Automatische controleur, bot, bureaucraat, developer, redacteur, nuke, eindredacteur, toezichthouder, beheerder
5.533
bewerkingen
Wijzigingen
geen bewerkingssamenvatting
{{Status|
|mainauthor= [[Supervisor:Pim de Ruijter|Pim]]|coauthor= [[]] |controller= |supervisor= [[Supervisor:Pim de Ruijter|Pim]]
|niveau= [[Handleiding#Niveau|Beginner/Gevorderd]]
|status= [[Handleiding#Status|Concept]]
}}
Een '''huidverwonding''' of '''wond''' is een onderbreking van de beschermende functie van de huid, waarbij het onderhuidse weefsel is blootgesteld aan de buitenwereld. Hierbij treedt vaak een [[actieve bloeding]] op en bestaat het risico op [[infectie]].
Ook kan men wonden indelen op grond van het soort wond. Welk type of welke typen wond ontstaan is sterk afhankelijk van de oorzaak van de verwonding en dus ook het [[BasisEH:Ongevalsmechanisme|ongevalsmechanisme]]. Realiseer je dat een wond best gemengd kan zijn, ofwel bestaand uit meerdere typen wonden.
* [[Snijwonden]]: ontstaan door het splijten van de huid door het snijden met een scherp voorwerp, zoals een mes, glas, metaal enzovoorts. Kenmerkend is dat de wondranden recht en scherp afgrensbaar zijn. De wonddiepte kan sterk varieren, sommige snijwonden zijn oppervlakkig, anderen kunnen zeer diep zijn.
* [[Schaafwonden]]: schaafwonden zijn oppervlakkig. Alleen de bovenste huidlaag is beschadigd, echter kan de oppervlakte van de aangedane huid groot zijn. Doorgaans bloeden schaafwonden nauwelijks, er is sprake van kleine puntbloedingen. Ze zijn echter door prikkeling van de zenuwuiteinden in de beschadigde huid erg pijnlijk.* [[Splinterverwondingen]]: ontstaan bij penetratie van de huid door een klein scherp voorwerp, zoals een houtsplinter, een stukje glas of metaal. Vaak is het vreemde voorwerp nog in de huid aanwezig. Splinterverwondingen zijn meestal oppervlakkig.* [[Steekwonden]]: ontstaan door penetratie van de huid door een (groot) scherp voorwerp, zoals een mes, een pin of een ander spits voorwerp. De schade aan de oppervlakte van de huid kan gering zijn, echter kan de inwendige schade fors zijn en kan er fors bloedverlies zijn, zonder dat dat aan de buitenzijde waarneembaar is. * [[Amputatieverwonding]]: een lichaamsdeel is door een ongeval geheel of deels van het lichaam gescheiden.
* [[Bijtwonden]]: ontstaan door een beet van een dier of mens. Vaak is een tandenpatroon herkenbaar. Afhankelijk van het dier (of de mens) die gebeten heeft kan de wond inwendig fors zijn en kan er ook schade zijn aan diepere structuren in de huid.
* [[Rijtwonden]] of [[scheurwonden]]: ontstaan door het openrijten van de huid, bijvoorbeeld als men achter iets scherps blijft haken. Men kan denken aan een vishaakje, een uitstekende spijker of een hekje. De wondranden zijn vaak rafelig en er kunnen 'losse' flapjes huid zijn. Indien een vat geraakt is kan er veel bloedverlies zijn.
* [[Barstwonden of crushwonden]]: ontstaan als de huid geplet wordt tussen een hard voorwerp en de onderliggende structuren zoals bijvoorbeeld bod. Deze wonden worden nog al eens gezien bij een klap tegen het hoofd, waarbij de huid barst op de botrand onder de wenkbrauwen. Ook bij een [[beknelling]] van bijvoorbeeld een vinger of een ander lichaamsdeel kunnen ernstige [[crushwond]]en ontstaan, waarbij soms ook letsel van het bot aanwezig is.
* [[Brandwonden]]: ontstaan door inwerking van hitte of een chemische stof op de huid. Deze worden elders behandeld.
Indien er zich een vreemd voorwerp, zoals een splinter, een stuk glas, een schroef of spijker of iets anders in de wond bevindt, dient men deze niet uit de wond te verwijderen, omdat daarmee de bloeding kan verergeren en de schade aan de huid en onderliggende structuren kan verergeren. Hiervoor kan een apart type verband worden aangelegd, het zogenaamde [[kransverband]] waarbij het vreemde voorwerp wordt gefixeerd.
Enkele typen huidverwondingen vragen een speciale benadering, omdat zij kunnen samengaan met andere (ernstige) letsels:
* [[Hoofdwonden]]: bij een trauma aan het hoofd kan er ook sprake zijn van [[hersenletsel]] of [[nekletsel]].
* [[Borstwonden]]: een open of [[zuigende borstwond]] kan een [[klaplong]] veroorzaken.
* [[Buikwonden]]: er is een open verbinding met de buikholte en de buikorganen kunnen uit de buik puilen.
* [[Amputatieverwonding]]: een lichaamsdeel is door een ongeval geheel of deels van het lichaam gescheiden. Er kan sprake zijn van ernstig bloedverlies.
* [[Open botbreuk]]en geven een bijzonder type huidverwonding. Ze ontstaan na het doorprikken van de huid door een scherpe botpunt. Er is niet alleen een verbinding met het onderhuidse weefsel, maar ook met het beschadigde bot. Deze worden apart besproken, zie: [[Open botbreuk]].
====Besmetting====
Bij de behandeling van wonden zijn drie principes van belang: het voorkomen en stoppen van bloedverlies, het voorkomen van infectie en het bevorderen van een goede wondgenezing.
Bij een [[actieve bloeding|actief bloedende wond]] zal de nadruk vooral liggen op het tot staan brengen van de bloeding en zijn de andere twee principes in de Eerste Hulp van minder belang. Men tracht door druk rechtstreeks op de wond de bloeding te stoppen. Doormiddel van een [[wonddrukverband]] legt men een tijdelijk verband aan alvorens het slachtoffer zelf of per [[ambulance]] naar het [[ziekenhuis]] te vervoeren. Dit wordt besproken op de pagina [[wonddrukverband]]. Bij kleinere wonden is er uiteraard aandacht voor het [[actief bloedverlies|bloedverlies]], maar ligt de nadruk meer op het voorkomen van [[infectie ]] en het bevorderen van een goede [[wondgenezing]]. Afhankelijk van de grootte en het soort wond wordt een wond wel of niet doorgestuurd naar een [[arts ]] (zie bovenstaande criteria).
====Wondreiniging en wondontsmetting====
Afhankelijk van of de eerstehulpverlener alleen de tijdelijke of ook de definitieve wondbehandeling doet zal er alleen wondreiniging plaatsvinden, of zowel wondreiniging en wondontsmetting. Iedere wond is per definitie besmet, dat wil zeggen dat in de wond vuil en ziektekiemen aanwezig zijn. Wondreiniging vindt in principe altijd plaats, tenzij er sprake is van een ernstige bloedingernstig [[actief bloedverlies]]. Voorkomen van bloedverlies staat dan voorop.
Wondreiniging is het schoonspoelen van de wond met kraanwater, om beter zicht te krijgen op de omvang van de wond, bloed weg te spoelen en eventueel vuil te verwijderen. Tevens heeft dit als doel om zoveel mogelijk ziektekiemen uit te wond te spoelen. Men wil bij het afdekken van de wond zo min mogelijk vuil en bacteriën insluiten, om zo een [[ontsteking]] van de wond te voorkomen. Kraanwater is in Nederland schoon genoeg om de wond grondig mee te spoelen. <ref>Handleiding Instructeurs Eerste Hulp, bij 26ste druk, 2e oplage (Het Oranje Kruis, 2011)</ref><ref name="IFARG11">International first aid and resuscitation guidelines 2011, (International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies, Geneva, 2011) http://www.ifrc.org</ref> Indien men het slachtoffer met de wond niet doorstuurt naar een arts kan men bij wonden met erg veel vuil of bijvoorbeeld schaafwonden met veel zand er in kan men eventueel voorzichtig met een schoon gaasje of een borsteltje met wat water en zeep proberen de wond schoon te maken. Indien de wond wordt doorgestuurd is dit niet noodzakelijk omdat men in het ziekenhuis de wond eventueel onder verdoving kan reinigen.
Wondontsmetting is het ontsmetten van het gebied rondom de wond. Ontsmetten wordt gedaan met een huidontsmettingsmiddel dat ziektekiemen dood en zo infectie en verdere besmetting voorkomt. Met name het gebied rondom de wond wordt ontsmet, om te voorkomend dat ziektekiemen op de huid alsnog in de wond terecht komen. Het huidontsmettingsmiddel wordt liever niet in de wond gebruikt, omdat dit de wondgenezing kan vertragen. Wondontsemtting wordt alleen door de eerstehulpverlener uitgevoerd als hijzelf de definitieve wondbehandeling doet. Voor wondontsmetting gebruikt men [[huidontsmettingsmiddelen]], zoals [[Betadine]], [[Sterilon]] of [[Hibicet]].
===Behandeling van een wond in stappen===
{{LinkBox1|
|LinkCategorie= Algemeen
|LinktitleOK= Wonden en bloedverlies
|LinkOK= http://www.ehbo.nl/tips/bloedverlies-wonden/
|LinktitleRK=
|LinkRK=
}}
Draag handschoenen tijdens het behandelen van een wond om je eigen veiligheid te waarborgen! Zorg ervoor dat je de juiste verbandmiddelen binnen bereik hebt en het slachtoffer laat zitten op een stoel.
# De eerste stap is het stelpen van de bloeding. Bij de meeste kleine verwondingen is het bloeden te stoppen door druk uit te oefenen op de wond gedurende ongeveer 10 minuten en het aangedane lichaamsdeel omhoog te houden.
# Dek de wond af met een steriel gaasje en leg een wonddekverband aan.
# Geef rust en steun aan het aangedane lichaamsdeel, bijvoorbeeld met een mitella.
==Bronvermelding==
Op deze pagina wordt onder andere gebruik gemaakt van de onderstaande bronnen:<ref name="HOKVKO">Verbandleer en kleine ongevallen, Het Oranje Kruis (Thieme Meulenhoff, 2009) ISBN 9789006920192</ref>
<references/>
[[Categorie:Huidverwondingen]]
