Wijzigingen

|mainauthor= [[Supervisor:Pim de Ruijter|Pim]],[[Sija]]

|supervisor= [[Supervisor:Pim de Ruijter|Pim]]

Benauwdheid en kortademigheid zijn twee klachten die veel door elkaar gebruikt worden en in de volksmond verschillende betekenissen kunnen hebben.Benauwdheid kan verschillende oorzaken hebben en kan ontstaan met of zonder voorafgaand trauma.

Bij een trauma kunnen ribben en/of longen beschadigd raken waardoor benauwdheid optreedt. Een voorbeeld van een stomp trauma is het uitklappen van de airbag bij een ongeluk; dit gaat met zoveel kracht dat ribben kunnen breken. Bij steekwonden in de borstkas waarbij een [[zuigende borstwond]] is ontstaan, moet rekening gehouden worden met een klaplong ([[Pneumothorax]]). Een stomp trauma in de buik kan ook gepaard gaan met benauwdheid.Houd bij verwondingen van de borstkas ook rekening met schade aan organen die onder de ribben liggen zoals lever, milt en nieren.

Bij een [[klaplong ]] zit er lucht tussen de longvliezen. Dit kan ontstaan door een steekwond of gebroken ribben die de longvliezen doorboren. Symptomen bij een pneumothorax:* Acute benauwdheid en pijn op de borstdie vast zit aan de ademhaling* Schouderpijnof pijn tussen de schouderbladen

* [[zuigende Zuigende borstwond]] bijvoorbeeld bij steekwond

* Als er nog een voorwerp (vb zoals een mes) in de borstkas zit, laat je deze zitten

Zowel een fractuur als een kneuzing van de ribben gaat zonder verdere behandeling over (de borstkas kan immers niet ingegipst worden). Wel is het belangrijk bedacht te zijn op een klaplong. Scherpe botstukken kunnen de longvliezen beschadigen. Het slachtoffer moet altijd naar het [[ziekenhuis]] voor verdere controle en pijnstilling.

Een fladderthorax is een levensbedreigende aandoening, waarbij snel ingrijpen door professionele hulpverleners vereist is. Omdat een fladderthorax alleen ontstaat bij ernstige verkeersongevallen/ aanrijdingen, men moet dus ook bedacht zijn op inwendige bloedingen (let dus op [[shock]]). Laat het slachtoffer (indien mogelijk en geen verdenking op letsels van de nekwervelkolom ) in een halfzittende houding zitten.

Bij een stomp buiktrauma is er meestal alleen in het begin sprake van benauwdheid. Een aantal keer diep inademen verhelpt meestal de klachten van benauwdheid. Vaak ligt iemand na een stomp buiktrauma in foetushouding. Door rustig te ademen ontspannen de verkrampte spieren. Als dit niet helpt moet professionele hulp ingeschakeld worden. Soms ontstaat na een stomp buiktrauma als gevolg van [[shock]] en pijn in de buik door prikkeling van het [[buikvlies]].

=== Astma en COPD===

* piepende Piepende ademhaling(met name bij de uitademing)* strak Strak gevoel op de borst* benauwd Benauwdheid en kortademig

Vaak is het slachtoffer bekend met de klachten. Adviseer het slachtoffer om in halfzittende houding te zitten en laat het slachtoffer zijn medicijnen (zoals [[Ventolin ]] of Bricanyl) innemen. Hiermee nemen de klachten normaliter binnen 10-20 minuten af. Als de klachten niet afnemen of erger worden moet afhankelijk van de ernst contact opgenomen worden met de huisarts of ambulance.Als het slachtoffer niet bekend is met astma, moet er verder uitgevraagd worden. Er kan bijvoorbeeld sprake zijn van [[hyperventilatie]], hoewel hierbij geen piepende ademhaling wordt gehoord. Als de benauwdheid niet afneemt of erger wordt, moet professionele hulp ingeschakeld worden.

* benauwdheidBenauwdheid, gevoel te stikken* hartkloppingen[[Hartkloppingen]], toegenomen [[hartfrequentie]]* stekende Stekende pijn op de borst* transpiratieTranspiratie, duizeligheid, misselijkheid* angstAngst en paniek* tintelingen Tintelingen rond de mond en in handen of vingers

Stel het slachtoffer gerust en zorg dat het slachtoffer langzamer gaat ademen. Bedenk dat [[hyperventilatie]] ook een uiting kan zijn van [[zuurstoftekort]]. Indien het slachtoffer een blauwe gelaatskleur en blauwe lippen ([[centrale cyanose]]) heeft, dan is er geen sprake van een gewone hyperventilatie en moet [[professionele hulp]] worden ingeschakeld.

=== Spontaan Spontane pneumothorax===Een [[klaplong ]] kan spontaan ontstaan. Dit gebeurt meestal bij lange, dunne, jonge mannen, of bij rokers met een longaandoening coals [[COPD]]. Symptomen en klachten zijn hetzelfde als bij een klaplong door een trauma behalve dat er geen zuigende borstwond zichtbaar is.Voor uitgebreide informatie zie [[Pneumothorax]]  Symptomen bij een spontane pneumothorax:* Acute benauwdheid en (stekende of scherpe) pijn op de borst die vast zit aan de ademhaling* Schouderpijn of pijn tussen de schouderbladen* Mogelijk opgeven van helderrood, schuimend bloed '''Handelen''':* Bel 112* Laat het slachtoffer in een halfzittende houding zitten* Blijf de vitale functies controleren

Bij een hartinfarct kan ook benauwdheid of kortademigheid optreden. Dit is echter doorgaans niet de hoofdklacht. Klachten bij een hartinfarct zijn:* Drukkende pijn op de borst, benauwd gevoel op de borstkas* eventueel Eventueel uitstraling naar linker (of rechter) arm, kaak en schouders