Wijzigingen

|coauthor= [[Sija]]

Benauwdheid en kortademigheid zijn twee klachten die veel door elkaar gebruikt worden en in de volksmond verschillende betekenissen kunnen hebben.Benauwdheid kan verschillende oorzaken hebben en kan ontstaan met of zonder voorafgaand trauma.

Ziektebeelden die kortademigheid ==Benauwdheid na trauma==Bij een trauma kunnen ribben en /of longen beschadigd raken waardoor benauwdheid optreedt. Een voorbeeld van een stomp trauma is het uitklappen van de airbag bij een ongeluk; dit gaat met zoveel kracht dat ribben kunnen gevenbreken. Bij steekwonden in de borstkas moet rekening gehouden worden met een klaplong ([[Pneumothorax]]). Een stomp trauma in de buik kan ook gepaard gaan met benauwdheid.Houd bij verwondingen van de borstkas ook rekening met schade aan organen die onder de ribben liggen zoals lever, milt en nieren. ===Klaplong/Pneumothorax===Voor uitgebreide informatie zie [[Pneumothorax]] Bij een klaplong zit er lucht tussen de longvliezen. Dit kan ontstaan door een steekwond of gebroken ribben die de longvliezen doorboren. Symptomen bij een pneumothorax:* Acute benauwdheid en pijn op de borst* Schouderpijn* Mogelijk opgeven van helderrood, schuimend bloed* [[Astmazuigende borstwond]] en bijvoorbeeld bij steekwond '''Handelen''':* Let op eigen veiligheid met name bij steek/schotwonden* Bel 112* Als er nog een voorwerp (vb mes) in de borstkas zit, laat je deze zitten* Plak een eventuele zuigende borstwond af zoals beschreven bij [[COPDzuigende borstwond]]* Blijf de vitale functies controleren ===Gebroken/gekneusde ribben===Voor uitgebreide informatie zie [[HyperventilatieRibfracturen]] en [[paniekaanvalFladderthorax]] De klachten bij gekneusde of gebroken ribben zijn meestal hetzelfde:* Acute, duidelijk gelokaliseerde pijn* Pijn wordt erger bij bewegen, lachen en hoesten* Het slachtoffer kan nog wel diep inademen, maar doet dit vaak niet vanwege de pijn Zowel een fractuur als een kneuzing van de ribben gaat zonder verdere behandeling over (de borstkas kan immers niet ingegipst worden). Wel is het belangrijk bedacht te zijn op een klaplong. Scherpe botstukken kunnen de longvliezen beschadigen. Als 2 of meer ribben op 2 of meer plaatsen gebroken zijn is er sprake van een [[Pneumothoraxfladderthorax]]. Hierbij ontstaat een los ribsegment dat tegengesteld aan de ademhaling beweegt. Symptomen zijn:* Ernstige kortademigheid* Ernstige pijn aan de borstkas* Oppervlakkige (versnelde) ademhalingEen fladderthorax is een levensbedreigende aandoening, waarbij snel ingrijpen door professionele hulpverleners vereist is. Omdat een fladderthorax alleen ontstaat bij ernstige verkeersongevallen/ aanrijdingen, men moet dus ook bedacht zijn op inwendige bloedingen (let dus op [[Ribfracturenshock]]). Laat het slachtoffer (indien mogelijk en geen verdenking op letsels van de nekwervelkolom in een halfzittende houding zitten. ===Stomp buiktrauma===* Voor uitgebreide informatie zie [[Pijn stomp buiktrauma]] Bij een stomp buiktrauma is er meestal alleen in het begin sprake van benauwdheid. Een aantal keer diep inademen verhelpt meestal de klachten van benauwdheid. Vaak ligt iemand na een stomp buiktrauma in foetushouding. Door rustig te ademen ontspannen de verkrampte spieren. Als dit niet helpt moet professionele hulp ingeschakeld worden. ==Benauwdheid zonder voorafgaand trauma==Zonder voorafgaand trauma kan benauwdheid ook optreden. Dit kan verschillende oorzaken hebben, ook oorzaken die niets met de buikademhaling te maken lijken te hebben.  === Astma en COPD===Voor uitgebreide informatie zie [[Astma]] en [[stomp buiktraumaCOPD]] Bij astma is er sprake van ontsteking en vernauwing van de luchtwegen. Door prikkelende stoffen, een verkoudheid of inspanning kan een astma-aanval ontstaan. Hierbij heeft het slachtoffer last van:* Hoesten* piepende ademhaling* strak gevoel op de borst* benauwd en kortademig '''Handelen''':Vaak is het slachtoffer bekend met de klachten. Adviseer het slachtoffer om in halfzittende houding te zitten en laat het slachtoffer zijn medicijnen (zoals Ventolin of Bricanyl) innemen. Hiermee nemen de klachten normaliter binnen 10-20 minuten af. Als de klachten niet afnemen of erger worden moet afhankelijk van de ernst contact opgenomen worden met de huisarts of ambulanceAls het slachtoffer niet bekend is met astma, moet er verder uitgevraagd worden. Er kan bijvoorbeeld sprake zijn van hyperventilatie, hoewel hierbij geen piepende ademhaling wordt gehoord. Als de benauwdheid niet afneemt of erger wordt, moet professionele hulp ingeschakeld worden. ===Hyperventilatie===Voor uitgebreide informatie zie [[Hyperventilatie]] en [[Pijn paniekaanval]] Bij hyperventilatie ademen mensen sneller en dieper dan normaal. Hierdoor daalt het CO₂-gehalte van het bloed. Symptomen zijn:* benauwdheid, gevoel te stikken* hartkloppingen, toegenomen hartfrequentie* stekende pijn op de borst* transpiratie, duizeligheid, misselijkheid* angst* tintelingen rond de mond en in handen of vingers '''Handelen''':Stel het slachtoffer gerust en zorg dat het slachtoffer langzamer gaat ademen. === Spontaan pneumothorax===Een klaplong kan spontaan ontstaan. Dit gebeurt meestal bij lange, dunne, jonge mannen. Symptomen en klachten zijn hetzelfde als bij een klaplong door een trauma behalve dat er geen zuigende borstwond zichtbaar is. === Hartinfarct===Voor uitgebreide informatie zie [[Hartinfarct]]  Bij een hartinfarct kan ook benauwdheid optreden. Dit is echter niet de hoofdklacht. Klachten bij een hartinfarct zijn* Drukkende pijn op de borst* eventueel uitstraling naar linker (of rechter) arm, kaak en schouders* Misselijk, braken, transpiratie* Klamme, bleke huid '''Handelen''':Schakel professionele hulp in (112) ===Pijn in de buik===[[hartinfarctPijn in de buik]]