==Danger==
* Let op gevaar* Observeer de ongevalssituatie en kijk naar:** Instortingsgevaar** Brand- of explosiegevaar** Aanwezigheid van giftige gassen** Onveilige verkeerssituatie* Ga kortstondig het ongevalsmechanisme na
==Response==
* Observeer de reactie van het slachtoffer bij de benadering* Spreek het slachtoffer luid en duidelijk aan** Stel je voor aan het slachtoffer en vraag naar zijn naam** Vraag kortstondig uit wat er gebeurd is en wat zijn klachten zijn* Bij geen reactie: schud voorzichtig aan beide schouders
==Shout for help==
* Vraag een omstander of collega om bij je te blijven
==Airway==
** Luister naar bijgeluiden bij de ademhaling
** Kijk of er bloed, braaksel of andere vreemde voorwerpen in de mondkeelholte aanwezig zijn.
** Kijk of er letsels van het aangezicht zijn die de luchtweg kunnen bedreigen
* Vraag het slachtoffer of hij iets in de mond heeft
===Alarmsymptomen===
===Handelingen===
* Indien er geen vrije luchtweg is, maak de luchtweg vrij door middel van:
** Verwijder losse voorwerpen uit de mond
* Indien het slachtoffer bewusteloos is, maak de luchtweg vrij doormiddel van de:
** De [[chinlift]]
** De [[jaw-thrust]]
** De [[stabiele zijligging]] (niet bij trauma!)
* Indien er sprake is van een volledige luchtwegbellemering:
** Geef 5 slagen tussen de schouderbladen, gevolgd door 5 maal de [[Heimlich]] manoeuvre
===Alarmsymptomen===
===Opmerkingen===
Een pratend slachtoffer heeft in principe een vrije luchtweg. Een bewusteloos slachtoffer heeft in principe een bedreigde luchtweg door verslapping van de tongspieren.Aangezichtletsels en allergische reacties kunnen een ernstige bedreiging vormen voor de luchtweg.
==Breathing==
===Onderzoek===
===Alarmsymptomen===
* Een ademfrequentie onder de 12 of boven de 20
* Afwezigheid van ademhaling
* Cyanose
* Een scheve of verschoven trachea
* Een opgezwollen thoraxhelft die niet of slecht meedoet met de ademhaling * Een zuigende borstwond
===Handelingen===
* Indien het slachtoffer acuut benauwd is:** Laat hem in een [[halfzittende houding]] recht op zitten* Indien er geen ademhaling aanwezig is:** Controleer of de luchtweg goed vrijgemaakt is met de [[chinlift]]** Start [[reanimatie]]
==Circulation==
===Onderzoek===
* Kijk naar [[ernstige bloedingen]]: een melding van al het aanwezige (actieve) bloedverlies.
* Beoordeel de [[hartfrequentie]]: Deze hoort tussen de 60-80 slagen per minuut te liggen.
* Beoordeel de kleur van de huid: een bleke kleur in het gelaat en van de slijmvliezen is een uiting van shock. Kijk of het slachtoffer zweet.
* Beoordeel de [[capillary refill]]: deze moet binnen 2 seconden weer geheel terug zijn.
===Alarmsymptomen===
* Een hartfrequentie boven de 120 of onder de 60 (hoewel sommige gezonde mensen een rustfrequentie van 50 kunnen hebben)
* Ernstig bloedverlies
* Tekenen van [[shock]]
* Vertraagde [[capillary refill]]
* Afwezigheid van een pols of bloeddruk
===Handelingen===
* Indien er tekenen zijn van [[shock]], probeer de oorzaak weg te nemen en volg de aanwijzingen bij [[shock]].
===Alarmsymptomen===
Een hartfrequentie boven de 120 of onder de 60 (hoewel sommige gezonde mensen een rustfrequentie van 50 kunnen hebben)
Een bloeddruk onder de 90 mmHg systolisch of boven de 160 mmHg systolisch in combinatie met een verminderd bewustzijn (dit kan wijzen op ernstige hersenschade, zoals bloedingen)
Afwezigheid van een pols of bloeddruk
==Disability==
===Controles===
Het * Controleer het bewustzijn, aangegeven met de [[AVPU methode.]]* Kijk of er aanwijzingen zijn voor wervelletsel of een dwarslaesie* Kijk of er aanwijzingen zijn voor een [[CVA/TIA]] met de [[BeFast]]-testDisability De AVPU is als * Kijk of er aanwijzingen zijn voor andere oorzaken van stoornissen in het goed is al bepaald tijdens het aanspreken. Zo niet, bepaal deze alsnog.bewustzijn
===Alarmsymptomen===
Afwezig of dalend bewustzijn
Tekenen van een (dreigende) dwarslaesie Bij het meten van een alarmsymptoom is het belangrijk niet in paniek te raken, maar meteen te waarschuwen en zo mogelijk zelf de eerste levensreddende handelingen uit te voeren.
===Handelen===
==Secondairy survey==
5- En ten slotte… Noteer en meldt de bevindingen! Een voorbeeld van een ABCD toestand van een gezond slachtoffer is: “Dit goed aanspreekbare en alerte slachtoffer heeft een vrije, onbedreigde luchtweg zonder bijgeluiden, met een trachea die midline staat en beide thoraxhelften die goed meekomen, een ademfrequentie van 15 met een saturatie van 99% waarbij goed doorgeademd wordt, en een regelmatige, krachtige pols van 75 per minuut met een bloeddruk van 120 over 80, zonder aanwezigheid van bloedingen.”
Samenvatting van de ABCD(E) - vitale functies In deze samenvatting op 1 A4‟tje staan alle normale waarden, de afwijkingen en mogelijke behandelingen (schuin gedrukt) van de ABC en D letsels. A - airway Functie: luchtweg, nodig om zuurstofrijke lucht in de longen te krijgen en koolzuurgas (CO2) kwijt te raken. Normaal: Vrij, zonder bijgeluiden Aandoeningen: -Obstructie door de tong bij bewusteloosheid → Kinlift/jawthrust/mayo tube/intubatie -Obstructie door een object → Verwijderen object/tracheotomie -Verbranding van de luchtwegen → Intubatie/toedienen zuurstof -Aspiratie (verslikking) in vocht (bloed, braaksel) → Wegzuigen vloeistof B - breathing Functie: Lucht van buiten naar binnen en andersom transporteren, bloed voorzien van zuurstof en zuiveren van CO2. Normaal: Frequentie tussen 10 en 20, beide thoraxhelften gelijk opkomen en dalen, saturatie tussen de 95-100%, geen cyanose, geen gebruik van hulpademhalingsspieren, trachea midline. Aandoeningen: -Respiratoire insufficiëntie (desaturatie/tachypnoe) → extra zuurstof toedienen/intubatie -Apneu (ademstilstand) → Beademing/intubatie -Hyperventilatie → Ademoefeningen (Let op, niet alle patiënten met een tachypnoe hebben een hyperventilatie. Pas op respiratoire insufficiëntie!) C - circulation Functie: Zuurstofrijk bloed naar de weefsels en CO2/zuurstofarm bloed naar de longen brengen. Normaal: Regelmatige hartfrequentie tussen de 60-100, systolische bloeddruk rond de 120 maar in ieder geval boven de 90, geen bleke of koude vingers, geen tekenen van bloedverlies. Aandoeningen: -Shock → Infusietherapie, bloedverlies stoppen -Tachycardie (pijn, bloedverlies) → Infusietherapie, pijnstilling -Afwezige circulatie → Indien omstandigheden het toelaten: reanimatie -Uitwendige bloeding → Stelpen -Inwendige bloeding → Infusietherapie en zo snel mogelijk naar ziekenhuis vervoeren D - disability Functie: Normaal menselijk functioneren mogelijk maken. Normaal: Alert, EMV-score van 15. Geen uitval of tintelingen. Aandoeningen : -Bewustzijnsdaling → Controleren ABC en pupillen, eventueel meten glucose
-Tekenen van ruggenmergletsel → Immobiliseren15
DEEL 2
ALS assistentie