Vergiftigingen

Vergiftigingen, ook wel intoxicaties genoemd, komen relatief veel voor en varieeren van inname van een relatief onschuldige stof tot ernstige vergiftigingen met stoornissen van de vitale functies. Iedere stof is een potentieel vergif. Het effect en de schadelijkheid zijn afhankelijk van de hoeveelheid die wordt ingenomen en de wisselwerking met de processen in het lichaam. Van sommige stoffen is erg veel nodig om te spreken van een vergiftiging. Van water moet men vele liters innemen om schadelijke effecten te bereiken. Van sommige stoffen is een kleine hoeveelheid al voldoende om ernstige verstoringen te veroorzaken.

Inleiding

Giftige stoffen kunnen op veel verschillende manieren het lichaam binnenkomen. Meestal gebeurt dat via de mond doordat iemand een stof inneemt en waarbij opname via het maag-darmstelsel plaatsvindt. Via inademing kunnen giftige gassen worden opgenomen via de longen en zo via het bloed verspreid worden. Ook kunnen stoffen rechtstreeks in de bloedbaan geïnjecteerd worden of via de huid of ogen worden opgenomen. Zoals gezegd zijn er zeer veel stoffen die een vergif kunnen zijn. De inwerking van de stoffen kan verschillend zijn. Sommige stoffen werken direct in op de plaats waar het wordt ingenomen, andere stoffen worden eerst opgenomen in het lichaam voordat zij het giftige effect kunnen bewerkstelligen. Directe schade kan bijvoorbeeld worden veroorzaakt door bijtende of etsende stoffen, die bij inname via de mond schade geven in mond, slokdarm en maag. Medicatie daarentegen wordt eerst opgenomen in het lichaam en zal pas in het bloed zijn schadelijke werking geven. Sommige stoffen zijn direct schadelijk na opname, andere stoffen worden eerst processen in het lichaam omgezet in een giftige stof (gemetaboliseerd).

Voor de Eerste hulp kunnen giftige stoffen die via het mond-maagdarmstelsel worden opgenomen globaal worden ingedeeld in drie groepen:

• Bijtende of etsende stoffen: werken direct in op het oppervlak waarmee zij in contact zijn.
  • Zuren
  • Chloor
  • Accuzuur
  • Gootsteen ontstopper
• Niet-bijtende stoffen: zijn pas giftig na opname in het lichaam.
  • Medicijnen
  • Giftige planten, besjes
• Petroleumachtige stoffen: werken deels in op het oppervlak en zijn giftig na opname in het lichaam
  • Lampenolie
  • Petroleum

Gifstoffen kunnen ook via de longen worden opgenomen, door inademing. Denk hierbij aan koolstofmonooxide, gassen en dampen.

Ook via de huid kunnen gifstoffen directe en indirecte schade geven. Contact met een bijtende stof zal chemische brandwonden veroorzaken, maar kan na opname ook schadelijke effecten hebben op processen in het lichaam.

Gevaarlijke stoffen kunnen ook voor de eerstehulpverlener een risico vormen, bescherm je dus ook altijd voldoende door het gebruik van handschoenen, beschermende kleding enzovoorts. Indien het niet veilig is om het slachtoffer te benaderen, wacht dan tot de brandweer de situatie heeft veiliggesteld.

Klachten en symptomen

De vele giftige stoffen kunnen een scala aan symptomen geven, het is dan ook niet mogelijk om een complete lijst te geven. Een deel van de symptomen is gerelateerd aan de manier waarop de vergiftiging plaatsvond.

• Bewustzijnsveranderingen en bewusteloosheid
• Epileptische aanval
• Buikpijn, misselijkheid en braken
• Spierkrampen of verlamming
• Chemische verbranding van de mond, slokdarm, huid of andere lichaamsdelen
• Benauwdheid
• Hoofdpijn
• Duizeligheid

Het is essentieel om na te gaan met welke stof het slachtoffer in contact geweest is, omdat de hulpdiensten kunnen nagaan hoe de vergiftiging behandeld kan worden. Observeer dus de omgeving naar flesjes, potjes of andere voorwerpen waar het gif in gezeten heeft.

Handelen

Bij de behandeling van een slachtoffer dat in contact is geweest met een schadelijke stof dient men zeer zorgvuldig te handelen en eerst te zorgen voor de eigen veiligheid! Zorg dat je niet in contact komt met het slachtoffer en het gif! Draag handschoenen en indien mogelijk beschermende kleding.

Algemeen geld dat men altijd tracht de inwerking van het gif te beperken, de vitale functies controleert en waarborgt en professionele hulp inschakelt.

Vergiftiging via de mond-maag-darmkanaal

Laat een slachtoffer nooit braken! Braken geeft, zeker wanneer er sprake is van een veranderd bewustzijn een groot risico aspiratie, ofwel het verslikken in braaksel.

Vergiftiging via de luchtwegen

Let specifiek op gevaar voor jezelf, er kan immers nog giftig gas aanwezig zijn. Gebruik al je zintuigen. Realiseer je dat niet alle gassen een geur hebben!

Ben voorzichtig met beademen, sommige gassen worden door het slachtoffer uitgeademd. Verplaats het slachtoffer indien mogelijk naar een veilige ruimte.

· Bel 112. Er bestaat altijd het gevaar op een stoornis in de vitale functie vanwege beschadiging van de longen of trachea. · Pas indien nodig BLS toe. Beademen is echter verboden bij blauwzuurgasvergiftiging, dat vrijkomt bij het verbranden van PVC.

Vergiftiging via de huid of ogen

· Let op gevaar voor jezelf, trek altijd handschoenen aan · DRS. ABCDE · Zorg voor deskundige hulp. 112 bij grote oppervlakten of bij bedreigde vitale functies, anders huisarts · Trek indien nodig de besmette kleren uit en spoel het gif van de huid of de ogen af. Doe dat 30 minuten of tot er deskundige hulp is.

Intraveneuze vergiftiging

Dit zal een EHBO-er niet vaak tegenkomen. Op straat wordt nog wel eens heroïne, cocaïne of amfetamine intraveneus gespoten. Voor de EHBO-er is het belangrijk om vooral aan de eigen veiligheid te denken en 112 te waarschuwen. Let vooral op omdat niet iedereen zomaar gediend is van hulp. Naalden kunnen misschien besmet zijn met HIV of hepatitis B. Let op de eigen veiligheid: draag handschoenen! Een overdosis heroïne leidt tot verminderde ademhaling en uiteindelijk ademstilstand. Dit is dus wel een levensbedreigende situatie.

Essentieel, vergeet niet:
Om je aan te melden voor de Eerste Hulp Wiki!

Overzicht Eerste Hulp

Sommige thema's zijn erg uitgebreid en er kan veel verteld worden. Om het overzicht te bewaren voor beginnende én gevorderde Eerste Hulpverleners wordt een samenvatting van ieder onderwerp in onderstaand schema gezet:

Koptekst	Ziektebeeld 1	Ziektebeeld 2
Situatie	Wat is er aan de hand?	Hoe is de situatie?
Verschijnselen	Klacht 1 Klacht 2 Symptoom 1 Symptoom 2	Symptoom 1 Symptoom 2 Symptoom 3
Conclusie	Ziektebeeld 1	Ziektebeeld 2
Handelen	Aanwijzing 1 Aanwijzing 2 Bel 112! Aanwijzing 4	Aanwijzing 1 Aanwijzing 2 Bel 112! Aanwijzing 4
Opmerkingen	Denk er aan om...	Doe vooral niet...

Zoals in bovenstaand voorbeeld worden twee (of meerdere) ziektebeelden besproken. Soms is dat handig omdat ziektebeelden op elkaar lijken en het fijn is om in één schema de verschillen te zien.

Achtergrondinformatie/Verdieping

Sommige onderwerpen lenen zich voor verdieping voor gevorderde hulpverleners. Hier kan achtergrond informatie besproken worden, maar bijvoorbeeld ook:

Professionele hulpverleners

Wat doen professionele hulpverleners bij dit letsel. Let op, beschrijf hier alleen wat de mogelijkheden zijn. Diepgaande uitleg van (voorbehouden) handelingen wordt niet op prijs gesteld.

Wat zijn andere technieken

Beschrijf bijvoorbeeld welke andere technieken er mogelijk zijn, of vroeger gebruikt werden.