pijn dat het slachtoffer niet meer kan lopen
- Buikpijn bij een zwangere vrouw
- Acuut ontstane buikpijn met tekenen van shock (aneurysma van de aorta)
Niet-traumatische ziektebeelden waarbij buikpijn op kan treden
- Blindedarmontsteking (appendicitis)→ pijn rechtsonder is buik, misselijk, verlies van eetlust, koorts
- Blaasontsteking → pijn bij plassen, vaak kleine beetjes plassen, troebele of bloederige urine, pijn onderin buik
- Voedselvergiftiging → buikpijn, misselijkheid, overgeven, diarree. Enkele uren na eten van besmet eten
- Menstruatiepijn
- Prikkelbare darm symdroom (PDS)
- Buikgriep
Andere oorzaken van buikpijn
Er zijn ook een aantal andere ziektebeelden die pijn in de buik kunnen geven, terwijl de oorzaak buiten de buikholte ligt. Denk bijvoorbeeld aan:
- Het hartinfarct kan pijn in de bovenbuik geven, terwijl er geen pijn op de borst is. Dit is een lastige klacht omdat niet altijd de specifieke symptomen van pijn op de borst aanwezig hoeven te zijn.
- Een aneurysma van de aorta, ofwel een verzwakking en verwijding van de grote lichaamsslagader kan acute pijn in de buik geven, zeker wanneer de wand van het bloedvat (spontaan) scheurt en er een bloeding in de buik optreedt.
- Soms geeft een longontsteking pijn in de bovenbuik. Vaak zijn er dan ook klachten van kortademigheid en hoesten.